Federaal minister David Clarinval, die samen met Annelies Verlinden bevoegd is voor institutionele hervormingen, kondigt aan dat “een grote ‘marchandage institutionnel’ niet nodig is”. Clarinval blokkeert al de hele Vivaldi-legislatuur elk initiatief om een staatshervorming voor te bereiden. Betreurenswaardig, oordeelt Vlaams minister Demir, die de deelstaten oproept zelf actie te ondernemen. “Justitie is hét voorbeeld van inefficiënte bevoegdheidsverdeling. Vlaanderen is de gedwongen dienstmaagd van de federale regering.”
Grondwetspecialist Jürgen Vanpraet vertrok in oktober vorig jaar op het kabinet Institutionele Hervormingen van minister Verlinden. Hij vertrok niet uit onvrede met het beleid van Verlinden (cd&v). “Wel integendeel. Bij de minister was er bereidheid om veel zaken in gang te zetten”, vertelde hij. Volgens Vanpraet zijn het de Franstalige partijen die alle vooruitgang blokkeren. “Zij stellen zich op als een Franstalig blok en spreken hun veto uit tegenover een staatshervorming.” Nochtans is er ook een Franstalige minister bevoegd voor Institutionele Hervormingen: David Clarinval (MR).
Vivaldi negeert regeerakkoord
Ook het regeerakkoord is duidelijk: de regering-De Croo moet een staatshervorming onderzoeken en Grondwetsartikelen voor herziening mogelijk maken. Maar het lijkt er niet op dat de regering zich nog aan dat regeerakkoord wil houden.
(Lees verder onder het artikel.)
Daarom roept Vlaams minister Demir (N-VA) de deelstaten op om zelf initiatief te nemen. Zelf deed ze dat onder meer door een academische studie te laten maken over de defederalisering van justitie door grondwetspecialisten Arvid Rochtus en Stefan Sottiaux. “Justitie is hét voorbeeld van inefficiënte bevoegdheidsverdeling. Vlaanderen is de gedwongen dienstmaagd van de federale regering en krijgt alle miserie zonder voldoende centen doorgeschoven”, aldus Demir. “Terwijl federaal geen verantwoordelijkheid wordt opgenomen. Dat is niet wat je als volwassen deelstaat mag verwachten van een federalistische staat. Het moet andersom.”
Deelstaten warm maken
Om de andere deelstaten en het federaal niveau warm te maken voor een volledige splitsing van justitie, werd de studie ook in het Frans vertaald. “Een defederalisering van de bevoegdheden waarbij justitie volledig in handen komt van de gemeenschappen en de federale bevoegdheden beperkt worden tot dat wat de gemeenschappen nog samen willen doen, is haalbaar én het voorkeurscenario”, verklaart de minister.
Vlaanderen beschikt wel over een uitvoerende en een wetgevende macht in de vorm van een regering en een parlement, maar niet over een rechterlijke macht. Dat is volgens Demir problematisch voor een democratie. “We mogen enkelbanden aanleggen, maar we mogen niet zeggen of we dat voor drugscriminelen een goed idee vinden of niet”, illustreert ze.
Technisch haalbaar, maar tweederdemeerderheid nodig
In vergelijking met andere federale staten – waar justitie en politie regionale bevoegdheden zijn – is ons land een buitenbeentje, gaf grondwetspecialist Sottiaux destijds toe. “Technisch is justitie splitsbaar, maar om dat op een duurzame manier te doen, moet je een tweederdemeerderheid hebben”, vertelde hij in Terzake.
Om tot een splitsing te komen, is een samenwerking met andere deelstaten vereist. Volgens Demir is dat wel degelijk mogelijk. “Franstaligen waren immers vragende partij om een Franstalige versie te bekomen”, vertelt ze. “Dit is niet luchtfietsen, dit is voorbereiden. Splitsen kán en is geen sprookje.”
Lees ook:
