Op donderdag werd de Belgische staat door de Brusselse rechtbank aansprakelijk gesteld voor de verkrachting en moord op Julie Van Espen. De uitspraak bevestigt wat velen onder ons al lang wisten: ons rechtssysteem faalt, en faalt structureel. Ook Julie Van Espen, vermoord door recidivist Steve Bakelmans in 2019, was het slachtoffer van een systeem dat te traag, te onderbemand en te onverschillig was.
De Brusselse rechtbank wees op fouten die gemaakt zouden zijn binnen het hof van beroep van Antwerpen, waar een falende organisatie en onderbezetting een tijdige behandeling van de zaak-Bakelmans onmogelijk maakten. Deze vertraging kostte Julie Van Espen haar leven. Hoe kan het dat het Belgisch rechtssysteem, dat juist bedoeld is om burgers te beschermen, zo flagrant faalt in zijn kernopdracht? En dat in een hypermodern West-Europees land? Het gebrek aan structurele investeringen en politieke verantwoordelijkheid binnen de uitvoerende macht maakt deze hele saga des te wranger. Justitie is niet alleen traag en onderbemand, maar blijkbaar ook compleet onverschillig ten opzichte van de levens die op het spel staan.
Pleister op een houten been
Ontslagnemend minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open Vld) heeft ondertussen laten weten dat justitie niet in beroep zal gaan: “Er is onnoemelijk en onherstelbaar leed berokkend aan Julie Van Espen en haar familie, en daarin draagt justitie een verantwoordelijkheid.” Van Tigchelt wijst echter op de stappen die sinds 2019 zijn gezet: een nieuw seksueel strafwetboek, strengere straffen, en meer Zorgcentra na Seksueel Geweld. Maar deze maatregelen komen te laat voor veel slachtoffers, en ze adresseren het fundamentele probleem niet van een rechtssysteem dat herhaaldelijk prioriteit geeft aan bureaucratie en “herintegratie” boven bescherming. Het oplossen van de achterstand bij het Antwerpse Hof van Beroep is geen prestatie, het is een basisvereiste die al veel te lang genegeerd werd.
De kern van het probleem blijft dan ook onaangeroerd. Strengere wetten en centra voor slachtofferhulp zijn belangrijk, maar zonder een structureel hervormde en adequaat gefinancierde justitie blijven dit pleisters op een houten been. Er is geen excuus voor een rechtssysteem dat recidivisten herhaaldelijk de kans geeft om levens te verwoesten.
Misdaad loont waar liberalen en socialisten de dienst uitmaken.