Verplichte vaccinatie: experts uitgenodigd, maar men vergeet te luisteren

Vandaag vonden in het federaal parlement de eerste hoorzitting plaats waarin experts werden gehoord over een eventuele verplichte vaccinatie tegen Covid-19. Deze zes wetenschappers mochten de spits afbijten. Zoals verwacht waren zelfs onder de wetenschappers de meningen over het nut van een verplichte inenting verdeeld. Daarnaast viel het op dat de spreektijd van de experts beperkt was, vooral vergeleken met de tijd die de verschillende parlementsleden in beslag namen met hun vragen.

De hoorzitting startte in de voormiddag met een oproep van N-VA-Kamerlid Peter De Roover: “Danzij alle partijen verkozen in dit parlement, is er een ruim pallet aan deelnemers dat komt spreken over de voor-en nadelen van de verplichte vaccinatie.” Volgens De Roover moet de kracht van de argumentatie spreken. Daarnaast hoopt hij met een open debat de polarisatie, zowel binnen als buiten het parlement, tegen te gaan. Een zo open mogelijk debat, op basis van feiten, kan daar een positief effect op hebben, aldus de fractievoorzitter. Zijn Groen-collega Wouter De Vriendt voegde er nog aan toe “trots te zijn als parlement om dit debat te mogen organiseren.” Na een rondje zelfbewieroking van alle politieke fracties kon de eerste expert dan eindelijk aan het woord komen. Door dat onnodig tijdverlies kregen de twee gasten in de voormiddag niet voldoende tijd om op alle vragen te antwoorden. In de namiddag ging dat beter, al moet er tegen de volgende hoorzitting een beter systeem komen, vond ook de voorzitter van de Kamercommissie.

Luc Herry

Luc Herry, die als ervaringsdeskundige huisarts spreekt, is overduidelijke voorstander van een algemene vaccinatieplicht. Hij noemt de vaccinatieplicht een soort van “gezondheidsverzekering met algemeen belang”. Ook de kostprijs van de huidige pandemie, waarbij er dagelijks 5 miljoen euro wordt uitgegeven aan pcr-tests, kan met een verplichte vaccinatie tegengegaan worden. “Er bestaat, vanaf binnenkort, al een verplichte vaccinatie in de zorg. Daar waren wij voorstander voor: een zorgkundige moet er alles aan doen om de patiënt niet in gevaar te brengen. Maar de verzorgde moet ook de zorgverstrekker beschermen”, stelt Herry. “Patiënten krijgen corona in het ziekenhuis, omdat niet-gevaccineerde patiënten hun zorgverstrekkers besmetten. Zij laten het virus dan verder circuleren in het ziekenhuis.”

De huisarts en voorzitter van de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten is wel van mening dat het moet gaan om een vaccinatieplicht, geen vaccinatiepas. “Een vaccinatiepas die mensen uitsluit uit bepaalde sociale activiteiten zet onnodig druk op de burgers. De controleverantwoordelijkheid van vaccinatie zal op die manier bij de foute mensen liggen.” De overheid moet volgens de huisarts dus zelf de verantwoordelijkheid nemen om de verplichte vaccinatie te handhaven: “Het beheer van controle moet niet bij de burger liggen, maar bij de overheid.”

Geert Vanden Bossche

Van Vanden Bossche was het op voorhand al geweten dat hij tegen een algemene vaccinatieplicht zou pleiten. Sterker nog, hij is zelfs tegen de massavaccinatie. Hij besloot een les immunologie te geven aan de parlementsleden, compleet met PowerPoint. “Vandaag, met omikron, is het onmogelijk om niet in contact te komen met het virus”, begint hij zijn cursus. Volgens Vanden Bossche dooft een pandemie steevast op natuurlijke wijze uit, en dat vaak zelfs binnen het jaar, hoewel zijn wetenschappelijke bronnen door verscheidene parlementsleden werden gecontesteerd.

Vanden Bossche hekelde vooral het gebrek aan aandacht voor de natuurlijke immuniteit: “Bij ouderen, mensen met onderliggende aandoeningen,… kan die verzwakt zijn. Ook bij een hoge infectiedruk is de natuurlijke immuniteit soms onvoldoende.” Het vaccin heeft dus wel een bepaald nut volgens de ‘Vlaamse veearts’, een geuzennaam die hij nu ook zelf begint te gebruiken. Toch wijst hij op de gevaren van massavaccinatie, die volgens hem de oorzaak zijn van de ernstigere varianten van Covid-19. De vaccins zouden de groepsimmuniteit zelfs tegenwerken. Die theorieën waren echter al langer onderuitgehaald door andere wetenschappers. Sophie Rohonyi (DéFI) noemde zijn stelling zelfs “ronduit crimineel”.

Liliane Schoofs

Na de middag ging de hoorzitting verder met KU Leuven-professor Liliane Schoofs. Ook zij wilde, zoals haar gevraagd werd, vooral het wetenschappelijke aspect verder benadrukken. Ze wees op de drie barrières die bestaan tegen het virus: aangeboren, mucosaal en systematisch (via het bloed). Vooral dat mucosale aspect, dat volgens haar onderbelicht gebleven is, vindt ze belangrijk. Dat werkt bij uitstek goed bij jongeren.

