Nu het doek valt over Let’s Go Urban: wie neemt politieke verantwoordelijkheid?

Maandagavond besliste het Antwerpse schepencollege een einde te maken aan de samenwerking met de vzw Let’s Go Urban (LGU) van El Kaouakibi. Daarmee valt het doek definitief over de vzw van Sihame El Kaouakibi. In de gemeenteraad richtte de voltallige oppositie van PVDA, Groen, CD&V en Vlaams Belang een spervuur van vragen aan het stadsbestuur en de bevoegde schepenen. Niet de N-VA schepenen Koen Kennis (Financiën) en Nabila Ait Daoud (Cultuur) noch Jinnih Beels (Jeugd) verdedigden zich voor hun beleid. Het was De Wever zelf die zijn schepenen uit de wind zette en het woord nam.

De voorbije jaren pompte de stad Antwerpen ruim 5,5 miljoen euro aan subsidies in Let’s Go Urban. Meer dan 3 miljoen ging naar investeringen in en rond het Urban Center op ‘t Kiel. Maandag onthulde De Standaard dat Sihame El Kaouakibi, in aanloop van de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, een extra budget van 1,2 miljoen euro bekwam. Dat het stadsbestuur dit enkel doorvoerde via een aanpassing van de meerjarenbegroting in plaats van via een collegebesluit was voorwerp van felle kritiek. Het leverde krantentitels op dat De Wever “in alle discretie” was ingegaan op een “bedelbrief” van El Kaouakibi.

Vast staat dat El Kaouakibi effectief een ‘bedelbrief’ aan burgemeester De Wever stuurde. Daarin vroeg ze 1,6 miljoen euro extra. Het zouden er uiteindelijk slechts 1,2 miljoen euro worden.

De LGU-stichtster richtte zich tot De Wever “na overleg met schepen van Jeugd Nabila Ait Daoud”. Ook dat zorgde voor gefronste wenkbrauwen. Schepen Nabila Ait Daoud, destijds verantwoordelijke schepen van Jeugd, kwam tijdens de gemeenteraad echter niet zelf aan het woord. Evenmin verschafte schepen van Financiën Kennis meer informatie over de manier waarop er al dan niet controle is uitgevoerd door de stad.

Onbeantwoorde vragen

Alle oppositiepartijen, van PVDA tot en met Vlaams Belang hadden een resem kritische vragen. Over het belang van die brief, maar vooral naar de manier waarop het stadsbestuur omging met de controles voor de vzw van El Kaouakibi.

De toon van die brief klonk volgens VB-fractieleider Sam Van Rooy, die er uit citeerde, een zeer amicale toon. “Het ons-kent-onsgehalte van deze brief is opmerkelijk,” aldus de VB-fractieleider. “Meneer De Wever, volgens uw woordvoerder worden dergelijke brieven, meteen doorgestuurd naar de bevoegde schepen. Gebeurde dat in het geval van deze familiaire bedelbrief van Sihame El Kaouakibi?”

Van Rooy vindt het vreemd dat één en ander gebeurde “zonder apart collegebesluit en zonder controle, want volgens de audit werd dit geactualiseerde ­bestedingsplan niet afgestemd met Vastgoed”.

De kritiek op die werkwijze lokte bij de N-VA burgemeester enige verontwaardiging uit. In alle toonaarden ontkrachtte die dat de budgetverhoging “in alle discretie” gebeurde. Meer nog, ook de oppositie is volgens de meerderheidsfracties medeverantwoordelijk want heeft de wijziging aan het meerjarenplan, inclusief de verhoging mee goedgekeurd.

De Wever spreekt: schepenen zwijgen

Er zijn een aantal punten van kritiek die naar voor kwamen. Er was geen nazicht van de marktconformiteit van de bouwkosten. De interne audit van de stad wijst ook op “onvoldoende aandacht voor enerzijds de link tussen de gemaakte uitgaven en het vooropgestelde bestedingsplan en anderzijds de dossierhistoriek”. Ook dat er te nauwe banden zijn met de vzw kwam aan bod.

Sihame El Kaouakibi wou naast de renovatie van de feestzaal op het Kiel ook een nieuwbouw. Omdat die budgetverhoging te groot is zou ze, na overleg met het kabinet van Nabila Ait Daoud zich tot De Wever hebben gericht. In zijn repliek stelt De Wever dat hij die brief (e-mail) gericht aan hem en aan een leidend ambtenaar van de stad “zag passeren en er niks mee gedaan heeft”.

