INTERVIEW. Van Overmeire (N-VA): “Niet verstandig om toe te geven aan druk om cordon sanitaire toe te passen”

Denderleeuws gemeenteraadslid Geert Van Cauter kondigde maandag aan dat hij overstapt van N-VA naar Vlaams Belang. Van Cauter verlaat N-VA uit onvrede met een intentieverklaring die alle lokale mandatarissen en bestuursleden moesten ondertekenen. Het document maakt elke samenwerking met Vlaams Belang na de volgende gemeenteraadsverkiezingen onmogelijk. Karim Van Overmeire, eerste schepen in Aalst voor N-VA, maakte in 2011 de omgekeerde beweging. PAL NWS vroeg hem om een reactie.

Hoe kijkt u als N-VA-schepen naar wat er gebeurd is in Denderleeuw?

“In de eerste plaats vanop gepaste afstand. Denderleeuw is een afzonderlijke gemeente met een eigen politieke dynamiek. Er is me verteld dat het document moet gezien worden in de context van wat zich eerder in de afdeling heeft afgespeeld. Het is dus niet van bovenaf opgelegd. Dat is goed om weten, want de tekst op zich doet de wenkbrauwen fronsen. In Aalst zou een dergelijk document in elk geval geen kans maken.”

Zit men binnen de N-VA verveeld met de zaak?

“Het lijkt me logisch dat partijen graag wegblijven uit elk debat waarin een andere partij centraal staat. Anderzijds is het Vlaams Belang in de peilingen nu al geruime tijd de grootste partij van Vlaanderen, maar wordt het systematisch van elke beleidsdeelname uitgesloten. Over die situatie moet elke rechtgeaarde democraat toch een mening hebben? Bij de oprichting van de N-VA werd het frisse en aantrekkelijke karakter mee bepaald door de beslissing om zich niet aan te sluiten bij het cordon sanitaire. Er is ondertussen een permanente en voelbare druk om zich te conformeren, en dus ook het cordon toe te passen. Het lijkt me niet verstandig om toe te geven aan die druk.”

“N-VA is niet opgericht met als doel om het Vlaams Belang uit het cordon te halen”

Mag het Vlaams Belang na oktober 2024 hopen op lokale coalities met de N-VA?

“Elke partij heeft een eigen agenda. Bij mijn weten is de N-VA niet opgericht met als doel om het Vlaams Belang uit het cordon te halen. Ik vind dus niet dat er een soort morele verplichting bestaat om een coalitie tussen VB en N-VA tot stand te brengen zodra die mathematisch mogelijk zou zijn. Maar het omgekeerde is evenzeer waar: de N-VA is ook niet de takelwagen van het bestaande systeem. De partij is ook niet opgericht om gewoon de plaats in te nemen van de traditionele partijen. Je moet uitgaan van je eigen sterkte en proberen om je eigen agenda te realiseren. Dat moet je doen met de partners die zich aandienen.”

Bij een aantal N-VA’ers leeft er toch een zeer diepe afkeer voor het Vlaams Belang?

“Dat ga ik niet ontkennen. Die afkeer is gevoed door talloze incidenten uit het verleden. De aversie is in veel gevallen trouwens wederzijds. Elke partij leeft nu eenmaal in een bubbel waarbij de blunders van de anderen altijd uitvergroot worden en de eigen fouten of provocaties steeds vergoelijkt worden. Het Vlaams Belang betaalt hier voor een stuk nog steeds de prijs voor een lange traditie van doelbewuste provocaties. Anderzijds is politiek per definitie een ruwe sport waarbij elke dag harde woorden vallen. Het voelt bij heel veel mensen onrechtvaardig aan dat één ploeg permanent wordt uitgesloten, terwijl bij de andere partijen na elk incident de bladzijde wordt omgeslagen. Het feit dat Herman De Croo ooit Vlaams-nationalisten als mentaal gehandicapten beschouwde of dat Sven Gatz nu al FDF-slogans kakelt, belet me niet om op lokaal vlak goed samen te werken met Open Vld’ers. Ik ga die mensen ook niet vragen om zich formeel van Sven Gatz te distantiëren.”

Zou een beleidsdeelname van het Vlaams Belang tot internationale imagoschade leiden?

“Dat lijkt me niet zo’n sterk argument. In Spanje bestuurt Vox mee in sommige regio’s. In Finland besturen de Ware Finnen mee. In Oostenrijk heb je de FPO in drie deelstaten. Nederland had zijn experiment met Wilders. In Italië is Meloni premier. Vanuit welk land zou die kritiek dan komen? Uit Hongarije of Polen?”

“Het idee dat een beleidsdeelname van het Vlaams Belang een bedreiging zou vormen voor de rechtsstaat, is grotesk”

Ter linkerzijde voert men aan dat een beleidsdeelname van het Vlaams Belang de democratie of de grondrechten op losse schroeven zou kunnen zetten. Deelt u die bezorgdheid?

“Het idee dat een beleidsdeelname van het Vlaams Belang een bedreiging zou vormen voor de rechtsstaat, is grotesk. Dat gaat compleet voorbij aan het feit dat bestuurders geen absolute machthebbers zijn, maar deel uitmaken van een complex systeem met ‘checks and balances’. Voor elke beslissing moet je een draagvlak zoeken, verantwoording afleggen, je administratie meekrijgen… Er bestaat zoiets als hoger toezicht en een bestuur kan door een rechtbank worden teruggefloten.”

