Hoe zou het Vlaams Parlement er vandaag uitgezien hebben met een Brits of Frans kiesstelsel? Het is een intrigerende vraag als je naar de recente uitslagen van de Britse, Franse en Vlaamse verkiezingen kijkt. Maar misschien nog interessanter is de vraag hoe de verkiezingscampagne er dan zou hebben uitgezien.
Bij N-VA durven ze af en toe eens te dromen over de toepassing van het Britse kiesstelsel in Vlaanderen. Dat kiesstelsel is immers bijzonder voordelig voor de grootste partij, zoals eerder deze maand nog maar eens bleek in het voordeel van de Britse Arbeiderspartij. We vrezen echter wel dat het voor N-VA een beetje te laat is om het Britse kiesstelsel nu nog in te voeren in Vlaanderen. Op 9 juni bleef N-VA weliswaar de grootste partij van Vlaanderen, maar de voorsprong op Vlaams Belang is niet meer wat het ooit geweest is.
Winst voor N-VA en Vlaams Belang?
Hoe de uitslag er precies uitgezien zou hebben, hangt natuurlijk af van de precieze indeling in kieskringen en wie de kandidaten zouden zijn in die kieskringen. Maar met eenzelfde verkiezingscampagne en eenzelfde verdeling van de stemmen over het land, kan je wel aannemen dat de zetels in het Vlaams Parlement dan in grote meerderheid naar N-VA en Vlaams Belang zouden zijn gegaan, met een licht overwicht voor N-VA.
Vooruit en cd&v zouden waarschijnlijk een aantal zetels minder gehad hebben, maar in een aantal bolwerken toch standgehouden hebben. Groen en Team Fouad Ahidar zouden in Brussel de zetels onder mekaar verdelen. Of Groen ook buiten Brussel een zetel zou halen, is eerder een open vraag en dezelfde vraag kan ook voor Open Vld en PVDA gesteld worden. Maar Jean-Marie Dedecker zou zich in zijn kieskring gewoon aangediend hebben als de kandidaat van Lijst Dedecker en er ook vlotjes verkozen zijn geraakt.
Of de creatie van een links volksfront?
Er is echter geen enkele partij die na de invoering van een Brits (of een ander) kiesstelsel nog steeds campagne zou voeren alsof we vijf kieskringen met meer dan twintig zetels en een kiesdrempel zouden hebben, plus Brussel. Waarschijnlijker is dat er dan op links op z’n minst afspraken zouden gemaakt worden in kieskringen waar een kandidaat van Vooruit of Groen goede kansen maakt om verkozen te raken. Ook PVDA zou dan bij die afspraken betrokken kunnen worden.
Neem nu bijvoorbeeld de fictieve kieskring Sint-Niklaas, om het allemaal wat concreter te maken. Vlaams Belang (22,73 procent) werd daar op 9 juni nipt groter dan N-VA (22,66 procent), maar voor Conner Rousseau (Vooruit, 19,3 procent) zou een afspraak met Groen (7,2 procent) genoeg geweest zijn om er toch verkozen te geraken. Als ook PVDA (12,3 procent) bij zo’n afspraak betrokken zou worden, zouden de verkiezingen in Sint-Niklaas niet eens spannend geweest zijn, maar een op voorhand uitgemaakte zaak. Of zou N-VA daar dan weer een afspraak met cd&v (9,7 procent) tegenover hebben kunnen plaatsen?
Franse toestanden in Vlaams Parlement
Het is dus lang niet zeker dat de invoering van een Brits kiesstelsel in Vlaanderen op 9 juni zou geleid hebben tot een ruime V-meerderheid in het Vlaams Parlement. Het resultaat had evengoed een rood-groene vloedgolf kunnen zijn als alleen links erin geslaagd zou zijn om tot effectieve onderlinge afspraken te komen.
Maar men had dus evengoed terecht kunnen komen in een Franse toestand in het Vlaams Parlement, met een driedeling tussen N-VA, Vlaams Belang en een links volksfront, aangevuld met enkele verkozenen van Team Fouad Ahidar, cd&v en Open Vld. Of een overweldigende meerderheid voor een hernieuwd Vlaams Kartel tussen N-VA en cd&v.
Frans kiesstelsel zou Vlaams Belang wegvagen
Waar we wel vrij zeker van zijn, is dat de invoering van het Franse kiesstelsel, met twee rondes dus, het Vlaams Belang vrijwel volledig uit het Vlaams Parlement weggevaagd zou hebben. We kunnen ons niet voorstellen dat het linkse volksfront van hierboven, met Vooruit, Groen en PVDA, dan niet zou samenwerken met Open Vld en cd&v om voor elke kandidaat van Vlaams Belang de weg naar het Vlaams Parlement effectief te versperren.
Het maakt daarbij een groot verschil uit dat het Rassemblement National in Frankrijk nationaal boven de dertig procent scoort en op eigen kracht al in de eerste ronde een aantal verkozen wist binnen te halen. Met minder dan een kwart van de stemmen zou dat er voor het Vlaams Belang vandaag nog niet inzitten. Anderzijds zou ook Team Fouad Ahidar dan wellicht weinig kans gemaakt hebben om in het Vlaams Parlement verkozen te geraken.
Nederlands kiesstelsel: Voor U
Een ander kiesstelsel dat Team Fouad Ahidar uit het Vlaams Parlement had kunnen houden, is het Nederlandse kiesstelsel. Dat kiesstelsel kent slechts één nationale kieskring voor de verdeling van de zetels onder de partijen, en toegepast op het Vlaams Parlement zou het een kiesdrempel van 1/124 (circa 0,81 procent) hebben.
Voor een aparte Lijst Dedecker zou die kiesdrempel waarschijnlijk zonder veel problemen haalbaar geweest zijn en ook Els Ampe was dan dankzij 1,0 procent van de Vlaamse stemmen verkozen geweest in het Vlaams Parlement. We sluiten zelfs niet uit dat Voor U dan ook een tweede zetel had kunnen binnenhalen, omdat een stem voor die partij dan veel minder aangevoeld zou hebben als een bij voorbaat verloren stem. Maar met 0,3 procent van de Vlaamse stemmen zou Team Fouad Ahidar weinig kans gemaakt hebben op een zetel in het Vlaams Parlement.