De Wever was naar eigen zeggen niet verbaasd en verwees onder meer naar het feit dat het een beschermd gebouw was dat de kosten enigszins opliepen. De Wever was dus enkel observator van die gevraagde budgetverhoging, zo laat hij uitschijnen. In elk geval Sihame krijgt haar zin en bij de budgetopmaak van 2019 verhoogt de stad het investeringsbudget voor de bouw van het Urban Center met 1,2 miljoen euro tot 2,4 miljoen euro. Ook de gemeenteraad keurt dat aansluitend goed.

De burgemeester benadrukte overigens dat die budgetverhoging niet ten nadele gebeurde van andere organisaties, zoals eerder in de media gemeld werd.

N-VA schepen rijdt hobbelig parcours

N-VA-schepen Nabilla Ait Daoud komt in elk geval niet onbeschadigd uit het dossier. Als schepen voor Jeugd was zij volgens de interne audit eerder gul met subsidies aan Let’s Go Urban. Van een scherpe controle op het gebruik ervan bleek nauwelijks sprake. Diverse stadsdiensten kreunen overigens al enige tijd onder reorganisaties wat tot gevolg heeft dat ook in het algemeen de mate van controle door administratie op de subsidies sterk is verminderd.

Door maandag voorafgaandelijk de stekker uit de LGU-samenwerking te trekken zette het stadsbestuur alvast een eerste verdedigingslijn uit. Het verhaal dat Antwerpen dankzij de miljoenen investeringen in LGU intussen beschikt over een gerenoveerd Urban Center, plus een nieuwe infrastructuur klopt. De vraag blijft wel in welke mate is het budget voor de renovatie en de nieuwbouw effectief gegaan naar de stedelijke infrastructuur.

Een echte mea culpa sloeg de burgemeester echter niet. Al gaf hij wel toe dat het niet meteen het “beste dossier” was. Het verhaal over de infrastructuur werd ook op de korrel genomen door meerdere oppositieleden die verwezen naar de wel “zeer povere afwerking” van de binnenzijde van het Urban Center. Dat overigens in februari 2021 het bestuur bijna voor een tweede keer een budget goedkeurde voor een tweede keuken illustreert in elk geval de problematiek van de controle.

Coalitie van N-VA, Vooruit en Open Vld stevig in het zadel

Het ordewoord in de Antwerpse coalitie die de rangen sloot bleef “collectieve verantwoordelijkheid”. Dat bevestigden ook de tussenkomsten van zowel Erica Caluwaerts (Open Vld) als van Hicham El Mzairh (Vooruit). Zij focusten, net als de N-VA fractie vooral op het gegeven dat de stad zélf een interne audit had gevraagd.

Die interne audit kwam er wel pas nadat de onthullingen in de media explodeerden. Dat verandert uiteraard niet veel aan de kritiek dat de stad mogelijk laat in gang schoot.

Opmerkelijk was de veeg uit de pan die De Wever richting oppositie gaf toen hij hen waarschuwde dat het “gerecht uiteindelijk beslist over schuld of onschuld”. Wanneer VB-fractieleider Van Rooy er De Wever op wees dat hij nochtans zelf in diverse media het woord ‘oplichtster’ en ‘oplichterij’ in de mond had genomen, verloor de Antwerpse burgemeester even zijn kalmte. De Wever onderbrak de repliek van Van Rooy en beklemtoonde dat hij die uitspraken telkens ‘voorwaardelijk’ had gedaan. En dat als in de pers iets anders stond hij dat zeker niet zo gezegd had.

De repliek op de vragen van de oppositie was vooral een ellenlang overzicht van de totstandkoming van de samenwerking met LGU waarvan het eerste contract getekend werd door Caroline Bastiaens (CD&V). Ook naar CD&V-fractieleidster Nahima Lanjri sneerde De Wever dat hij nog van een oud CD&V schepen steunbetuigingen had ontvangen.

Volgens De Wever is het stadsbestuur mee gestapt in een golf van steun die El Kaouakibi en haar project genoot bij zowel politiek, media als bij diverse ‘captains of industry’ waarvan er sommigen deel uitmaakten van de raad van bestuur. Dat leverde hem nadien de kritiek op van Peter Mertens (PVDA) die stelde dat net “die steun van kapitalisten” zijn partij wantrouwig had gemaakt.

Deuk in imago

Dat het mogelijke misbruik en de fraude in dergelijke mate kon escaleren zorgt desalniettemin voor een stevige deuk in het imago van N-VA als beleidspartij. De N-VA maakt daar jarenlang op alle niveaus zijn troef van. Nu ziet de partij zich zelf geconfronteerd met een dossier dat ook door ‘ingewijden’ en ook door een deel van de eigen achterban als ‘zeer pijnlijk’ wordt ervaren.

