Dat Vlaamse overheid elk jaar 42,5 miljoen euro kindergeld te veel betaalt, klopt niet helemaal

Het was dinsdag spectaculair nieuws: in 2023 betaalde de Vlaamse overheid 42,5 miljoen euro aan groeipakketten (vroeger: kindergeld) te veel uit. Volgens de uitleg zijn de oorzaken verouderde informatie, administratieve fouten of fraude. De kans is groot dat dit een smoes blijkt, want voor hetzelfde geld gaat het om virtueel te veel betaald geld. Ofwel omdat de Vlaamse overheid slecht kan rekenen, ofwel omdat de overheid bureaucratische regels zeer strikt toepast.

Vlaams Parlementslid Tomas Roggeman (N-VA) vroeg de cijfers op bij Vlaams minister van Gezin Caroline Gennez (Vooruit). Het gaat om ruim 55.000 dossiers, goed voor 42,5 miljoen euro. In vergelijking met voorgaande jaren was dit al een verbetering. Die 42,5 miljoen euro is het bedrag waarvan de Vlaamse overheid zegt op de hoogte te zijn en die ze probeert terug te vorderen. Dat lukt echter moeilijk: zo ging er vorig jaar 2,4 miljoen euro definitief verloren – deels door verjaring.

Niet altijd fraude

Alle betrokkenen haasten zich om te benadrukken dat het niet altijd om fraude of bedrog gaat. Iedereen herinnert zich natuurlijk het voorbeeld waarbij een Marokkaans gezin onterecht meer dan honderdduizend euro’s kindergeld ontving, terwijl het niet eens in Vlaanderen woonde. De administratie en het kabinet van de minister geven aan dat ze afhankelijk zijn van gegevens uit heel wat bronnen. Zelfs het rijksregister zou niet altijd accuraat de gezinssituatie weergeven.

Merkwaardig genoeg zoekt niemand de schuld bij de Vlaamse overheid zelf. Sinds de laatste staatshervorming is het Agentschap Opgroeien verantwoordelijk voor de Vlaamse groeipakketten. De vraag is immers: hoeveel van die zogezegde 55.000 dossiers per jaar gaan over te veel uitbetaald kindergeld. Eén van de grootste redenen van terugvorderingen zijn namelijk herberekeningen.

Een herberekening van het groeipakket gebeurt door de Vlaamse administratie op basis van de belastingaangifte van een gezin of van een van de ouders. Die kunnen namelijk informatie geven over de gezinssamenstelling of over zorgtoeslagen. Als er een verschil is qua gezinssamenstelling, is er mogelijk sprake van fraude. Meestal gaat het echter over vergissingen of verouderde gegevens bij de burgerlijke stand van de gemeente.

De zorgtoeslagen zijn dan weer afhankelijk van de zorgbehoefte van een kind. Door al die toeslagen en de complexe berekening van het groeipakket op basis van het inkomen van de ontvanger, is de kans groot dat bij de minste aanpassing van een parameter, de uitkomsten erg verschillend kunnen uitdraaien.

Deurwaarders

Voor die herberekening zijn dus een aantal factoren of parameters van belang. Het kindergeld wordt betaald op basis van het verwachte inkomen afgaande op de voorgaande fiscale jaren. Maar door de indexering van de lonen en de uitkeringen steeg dat inkomen, waardoor er herberekend moest worden. Voor al die dossiers terug te vorderen schakelde het Agentschap Opgroeien trouwens vrij snel deurwaarders in.

Hoe groot is het probleem echt? Het gaat over 1,6 miljoen kinderen in 915.000 gezinnen met recht op het Groeipakket. 55.000 dossiers is dus 6 procent van alle gezinnen. Dat is weinig. Zuiver en alleen omdat bij een groot aantal op papier hun inkomen intussen veranderd was door indexering. Bij kroostrijke gezinnen die moeten rondkomen van een leefloon, duiken disproportioneel veel dossiers op omdat die veel zorgtoeslagen kregen. Dan lopen de verschillen bij de herberekening al snel op.

Het is dus vooral een herberekeningsprobleem, maar dat vertelde Leen Du Bois van het Agentschap Uitbetaling Groeipakket er niet bij in een radio-interview op Radio 1. Zij beweerde trouwens ook dat het maar om 1 procent van de uitbetalingen zou gaan. “Op een totaal van 4,8 miljard euro per jaar wordt 99 procent correct uitbetaald” beweerde ze.

Eigenlijk blijkt dit hele kindergeldschandaal dus gewoon een bureaucratisch probleem van een rigide Vlaamse regelgeving die bepaalt dat het kindergeld met terugwerkende kracht herberekend moet worden op basis van de belastingaangifte. Het gaat dus inderdaad lang niet altijd om fraude of bedrog. Volgens de minister moeten de gezinnen trouwens niet onmiddellijk alles terugbetalen. Maar in de praktijk stuurt het Agentschap Opgroeien meestal het dossier binnen de twee à drie maanden automatisch door aan een deurwaarder.