Vandaag werden de laatste experts uitgenodigd over een eventuele verplichting van het coronavaccin. Ook nadat de laatste reeks genodigden is gepasseerd blijft de volgende analyse overeind: indien de politiek naar de experten luistert, komt er geen vaccinatieplicht. Over het algemeen kan de Kamercommissie Gezondheid terugblikken op twee weken vol open debat. Wetenschappers van verschillende strekkingen en expertises kwamen hun mening over de vaccinatieplicht beargumenteren. Door planningsproblemen komen Pedro Flacon nog aan bod op 16 februari, terwijl er voor de sociale partners nog geen datum is gevonden. De uiteindelijke beslissing zal dus nog niet voor onmiddellijk zijn.
Vandaag kwamen de laatste experten in de Kamercommissie aan bod. Hierna is het aan de politiek om de opmerkingen van alle gasten mee te nemen naar hun eindbeslissing. Meestal verliepen de debatten sereen, met veel respect voor de vragen en antwoorden van de experten. Af en toe kon een parlementslid het echter niet laten een denigrerende opmerking te maken richting een ‘controversiële’ spreker. Al bij al verliep dat echter beter dan verwacht en lijkt het er op dat de politiek écht heeft geluisterd. Of dat tot voortschrijdend inzicht heeft geleden moet nog blijken.
Sam Brokken
Sam Brokken, werd in maart 2021 ontslagen als docent en onderzoekshoofd ‘Gezondheidswetenschappen’ bij PXL Hogeschool. Sindsdien is hij voor veel mensen die zich tegen vaccinatie en coronamaatregelen keren een echte martelaar. Officieel werd hij ontslagen ‘wegens een andere visie over de samenwerking en de uitbouw van ons onderzoeksinstituut’. Dat het ontslag niet lang na een debat met vaccinoloog Pierre Van Damme in De Zevende Dag kwam, deed echter anders vermoeden.
Brokken pleitte toen om enkel 60-plussers te vaccineren: de rest van de bevolking heeft toch maar milde symptomen. Ook zei hij dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat gevaccineerden het virus niet meer doorgeven. Van Damme ontkende dat toen, maar Brokken bleek achteraf gelijk te hebben: de vaccins bleken immers slechts deels impact te hebben op de virusoverdracht. Het feit dat hij later gelijk kreeg maakt hem immens populair. Sinds eind 2021 woont Brokken in India, waar hij aan een – vooralsnog geheim – project werkt. Dat Brokken tegen een verplichte vaccinatie pleitte was op voorhand geen verassing.
Complottheorieën en te weinig aandacht voor bijwerkingen
Hij begint zijn voorstelling met te stellen dat hij geen expert is. “Ik zie mezelf eerder als generalist, die met een ervaring in de gezondheidswetenschappen de zaken vanuit een breder perspectief wil bekijken.” Net zoals andere gasten wijst hij, net zoals in De Zevende Dag, op de slechte impact op overdracht van het virus. Maar volgens hem heeft men in België de oversterfte fel overdreven door iedereen, getest of niet getest, die met symptomen overleed te omschrijven als coviddode: “De cijfers van Sciensano vertrouw ik al lang niet meer, daar gebeuren soms rare dingen mee.”
Hij is duidelijk niet alleen tegen een vaccinatieplicht, maar ook tegen vaccins voor de gehele bevolking tout court. Volgens hem spreekt de kosten-batenanalyse bij vaccinatie voor mensen onder de 44 jaar tegen vaccinatie. Daarnaast spreekt hij van samenwerkingen tussen overheden, vaccinproducenten en wetenschappers. Hij lijkt ze voor te doen als complottheorieën. Massavaccinatie kan volgens hem ook leiden tot meer varianten. Complottheorieën, vond onder andere Karin Jiroflée (Vooruit): “Bij valse informatie staat er steeds een disclaimer. Ik wil bij deze dan ook even verwijzen naar www.laatjevaccineren.be. Dan is dat ook al opgelost.” Brokken reageerde echter fel: “Wanneer afwijkende argumentaties niet meer kunnen, dan kan men niet meer spreken van wetenschap.”
“Ik vind ook dat de bijwerkingen van de vaccinaties enorm onderbelicht zijn”, stelt Brokken. Hij wijst daarbij onder andere naar myocarditis. “Bij de WHO zijn er al drie miljoen keer mensen met bijwerkingen gesignaleerd. Dat zijn potentieel levensbedreigende aandoeningen, terwijl voor veel mensen de risico’s van Covid-19 beperkt blijven. Kan men vaccinatieplicht dan invoeren als de transmissie mogelijk blijft, de vaccins achterlopen op de feiten en de mortaliteit onder de 60 jaar zeer beperkt is?”
