De eerste minister van België is het boegbeeld van ons land. Hij moet hét symbool van eendracht zijn, die iedereen binnen en buiten zijn landsgrenzen ervan kan overtuigen dat België werkt. Uitspraken over de toestand van België van net vóór hun premierschap, tonen aan dat ze ook zichzelf daarvan hebben moeten overtuigen. Een overzicht met uitspraken van de laatste zeven Vlaamse eerste ministers van België.
Mark Eyskens (CVP): “Apenland”
In 1991 omschreef toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Mark Eyskens (CVP) België als een “apenland”. Gevraagd of hij ontslag zou nemen na een visumaffaire soortgelijk aan die van minister Lahbib vandaag (Eyskens had het parlement weliswaar niet voorgelogen, n.v.d.r.), reageerde hij als volgt: “Overal, behalve in dit apenland.” Eyskens was in 1981 een negental maanden premier van België.
Wilfried Martens (CVP): “Vlaamse gemeenschap heeft eigen politieke en economische instellingen nodig”
Als jonge flamingant loopt Wilfried Martens mee in de marsen op Brussel, spreekt hij op de Ijzerbedevaart en stapt hij in het bestuur van de VVB. Desondanks kiest hij niet voor de Volksunie, maar voor een carrière in de CVP. “Aan de ondermijning van de cultuurhomogeniteit van het Vlaamse land moet resoluut een einde worden gesteld”, vertelde hij onder meer over de taalwetgevingen. “Meer en meer wint de gedachte veld dat de Vlaamse gemeenschap een publiekrechtelijk statuut en eigen politieke en economische instellingen nodig heeft om zichzelf te kunnen blijven in België en om als deel van de grote Nederlandse gemeenschap in Europa op te groeien.” Martens was van 1979 tot 1981 en van eind 1981 tot 1992 premier van België.
Jean-Luc Dehaene (CVP) en het Autonomiemanifest
Met zijn mantra “een probleem moet je pas oplossen als het zich stelt”, krijgt Jean-Luc Dehaene de bijnaam van premier-loodgieter. Hij werkte voor zijn premierschap mee aan het “Autonomiemanifest” van de CVP-jongeren. Dat manifest beoogde de federalisering van het unitaire België en wordt gezien als de basis voor wat nu de ‘Vlaamse Gemeenschap’ is. Dehaene was van 1992 tot 1999 premier van België.
Guy Verhofstadt (Open Vld) en zijn Burgermanifesten
Onder het leiderschap van Guy Verhofstadt werd VLD een tijdlang uitgesproken Vlaamsgezind. In zijn ‘Burgermanifesten’ pleitte Guy Verhofstadt onomwonden voor meer bevoegdheden voor de gewesten en gemeenschappen, een onaantastbare taalgrens en een wettelijk vastgelegde minimumvertegenwoordiging voor Vlamingen in Brussel. Toen Verhofstadt premier werd, liet hij die Vlaamsgezinde insteek echter snel varen. Verhofstadt was van 1991 tot 2008 premier van België.
Yves Leterme (CD&V): “Franstaligen intellectueel niet in staat om Nederlands te leren”
Toen Yves Leterme nog Vlaams minister-president was, liet hij zich tijdens een interview in de Franse krant ‘Libération’ laatdunkend uit over België. Het zorgde voor een relletje en Laurette Onkelinx (PS) noemde Leterme “een man met twee gezichten”, die “met het grootste gemak en met een glimlach een dolk in je rug zou kunnen steken”. Yves Leterme vertelde in dat interview dat “Franstaligen intellectueel blijkbaar niet in staat zijn om Nederlands te leren”, en dat België “een ongelukje van de geschiedenis is”. “De Vlamingen en de Walen delen nauwelijks meer met elkaar dan de koning, het voetbalelftal en een paar soorten bieren.” Leterme was in 2008 kortstondig premier van België en werd dat voor een tweede keer van 2009 tot 2011.
Herman Van Rompuy (CD&V)
Herman Van Rompuy noemt de wapencrisis in 1991 een keerpunt in de houding van Vlaanderen tegenover Wallonië, en omgekeerd. Guy Spitaels (PS) deed destijds de volgende uitspraak: “De Vlaamse leeuw brult maar hij heeft geen tanden.” Vlamingen voelden zich vernederd, waardoor Van Rompuy als tegenreactie besloot geen Frans meer te spreken op persconferenties. “Voor ons was dat het begin van het separatisme”, besluit Van Rompuy. Van Rompuy was van eind 2008 tot november 2009 premier van België.
Alexander De Croo (Open Vld)
Als nieuwe Open VLD-voorzitter waagde Alexander De Croo een gok en nadien werd hij omschreven als “het jonkie dat de stekker uit leterme II trok”. De Croo had een strakke deadline gezet op onderhandelingen over de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde en tegen alle verwachtingen in hield hij zich ook aan die deadline en zegde zijn partij het vertrouwen in de regering op. In diezelfde periode gaf De Croo ook aan dat België eigenlijk niet werkte en dat er dringend een staatshervorming nodig was. Als huidig premier stelt hij zich erg pro-Belgisch op. De Croo is sinds 2019 premier van België.