Schoofs besloot vooral uitleg te geven over immuniteit. Daar bestaan volgens haar nog te vaak misverstanden over: “Immuniteit kan via de vaccins bekomen worden, maar ook de natuurlijke immuniteit is belangrijk.” Maar in tegenstelling tot haar voorganger stelt Schoofs de werking van de vaccins niet in twijfel: “Maar de route van de toediening is belangrijk bij een vaccin. Door de intramusculaire toediening van de huidige vaccins werken ze zeer goed tegen ziekte, maar werken ze niet tegen besmettelijkheid.” Wel denkt ze dat er in de toekomst vaccins op de markt kunnen komen die, via andere kanalen (spray, neus…), wél kunnen werken tegen besmettelijkheid. Dat maakt haar dus een tegenstander van de coronapas of verplichte vaccinatie: “Men kan zich vragen stellen of een vaccinatiepas-of plicht voor dit type vaccin te verantwoorden valt.”

Ann De Guchtenaere

Ann De Guchtenaere kwam door haar expertise als kinderarts vooral het belang van het kind verdedigen. Ook door haar Europese contacten als secretaris-generaal van de Europese beroepsvereniging van kinderartsen kon ze op brede interesse van het hele parlement rekenen. Ze hekelde dan ook het verschil aan regels in Europa, waardoor de skireis van duizenden jongeren dreigt geannuleerd te worden. “Ten eerste wil ik liever spreken van een vaccinatierecht, eerder dan een plicht. In tegenstelling tot kinderen, jongeren, zelfs volwassenen en collega’s in andere (armere) landen die nog kans op een vaccin hadden, heeft het merendeel van onze bevolking het recht gehad én gebruikt om zich te laten vaccineren.”

Hoeveel valt er eigenlijk nog te winnen met zo’n plicht?

Ann De Guchtenaere

Als kinderarts krijgt ze veel vragen van ouders, die bezorgd zijn over de coronavaccins voor kinderen. “Dat zijn vaak terechte vragen van bezorgde ouders, die meestal zelf wel gevaccineerd zijn. De vaccins zijn veilig voor kinderen: door te informeren en te stimuleren hopen we dat aan zo veel mogelijk ouders duidelijk te maken.” De Guchtenaere twijfelt er sterk aan of een verplichting die twijfels zal weghelpen: “Hoeveel valt er eigenlijk nog te winnen met zo’n plicht? Volgens mij geeft een verplichte vaccinatie weinig voordeel.” Wel blijft ze er achter staan dat kinderen het vaccin kunnen krijgen.

Johan Neyts

De 56-jarige hoogleraar Virologie wees er vooral op dat er vaccintwijfelaars bestaan omdat ze niet goed weten hoe de inentingen juist werken. Hij ontkracht in het begin van zijn pleidooi enkele populaire complottheorieën: “Neen, deze Mrna-vaccins passen je DNA niet aan! Dat is al vaker bewezen.” Waarom er meerdere dosissen van het vaccin nodig zijn legt hij als volgt uit: “Het virus muteert zeer snel, in tegenstelling tot andere virussen als polio. Maar vanaf drie dosissen zullen de meeste mensen zeker safe zitten.”

Vervolgens benadrukte Neyts, die zijn eigen labo een grote coronavirusstudie uitvoerde, dat volgens cijfers van de WHO zo’n half miljoen covid-doden zijn vermeden dankzij de vaccinaties. “Ook virusremmers, momenteel in de maak, kunnen in de toekomst deel uitmaken van de strategie”, vervolgt Neyts. “Maar we zitten nog niet in een endemische fase, hoewel we met de omikronvariant voorlopig goed zit.” Er is dus vooral nood aan een goed plan volgens de wetenschapper. Ook de promotie van de vaccins kan beter: “Maar daar zijn saaie wetenschappers zoals ik misschien niet goed voor. Via campagnes met influencers en artiesten kunnen we misschien de moeilijker bereikbare doelgroepen beter informeren.”

Emmanuel André

Als onderzoeker in de microbiologie zit André naar eigen zeggen bijna naast Johan Neyts aan de KU Leuven. Hun eindconclusie was dan ook dezelfde. Op zich waren ze niet helemaal te vinden voor een algemene vaccinatieplicht. Wel vond André dat er kon nagedacht worden over een vaccinatie van de meest kwetsbare groepen. Dat is bijvoorbeeld al het geval in Griekenland, voor mensen die ouder zijn dan zestig jaar. Maar belangrijker vonden André en Neyts vooral informatie. In de PowerPoint van beide heren zat dan ook een interessant schema dat weergaf voor wie een verplichte vaccinatie misschien wél kon.

Iemand die niet volledig is gevaccineerd, moet volgens beide wetenschappers ten eerste zo goed mogelijk worden geïnformeerd. Dat is de verantwoordelijkheid van de overheid. Als hij, zelfs na informatiecampagnes, zich niet wil laten vaccineren, is dat voor Neyts en André een individuele verantwoordelijkheid. Echter, als er onderliggende aandoeningen zijn, of een oudere leeftijd, kan een verplichting wél.