Dat laatste voelde ook de oppositie goed aan. Imade Anouri (Groen) wees er in een scherpe repliek aan De Wever fijntjes op dat de burgemeester “een kwartier lang naast de kwestie antwoordde”. De Groen fractieleider doorprikte het “afleidingsmanoeuvre” en beklemtoonde dat niet het project zelf moest verdedigd worden. “Het is niet aan de gemeenteraad om de controle uit te voeren over de subsidies. De gemeenteraad controleert het college”, klonk het. Over de rol van bevoegde schepenen bleef De Wever op de vlakte. Wel verwees hij naar reeds genomen initiatieven om de controle te verbeteren. Zo

Eenzelfde teneur weerklonk bij CD&V-fractieleidster Nahima Lanjri. Zij naam ook “het systeem De Wever” op de korrel. Lanjri ging niet zo ver om het ontslag te eisen van schepen Ait Daoud, maar voegde er wel aan toe dat “als ik in haar schoenen zou staan ik wel zou weten wat gedaan”. Lanjri drong ook aan op de noodzaak van een externe controle door Audit Vlaanderen. Daarbij verwees ze naar het feit dat in feburari 2021 nog bijna een akkoord voor de bestelling van een tweede keuken door de stad goedgekeurd raakte. “Durf toe te geven dat een schepen ook fouten heeft gemaakt,” klonk het streng.

Oppositie niet eensgezind

Nu de stekker uit Let’s Go Urban is getrokken legt het stadsbestuur volledig de focus op de continuïteit van het project. Wellicht zal de opdracht van de jeugdwerking in handen komen van een nieuwe vzw die het project LGU nieuw leven in moet blazen. Over de manier waarop laat De Wever alvast nog niet in zijn kaarten kijken. Mogelijk zijn er al gesprekken lopende, mogelijk zal ook een publieke oproep volgen.

De Antwerpse oppositie eist alvast niet eensluidend het ontslag van de schepenen.

Ook Groen legt intussen politieke verantwoordelijkheid bij beide schepenen. CD&V richt haar pijlen dan weer vooral op Ait Daoud. CD&V lag mee aan de basis van de samenwerking en deelt dus een stuk mee in de verantwoordelijkheid. Groen pleitte er vooral voor “dat de jongeren” niet het slachtoffer zouden worden van de mogelijke malversaties.

Vlaams Belang wil einde maken aan ‘diversiteits- en integriteitsindustrie’

Het was het Vlaams Belang dat het verst ging. Sam Van Rooy drong aan op het ontslag van zowel schepen Ait Daoud als schepen Kennis.

“Telkens als Sihame El Kaouakibi geld vroeg aan het Antwerps stadsbestuur, dan kreeg ze het. Bovendien werd jarenlang nauwelijks gecontroleerd wat ze precies deed met al dat subsidiegeld. Dat is de conclusie na het lezen van de Interne Audit. Dé oorzaak hiervan is de politiek correcte adoratie van deze allochtone ‘jukebox vol buzzwords’ van zowat elke politieke partij – behalve de mijne – en, daaruit voortvloeiend, de te nauwe band tussen het stadsbestuur en El Kaouakibi.”

De VB-fractieleider legde ook meermaals de vinger op de wonde en benadrukte dat zijn partij liever volledig af wil van de subsidies aan de ‘diversiteits- en integriteitsindustrie’. Een motie die daartoe is ingediend werd weggestemd door de voltallige meerderheid, aangevuld met de andere oppositiepartijen.

In N-VA-kringen voelt het intussen aan dat, sinds Open Vld er in geslaagd is zich te ontdoen van El Kaouakibi, zowel politiek als media de schijnwerpers op N-VA blijven richten. Die reactie is begrijpelijk en voor een stuk ook terecht. Vanzelfsprekend is de massale subsidiestroom die vanuit werkelijk alle beleidsniveaus richting LGU en El Kaouakibi ging ook een ‘collectieve’ verantwoordelijkheid. Maar het neemt niet weg dat indien de stad Antwerpen en enkele N-VA schepenen wat scherper hadden toegekeken, in plaats van te vertrouwen op het indrukwekkende entourage waarmee Sihame El Kaouakibi zich liet omringen, de zaak sneller zou opgemerkt zijn. Geert Noels wist het al enkele jaren terug en had ervoor gewaarschuwd.