Federaal formateur Bart De Wever (N-VA) zet volop in op kernenergie. Hij wil zoveel mogelijk bestaande kerncapaciteit behouden en tegelijkertijd inzetten op de bouw van nieuwe kerncentrales, die voor 8 gigawatt aan extra vermogen moeten zorgen. Alleen blijkt de huidige uitbater Engie daar weinig zin in te hebben. Een andere Franse energiereus loert om de hoek.
Zonder de tegenstribbelende groenen in de regering, hoopt N-VA de overige partijen (Vooruit, cd&v, MR en Les Engagés) ervan te kunnen overtuigen om in te zetten op kernenergie. De partij van De Wever pleit al lang voor een nucleaire renaissance en het merendeel van de andere partijen is het daar in se mee eens. De startnota van de onderhandelaars van de federale regering zette dan ook fors in op kernenergie.
Verlenging van de kerncentrales
Enerzijds is er de verlenging van de levensduur van de huidige kerncentrales. In 2023 bereikten Alexander De Croo (Open Vld) en Tinne Van der Straeten (Groen) na lang onderhandelen een akkoord met Engie om de kernreactoren Doel 4 en Tihange 3 tien jaar langer open te houden, tot 2035. De Wever wil daar nog minimaal tien jaar aan toevoegen. Beide reactoren zijn goed voor een vermogen van zo’n 1.000 megawatt.
Die verlenging had heel wat voeten in de aarde. Al in maart 2022 besliste de federale regering dat ze de twee jongste kernreactoren wilde openhouden. Na de Russische invasie van Oekraïne bleek dat het toch niet zo’n goed idee was om voor een substantieel deel van de energiebevoorrading afhankelijk te zijn van autoritaire landen. Om de kerncentrales langer open te houden, moest er een akkoord gesloten worden met Engie. Dat de Groen-minister van Energie Tinne Van der Straeten de onderhandelingen moest leiden, terwijl zij en haar partij in theorie tegen kernenergie zijn, zorgde voor heel wat kritiek vanuit de oppositie. Uiteindelijk nam eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) het dossier in handen en kwamen de federale overheid en Engie in december 2023 tot een akkoord.
Doel 4 en Tihange 3 werden allebei in 1985 geactiveerd. In 2035 zullen ze vijftig jaar oud zijn. De meeste kerncentrales hebben een levensduur van om en bij de 50 jaar, al zijn er ook veel reactoren die langer actief kunnen blijven. De oudere reactoren Doel 3 en Tihange 2, die de afgelopen jaren al gesloten zijn, lijken nog moeilijk te heropenen. Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), de ‘nucleaire waakhond’ van ons land, hanteert relatief strikte veiligheidsmaatregelen. Volgens De Morgen zou De Wever die Belgische veiligheidsvereisten willen onderzoeken, om ze eventueel te versoepelen richting het niveau van andere Europese landen.
Nieuwe kerncentrales
Het Franse energiebedrijf Engie heeft echter al aangegeven niet van plan te zijn om mee te gaan in de idee van een verdere levensduurverlenging. De modaliteiten van de huidige verlenging tot 2035 zijn nog niet helemaal duidelijk. Bovendien zegt het bedrijf dat het al grote concessies gedaan heeft in andere bronnen van hernieuwbare energie, waaronder grote offshore windmolenparken. Daardoor zouden grote investeringen in kernenergie geen mogelijkheid zijn. De Fransen lijken dan weer wel geïnteresseerd in de bouw van goedkopere, rendabelere gascentrales. Doel 4 en Tihange 3 tien jaar extra openhouden, tot 2045, zou een kostprijs van nog eens 2 miljard euro met zich meebrengen. Of dat factuur voor de federale overheid of voor Engie is, hangt af van de onderhandelingen tussen beide partijen. Afgelopen vrijdag zat De Wever voor het eerst samen met de top van Engie Electrabel, de Belgische tak van het Franse bedrijf.
Het moet gezegd: als het op kernenergie aankomt, is De Wever enorm ambitieus. Naast de verlenging van minstens Doel 4 en Tihange 3 en eventueel ook de oudere reactoren, wil de formateur inzetten op nieuwe kernenergie. In de gelekte startnota staat de ambitie om minstens 25 SMR’s, kleine modulaire reactoren van de vierde generatie, te bouwen. Die moeten samen voor 8.000 MW nieuwe nucleaire capaciteit zorgen.
Engie wil niet
Er is echter één probleem. Zowel voor de verlenging van de bestaande kerncentrales als voor de bouw van nieuwe reactoren, staat Engie Electrabel op de rem. Technisch zijn zowel de bouw van nieuwe reactoren als de verlenging van de oude mogelijk, maar Engie heeft al jaren geleden besloten om de Belgische kernreactoren af te stoten. Begin 2021 schrapte het bedrijf de waarde van de twee laatste reactoren zelfs uit haar boeken. Logisch, aangezien de wet op de kernuitstap toen al bijna 20 jaar lang elke vorm van (nieuwe) kernenergie verbood. Maar toen kwamen de Russische invasie, de energiecrisis en uiteindelijk de bocht van de federale Vivaldi-regering. Een verlenging van Doel 4 en Tihange 3 met nog 10 jaar extra is niet aan de orde voor Engie Belgium, net als de bouw van Belgische SMR’s.
Als De Wever zijn nucleaire plannen wil waarmaken, zal hij dus op zoek moeten gaan naar een andere partner, bijvoorbeeld EDF. De Franse energiereus EDF participeert al jarenlang voor een tiental procent in Doel 4 en Tihange 3 en blijft bij de verlenging ook voor 10 procent mede-eigenaar. EDF is 100 procent eigendom van de Franse staat en richt zich wél op nucleaire energie. Alle Franse kernreactoren zijn eigendom van EDF en daarnaast heeft en bouwt het bedrijf nog reactoren in o.a. het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Afrika, China en India. In totaal is ongeveer 20 procent van de totale nucleaire capaciteit in handen van EDF. Als Engie zou blijven weigeren, bestaat de kans dat EDF de participatie volledig overneemt.
Agalev, voormalig Groen, wou destijds de sluiting van de kerncentrales zwart op wit in ruil voor deelname aan regeringsvorming. De Wever gaat er vandaag weer bijbouwen… of hoe de politieke partijen pokeren met onze energievoorziening, niet uit bezorgdheid voor het land en zijn burgers, maar gewoon om de “stoelendans” en de bijhorende macht. Ondertussen hadden we al een aantal nieuwe centrales kunnen hebben staan en de oudere uit dienst genomen maar dankzij de groene tafelspringers gaat het ons nu veel tijd en geld kosten om de kernenergie in ons land terug aan te zwengelen.