“Ik maak me overigens veel meer zorgen over de aantasting van de rechtsstaat door de linkerzijde. Ik denk bijvoorbeeld aan de praktijktesten, waarbij een overheid nepsollicitanten of nephuurders uitstuurt om mensen in de val te laten lopen. Dergelijke praktijken horen thuis in een totalitair regime. Of bijvoorbeeld aan de manifest ongelijke behandeling van burgers door het bevoordelen van zogenaamde kwetsbare groepen, waarbij de term ‘kwetsbaar’ soms een heel merkwaardige invulling krijgt. Neen, de belangrijkste uitdaging voor een samenwerking met het Vlaams Belang lijkt me van een heel andere orde te zijn…”

En die is?

“De hamvraag is of je een stabiele bestuursploeg kan vormen. Een college met Vlaams Belang-schepenen kijkt per definitie aan tegen een hobbelig parcours. Bij de start staat de barometer meteen op storm. Dat heb ik zelf ook meegemaakt toen ik in 2013 schepen werd. Je krijgt de hele goegemeente over je heen. Elke interloctueel en elke mislukte kunstenaar vindt het nodig om een mening te formuleren. Dat is niet zo erg. Na een paar weken gaat die storm wel liggen. Maar dan begint het echte werk. Dan zullen ook de Vlaams Belang-bestuurders vaststellen dat niet elk ideetje dat goed klinkt, kan omgezet worden in beleid. Er zijn budgettaire beperkingen, wetgeving, maatschappelijke evoluties waar je geen vat op hebt… Je hebt aan de achterban verteld dat je een stuwdam zal bouwen, en na een paar maanden moet je vaststellen dat je misschien – met veel inspanningen – een paar stenen in de rivier zal kunnen verleggen.”

Dat geldt toch voor alle partijen? Geen enkele partij kan haar programma in één keer realiseren.

“Klopt, maar de andere partijen hebben geen achterban die al decennialang in een cordon zit en bij wie de verwachtingen torenhoog zullen zijn als ‘het’ dan toch ergens lukt. Hoe zal het Vlaams Belang omgaan met de vaststelling dat het allemaal veel trager en veel minder zal zijn dan gehoopt? Blijft de partij dan een stabiele partner die naar de stenen zoekt die wél kunnen verlegd worden? Of komen er zware interne spanningen? Zal men dan de interne eenheid trachten te behouden door de confrontatie te zoeken met de coalitiepartners? Het spreekt voor zich dat de media elk incident zullen uitvergroten. Van buitenaf zal de hulp niet komen. Integendeel. De gemeenten zijn voor hun beleid deels afhankelijk van subsidies en vergunningen die door Vlaamse en federale administraties moeten worden toegekend. Misschien zal men daar niet altijd geneigd zijn om elk dossier positief te beoordelen, als u begrijpt wat ik bedoel. Dat lijken me de echte uitdagingen voor een bestuur waar het Vlaams Belang aan deelneemt. Het is goed om daar realistisch over te zijn.”

“Een bestuursdeelname van het Vlaams Belang na 2024 lijkt me geen mathematische zekerheid”

Toch gaat zowat iedereen ervan uit dat het Vlaams Belang in 2024 zeker lokaal zal doorbreken.

“Ik hoor dat ook: velen gaan ervan uit dat het Vlaams Belang wel ‘ergens’ zal doorbreken, maar dat ‘ergens’ situeert zich dan zelden in de gemeente van mijn gesprekspartner. Een bestuursdeelname van het Vlaams Belang na 2024 lijkt me geen mathematische zekerheid. De verkozenen van andere partijen zullen de stap pas zetten als er een redelijke kans bestaat op een stabiel bestuur, of als alle alternatieven er nog slechter uitzien.”

“Daarnaast is er natuurlijk nog het Ninove van Guy D’Haeseleer. Ik weet niet of het huidige stadsbestuur de Ninovieters overtuigt, maar er is vanzelfsprekend ook de demografische evolutie die in het nadeel van Forza Ninove speelt. De instroom vanuit Brussel in de Dendervallei is zeer groot. Misschien haalt Forza Ninove het toch. Dat zal resulteren in een onervaren bestuursploeg in gevecht met de rest van de wereld. Het verhaal van het dorpje van Asterix, maar dan aan de Dender. En zonder toverdrank. Ik maak me daar niet vrolijk over. Als dat gebeurt, dan is dat het netto resultaat van een volgehouden cordon sanitaire.”

Maken de N-VA-besturen dan wel het verschil?

“Natuurlijk zou ik liever hebben dat het allemaal meer is en dat het sneller gaat, maar we zijn vergeten hoe Vlaanderen eruitzag toen enkel de traditionele partijen aan zet waren. Vanuit dat perspectief blijft het succes van de N-VA voor mij de grootste politieke omwenteling van de jongste decennia. Laat er dus geen misverstand over bestaan: ik ben van plan om zowel bij de parlementsverkiezingen als bij de lokale verkiezingen in 2024 op overtuigde nationalisten op de N-VA-lijsten te stemmen. En ik vind ook dat de N-VA moet vertrekken van de eigen sterkte. Het is bij de verkiezingen dat de kaarten gedeeld worden. En als er na de verkiezingen aan de overzijde van de tafel ernstige mensen zitten als vertegenwoordigers van een stabiele ploeg met redelijke standpunten, dan mag hun nationaal partijetiket geen rol spelen.”