Hoe meer partijen op elkaar lijken, hoe heviger ze elkaar bestrijden. Politicoloog Bart Maddens legt uit waarom ideologische verwantschap niet tot samenwerking leidt, maar tot diepgewortelde aversie. Van de Volksunie en CVP tot N-VA en Vlaams Belang: de geschiedenis herhaalt zich.
Geen advertenties meer?
Ingelogde abonnees steunen niet alleen een van de enige kritische en onafhankelijke media, maar zien ook geen vervelende advertenties. Abonneer je snel en eenvoudig en krijg meteen toegang tot vele duizenden exclusieve artikelen!
Maak hieronder je keuze voor het gewenste abonnement:
Liever ook op papier? Bekijk alle abonnementen!
Het doorlopend abonnement wordt automatisch verlengd voor steeds één maand.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een online abonnement van 3 maanden via een eenmalige betaling.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een eenmalige betaling en je zit een jaar goed.
Log hieronder in om dit bericht volledig te lezen. Ben je al ingelogd, kijk dan op je account of je nog een actief abonnement hebt.
Sigmund Freud schreef het ooit toe aan het narcisme van de kleine verschillen: mensen die sterk op elkaar lijken, ervaren die gelijkenis als een bedreiging van hun identiteit. Bij politieke partijen speelt datzelfde mechanisme, maar met een extra dimensie. Ideologisch verwante partijen zijn ook elkaars grootste concurrenten op de kiesmarkt. Hoe groter de gelijkenis, hoe groter de wederzijdse aversie.
Historische patronen die zich herhalen
De jaren tachtig bieden een leerzaam voorbeeld. CVP en Volksunie stonden dicht bij elkaar: beide Vlaamsgezinde centrumpartijen, geworteld in de christelijke zuil. Toch koesterden ze intense vijandbeelden. Toen de Volksunie in verval geraakte, zocht ze eerder toenadering tot de VLD dan tot haar natuurlijke bondgenoot CD&V. Die diepgewortelde afkeer zinderde zelfs na bij de pasgeboren N-VA, die in 2002 meteen de uitgestoken hand van CD&V afsloeg.
Vandaag doet de relatie tussen N-VA en Vlaams Belang denken aan die oude VU-CVP-vete. Beide conservatieve, radicaal Vlaamsgezinde partijen met historische wortels in het nationalisme staan ideologisch relatief dicht bij elkaar. Toch kunnen ze elkaars bloed drinken. Kleine verschillen worden verabsoluteerd tot immense tegenstellingen, versterkt door het cordon sanitaire dat de N-VA onderschreef. Bart De Wever baalt van Tom Van Grieken, maar klikt uitstekend met de linkse Conner Rousseau. Rechtse flaminganten zijn verontwaardigd, maar in werkelijkheid speelt hier gewoon de wet van de haat tussen verwanten en de aantrekkingskracht tussen tegengestelden.
Die contra-intuïtieve dynamiek kan tot verrassende plotwendingen leiden. Politici die scheep gingen met Vlaams Belang kwamen uit traditionele partijen, niet uit de N-VA. En als het Vlaams Belang wordt uitgespuwd door de N-VA, waarom zou het dan niet toenadering zoeken tot CD&V? Een bromance tussen Sammy Mahdi en Tom Van Grieken klinkt misschien gek, maar is dat echt gekker dan die tussen De Wever en Rousseau? Het blijft weliswaar een ‘long shot’, maar 2025 heeft geleerd: verwacht het onverwachte in de politiek.
Het volledige artikel over de relatie tussen partijen leest u hier:
