De invoering van de digitale euro of ‘central bank digital currency’ (CBDC) is nog niet eens goedgekeurd door de lidstaten van de Eurozone, maar toch heeft de ECB al miljoenenorders afgesloten met bedrijven om toepassingen te ontwikkelen. Het gaat over bedragen tussen de 430 miljoen en 1 miljard euro.
ECB-voorzitter Christine Lagarde is onlangs een versnelling hoger geschakeld om de digitale euro door te drukken. De plannen liggen al sinds 2023 klaar: omdat digitaal bankieren nu veilig achter het bankgeheim vervat zit, heeft de ECB daar geen vat op. Met de invoering van een digitale euro kan daar verandering in komen.
Ongevraagd en controversieel
Om die reden is de invoering van de digitale euro controversieel. De motieven lijken voor velen niet altijd even zuiver. In een rapport over de CBDC schreef de Europese Centrale Bank in 2020 het volgende: “We willen inschatten of een ‘central bank digital currency’ dienstbaar kan zijn aan de doelen van de ECB.” Wat zijn die doelen? Wie bepaalt die doelen? Wie wordt er beter van?
De vraag naar een digitale euro is hoegenaamd onbestaande bij de man in de straat. De enige reden om digitale euro’s te pushen is het afschaffen van papieren geld en cash-transacties. Elke anonieme transactie zou met de digitale euro onmogelijk worden. In China mag dat dan normaal schijnen, maar in de westerse wereld begint dit toch wel erg op Big Brother te lijken. In feite is de digitale euro een oplossing op zoek naar een probleem.
Er zijn ook argumenten voor een digitale euro. Digitaal geld van centrale banken kan overheden en ECB helpen in crises door kapitaalvlucht te beperken, wat systeembrede stabiliteit ondersteunt. Dat beweren de ECB en de Bank for International Settlement (BIS) in Basel tenminste in verschillende rapporten. Critici wijzen dan weer op risico’s zoals bankruns, surveillance, privacybezwaren en beperkingen voor spaarders. Die bezwaren komen geregeld terug, onder andere in de ECB papers en in analyses van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve.
De ECB heeft de Europese Unie niet nodig om de digitale euro in te voeren, al is de Europese Commissie groot voorstander. Enkel de ministers van Financiën van de Eurozone moeten instemmen met het plan – en die stemming zit er in oktober aan te komen. Dat zorgt voor enige zenuwachtigheid.
ECB loopt vooruit op de feiten
De ECB loopt dus nu al vooruit op die cruciale beslissing, en dat met een zak geld tot 1 miljard euro. Daaruit kan je opmaken dat de beslissing eigenlijk al genomen is, zonder instemming van de nationale centrale banken (de aandeelhouders van de ECB) en de parlementen van de lidstaten.
(Lees verder onder de X-post.)
Het gaat over vijf openbare aanbestedingen. Gaande van het maken van een aliaszoeksysteem om lange rekeningnummers niet te moeten gebruiken en een component om fraude te beheersen. Ze zochten ook een leverancier voor een app en een zogenaamde software development kit (SDK). Dat laatste is nodig om de digitale euro te integreren in mobiele toepassingen van andere leveranciers. Verder betaalt de ECB voor het ontwikkelen van offline-diensten en het veilige uitwisselen van betalingsgegevens.
De toekenning van die openbare aanbestedingen is allesbehalve transparant. Kandidaten moesten aan een aantal criteria voldoen om in aanmerking te komen. Dat is voor het drukken van eurobiljetten niet ongebruikelijk, maar hier ontstaat de indruk dat de ECB bepaalde ontwikkelaars wil uitsluiten en de aanbestedingen geheim wil houden. Een anonieme bron binnen de ECB zei dat bepaalde bestuursleden zeer graag het zieltogende Franse IT-concern Atos een aantal van die opdrachten zouden zien binnenhalen. Atos kwam vorig jaar in financiële problemen door een schuldenlast van 2,1 miljard euro. Schuldeisers werden daarbij eigenaren van het bedrijf. De Franse staat kocht voor 410 miljoen euro de afdeling ‘calcul avancé’. Dankzij een groot contract met de Europese Unie kreeg Atos al een levenslijn toegeworpen door de Europese Commissie.
Voorbereidingsfase
Pas na een evaluatie zou de ECB de hoogst gerangschikte bedrijven vragen om een Invitation to Tender (ITT) in te dienen. Dat wil zeggen dat ze moeten vragen om mogen mee te dingen naar bepaalde van de vijf aan te besteden pakketten. Dit zou ondertussen gebeurd zijn, maar daarover communiceert de ECB niet. Wellicht omdat de digitale euro bijzonder controversieel is.
De ECB hoopt in oktober de voorbereidingsfase van de digitale euro of CBDC af te ronden en in november 2025 te beginnen met de volgende fase. Die bestaat uit de mogelijke ontwikkeling en de “rollout” of invoering.
Tijdens de voorbereidingsfase wist de ECB al 70 organisaties uit de privésector aan een soort innovatieplatform te binden. Die privé-partners komen niet noodzakelijk uit de 20 landen van de Eurozone. De resultaten van de workshops met die 70 organisatie zouden eind 2025 gepubliceerd worden. Een gedeeltelijke lijst van die organisaties is bekend. Het gaat om consultants zoals Accenture, KPMG en verder banken, telecombedrijven, onderzoeksinstellingen en IT-bedrijven.
Piero Cipollone, lid van de raad van bestuur van de ECB, noemde dit op 26 september in een speech een succes. “Het gebruik van baargeld in dagelijkse transacties blijft afnemen wat de centrale rol van cash zoals we dit nu kennen – munten en briefjes – in vraagt stelt”, wist Cipollone te vertellen.
Voor de ECB is het een uitgemaakte zaak. De digitale euro komt er. Dus zonder dat de digitale euro werd goedgekeurd, kennen ze al aanbestedingen toe ter waarde van maximaal 1 miljard euro om toepassingen te ontwikkelen. Waar geen enkele EU-burger op zit te wachten.
