In februari van dit jaar telde België 156.897 leefloners. Geen absoluut record want tijdens de coronacrisis vielen veel mensen tijdelijk terug op een leefloon, maar de stijgende trend over twintig jaar is overduidelijk. In 2003 waren er ruim 74.000 mensen met een leefloon in België, meer dan de helft minder dan vandaag. 46 procent van de leefloners woont in Wallonië, 29 procent in Brussel. En dat heeft zijn redenen.
De wetgeving over leeflonen is federaal, terwijl arbeidsopvolging en bemiddeling een bevoegdheid van de gewesten is. In Vlaanderen is iedere leefloner verplicht om zich in te schrijven bij de VDAB en krijgen lokale besturen financiële bonussen als zij leefloners aan het werk krijgen. “In Vlaanderen heeft bijna 6 op 10 leefloners een persoonlijk traject”, legt Vlaams minister van Werk Jo Brouns (cd&v) uit bij Belga. “In Wallonië zijn er dat minder dan de helft, in Brussel zelfs maar één op drie.”
In 2003 leefde 0,7 procent van de Belgische bevolking van een leefloon, nu is dat 1,34 procent. Een forse stijging met gevolgen voor de begroting, zeker nu de regering-De Croo het leefloon naar boven wil zien gaan. Dit jaar worden de kosten geraamd op een recordbedrag van meer dan anderhalf miljard euro.
Vluchtelingen
Het aantal leefloners steeg fors (met bijna 43.000) tijdens de regering-Michel I. Volgens het Planbureau komt dit door de strengere regels voor een werkloosheids- of inschakelingsuitkering voor jong afgestudeerden in afwachting van een eerste job. Dat vreemdelingen met verblijfsrecht voor beperkte termijn sinds 2016 ook een leefloon krijgen, zou volgens de berekeningen de forse stijging niet verklaren.
Het stijgende aandeel permanent erkende vluchtelingen die een leefloon krijgen, heeft wel impact op de cijfers. Erkende vluchtelingen of subsidiair beschermden zijn goed voor 15,1 procent van het totale aantal. In Vlaanderen heeft 3,35 procent van de mensen met een herkomst van buiten de EU een leefloon. Bij mensen van Belgische herkomst, gaat het over 0,22 procent.
Tussen de regering-Michel II en de regering-De Croo kwamen er – door corona – nog 10.000 leefloners bij. Die bleven hangen: sinds de start van de regering-De Croo schommelt het aantal mensen met een leefloon rond de 156.000. Let wel: het leefloon alleen zegt niet alles. Veel mensen hebben recht op andere soorten inkomens, zoals werkloosheidsuitkeringen, ziekte-uitkeringen…
Noodkreet van steden en gemeenten
Ook heel wat Oekraïense vluchtelingen, die onder het statuut van ‘tijdelijk beschermde’ vallen, doen een beroep op het OCMW. De federale overheid beloofde tot 3 maart 2024 een verhoogde terugbetaling van het equivalent leefloon, maar tijdens het meest recente begrotingsconclaaf besloot de federale regering dit stop te zetten.
“Woordbreuk”, volgens de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). “Door deze beslissing komt een deel van die kosten nu op rekening van het OCMW.” Bovendien vreest de VVSG voor extra werk voor de OCMW’s.
Lees ook:
Verbaasd ? Probeer eens met Walen samen te werken zonder te vloeken.