Paul Verhaeghe
Deze hoogleraar klinische psychologie en psychoanalyse tekende mee het Wintermanifest. Hij ziet in de lockdowns, met het toenemende thuiswerken, een oorzaak van het stijgend aantal burn-outs: “Door de digitale mogelijkheden is het thuiswerk enorm toegenomen, met alle gevolgen van dien. Een verlies van autonomie bijvoorbeeld. Dat is een van de oorzaken voor een burn-out”, verklaarde hij in De Afspraak. Hij pleitte in zijn advies tegen een verplichting. “Op dit ogenblik alleszins”, nuanceerde hij.
“Een forse krachttoer.” Zo noemde hij de ontwikkeling en massaproductie van deze nieuwe generatie vaccins. “Maar er zijn echter twee minpunten: ten eerste worden mensen toch, al is het veel minder, ziek. Ten tweede werkt het vaccin niet goed tegen transmissie.” Die twee tekortkomingen maken het voor hem duidelijk dat een vaccinatieplicht niet nuttig is.
Een draagvlak voor een vaccinatieplicht is er, dankzij de huidige milde Omikronvariant, niet. “Maar de mutatiemogelijkheden van een virus zijn enorm onderbelicht. Deze minder gevaarlijke variant kan, hopelijk niet maar het kan wel, gevolgd worden door een veel zwaardere variant.” Hij pleit daarom voor een hervaccinatie van de meest kwetsbare groepen, zoals nu al gebeurt met de griep. Een algemene verplichting mag er volgens hem niet komen.
De coronacrisis legde voor hem echter enkele systeemfouten in de zorg bloot. “Zonder de vaccins had de gezondheidszorg het niet volgehouden. Maar dat pleit volgens mij niet voor een verplichting, eerder voor extra aandacht en een hervorming van de zorgsector.” Ten slotte legt hij de psychosociale gevolgen van de lockdown voor, die volgens hem niet te onderschatten zijn. “Er moet dan ook nu nagedacht worden hoe we dit in de toekomst, bij volgende pandemieën, gaan aanpakken zodat sectoren open kunnen blijven.”
Marc Verdussen
Marc Verdussen is gewoon hoogleraar constitutioneel recht aan de UCLouvain. Daarnaast is hij werkzaam als advocaat. Verdussen is hoofd van een onderzoeksgroep van grondwetspecialisten. In één enkele slide stond zijn volledige pleidooi, duidelijk tegen vaccinatie. Volgens hem was er geen wetenschappelijke consensus voor een verplichting. Een eventuele prikplicht is dus een politieke, geen juridische of medische beslissing, aldus Verdussen. “Geen enkele ernstige jurist kan u zeggen dat de vaccinatieplicht kan worden goedgekeurd. Want in de basisrechten moet alles geval per geval bekeken worden”, stelt hij. Daarom kan een algemene verplichting juridisch nooit steek houden. Volgens hem zijn er ook “minder dure maatregelen” om het virus in te dijken.
In de namiddag sluiten enkele instellingen de hoorzittingen over de vaccinatieplicht af. Eerst komen Eva Brems en Laurens Lavrysen van het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens. Daarna spreekt Heidi Larson over de voor-en nadelen van een verplichte vaccinatie in naam van de London School of Hygiene & Tropical Medicine. Wouter Arrazola de Oñate, niet te verwarren met naamgenoot Steven, die zich extreem tegen alle maatregelen en vaccins uitspreekt, komt spreken in naam van de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding. Als voorlaatste komt Pierre Smeesters van het Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola aan de beurt. De Hoge Gezondheidsraad is de laatste in de rij, met uitzondering van Pedro Flacon en de sociale partners.
De tussenkomst en antwoorden van Brokken, te beluisteren op de webstek van de Kamer, klinken logisch en beredeneerd. Hij vertolkt, naar eigen zeggen, een antithese (voorzichtig met een verplichting) in antwoord op de meest gehoorde en door de hoofdstroommedia gepropageerde these (verplichting). Het parlement zal de synthese maken en niet tot een algemene vaccinatieverplichting beslissen. Frank Vandenbroucke wast zijn handen in onschuld als het fout uitdraait.