Vlaanderen is lang niet de enige Europese regio waarin er mensen hardop dromen over meer autonomie, of zelfs de creatie van een onafhankelijke staat. Dat was en is ook het geval in Schotland, vertelde professor Grondwettelijk Recht Chris McCorkindale (University of Glasgow) tijdens de academische zitting naar aanleiding van de twintigste verjaardag van Pro Flandria. Het Verenigd Koninkrijk beseft decennia dat de enige manier om een complete afscheiding tegen te gaan, bepaalde bevoegdheden aan de regio’s toekennen is.
Na referenda in Wales en Schotland in september 1997 besloot het Verenigd Koninkrijk om toe te laten dat het Schots Parlement, de Nationale Vergadering van Wales en het Assemblee voor Noord-Ierland opgericht werden. Hoewel er een kleine twintig jaar voordien ook al een meerderheid voor te vinden was in Schotland, werden gelijkaardige voorstellen toen afgevoerd.
Devolved en Reserved matters
Sinds 1997 zijn er in Schotland ‘Devolved matters’ en ‘Reserved matters’, een klein beetje te vergelijken met de federale, Vlaamse en gedeelde bevoegdheden in ons eigen land. Zo besluit het Schotse parlement volledig autonoom over bevoegdheden als landbouw, de visserij, hulpdiensten, gezondheid, wonen, lokale besturen en politiediensten, sport… Andere bevoegdheden blijven bij het Verenigd Koninkrijk. Denk daarbij aan defensie, energie, buitenlandse zaken, migratie en dergelijke. Net als in Vlaanderen, ontstaan er geregeld conflicten met de centrale overheid, door onduidelijke verdeelde bevoegdheden. Daardoor komen de overheden vaak tegenover elkaar te staan voor het Hooggerechtshof.
Het grote verschil tussen het Schotse systeem dat McCorkindale bij Pro Flandria kwam uitleggen, en het Belgische systeem, is dat het Verenigd Koninkrijk een unitaire staat blijft, terwijl België sinds de Sint-Michielsakkoorden (1993) een federale staat is. De macht ligt in het VK dus uitsluitend bij de centrale overheid, maar die geeft daarop uitzonderingen aan de deelstaten (Schotland, Ierland, Wales en Engeland). Een federale staat als België heeft één centrale overheid en een aantal deelgebieden, die volledig los van elkaar aan besluitvorming kunnen doen.
Volgens McCorkindale heeft de unitaire overheid in het Verenigd Koninkrijk nu al enkele decennia door dat er maar één manier is om (Schotse, Ierse en in mindere mate Welshe) onafhankelijkheidsgevoelens in de hand te houden, namelijk die regio’s een bepaalde, redelijk uitgebreide vorm van autonomie te geven. Ook in België blijven de geesten verder rijpen, al durven sommige partijen zelfs nu nog te pleiten voor herfederaliseren, of zelfs een terugkeer naar een unitaire staat.
