Afgelopen zomer verkende ik samen met mijn vriendin de Bourgondische hoofdstad Dijon, met ‘Stoute Schoenen’ van Bart Van Loo in de hand. Deze reisgids (al doe ik het boek daarmee ruimschoots tekort) leidde ons onder meer naar de prachtige Mozesput van Klaas Sluter op de binnenkoer van het door God verlaten kartuizerklooster van Champmol en de ‘pleurants’ of beweners onder de plechtstatige praalgraven van de Bourgondische hertogen Filips de Stoute en Jan zonder Vrees in het voormalige hertogelijke paleis.
Na deze Bourgondische ontdekkingstocht in de voetsporen van Bart Van Loo kon ik niet anders dan mecenas Filips de Stoute bijzonder dankbaar zijn voor zoveel pracht en praal. Die hebben we vrijwel uitsluitend te danken aan zijn financiële en andere steun aan onvolprezen kunstenaars als Klaas Sluter en Melchior Broederlam. De Stoute schiep het klimaat waarin zij konden floreren.
Mijn gedachten konden niet anders dan terugflitsen naar Filips de Stoute toen ik afgelopen weekend ondernemer en kunstpaus Fernand Huts aan het woord hoorde. In de Estse hoofdstad Tallinn sprak hij de verzamelde pers toe op de voorstelling van de nieuwe tentoonstelling ‘Tuin der lusten. De zeventiende eeuw in bloei’ van The Phoebus Foundation. Op basis van de titel kan u het waarschijnlijk al raden: bloemen en natuur zijn de rode draden doorheen de ruim 300 tentoongestelde werken die werden geselecteerd door curator Katharina Van Cauteren en onderzoeker Sven Van Dorst.
De reden waarom mijn gedachten teruggingen naar het Bourgondische hof, is dat Huts zich met zijn kunststichting The Phoebus Foundation heeft ontpopt tot een ware mecenas. De vergelijking met Filips de Stoute was daarom snel gemaakt. Die laatste wilde een tastbare nalatenschap achterlaten in de vorm van kunst, zich zo verzekeren van een plaats in de geschiedenisboeken en de eeuwigheid, en tegelijkertijd zijn verblijf in het vagevuur inkorten. Of die motieven ook bij Huts meespelen, is giswerk. Maar als God een Antwerpenaar is (en afhankelijk van wie u het vraagt zal dat ongetwijfeld het geval zijn), zal hij iemand die de Boerentoren terug aan de Antwerpenaren wil geven en een T-rex naar de koekenstad haalt ongetwijfeld gunstig gezind zijn.
Over drie van Huts’ motieven hebben we wel zekerheid: identiteitsvorming, (zachte) diplomatie en de ambitie om Vlaanderen wereldwijd op de kaart te zetten. De tentoonstelling is volgens Huts een goed voorbeeld van hoe kunst erin slaagt om religieuze, politieke, economische, esthetische en zelfs gewapende conflicten te overstijgen. “Hoewel deze tentoonstelling geen politieke motieven heeft, is ze het beste voorbeeld van hoe bloemen zelfs strijdende en tegenstelde partijen kan overbruggen. Cultuur en kunst, en bloemen in het bijzonder, zijn een vorm van zachte diplomatie”, aldus de filantroop.
Huts droomde zelfs luidop van een wereld waarin NAVO-landen niet 5 procent van hun bbp aan defensie geven, maar minstens een deel daarvan aan kunst en cultuur. “Want zo win je de harten van mensen.” En laat het nu net de Bourgondiërs zijn die zachte diplomatie via kunst, cultuur en huwelijken, in plaats van de gebruikelijke harde diplomatie en oorlogen, tot een hogere kunstvorm hebben verheven.
“En laat het nu net de Bourgondiërs zijn die zachte diplomatie via kunst, cultuur en huwelijken, in plaats van de gebruikelijke harde diplomatie en oorlogen, tot een hogere kunstvorm hebben verheven ”
Een merkwaardige en vooral historisch zeer betwistbare stelling. Zo getalenteerde kunstenaars en ambachtslui ,alsmede de gebrukelijke adelijke gatlikkers zeer winstgevende opdrachten en sinecures konden binnenrijven , werden ze wel betaald uit de schatten welke de Boergonische vorsten ( een jongere stam van de Franse koningslijn ) hier afschuimden . Ze teerden op de welvaart hier te lande van voornamelijk de Vlaamse, Brabantse en Holladse stedelijke industrie en op de toepassing alhier van vooruitstrevende landouwtechnieken en zeevaaaart.
Wat betreft oorlogen heeft de familie tijdens bijna de hele tijd dat ze aan de macht was in staat van oorlog verkeerd. Denken we maar aan de strijd tussen Boergondiers en Armagnacs , hun deelname aan de Honderdjarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland , Karel de Stoute die het Eedgenootschap aanvalt en sneuvelt voor Nancy.
Neen , ik ben helemaal geen fan van de Boergondiers, en baal ervan als men de levennswijze van ( hedendaagse ) Vlamingen – vooral wanneer het gaat om schransen en zuipen- typeert als “Boergondisch”