OPINIE. 11 juli als nationale feestdag

11 juli is onze Vlaamse feestdag. Persoonlijk spreek ik liever over de Vlaamse nationale feestdag. Als je een natie definieert als een gemeenschap van mensen die zich met elkaar verbonden voelen omdat ze een bepaalde taal en cultuur delen, dan vormt niet België, maar Vlaanderen het referentiekader. We moeten bijgevolg geen schroom hebben om de term ‘nationale feestdag’ te claimen.

Het vieren van een nationale feestdag is een vrij recente traditie. In het ancien régime kende men vooral de religieuze feestdagen en was het ook gangbaar om dynastieke momenten zoals de verjaardag van de vorst te vieren. Met het ontstaan van de nationale staten vanaf het begin van de 19^de eeuw kwam er een nieuwe geseculariseerde samenleving met mensen die niet langer de onderdanen van een vorst waren, maar vrije burgers met gelijke rechten en plichten die in een grondwet stonden opgesomd. Eerder dan een heilige of een koninklijke verjaardag te vieren, kwamen er herdenkingen van de historische gebeurtenissen die als fundamenteel werden gezien voor de natie. Op die herdenkingen werd dan trots uitgepakt met eigen symbolen zoals een vlag en een volkslied.

Het is moeilijk om één specifiek land aan te wijzen dat als eerste een officiële nationale feestdag invoerde. Het concept ontwikkelde zich geleidelijk. De Amerikaanse ‘4th of July’ verwijst naar de datum van de ‘Declaration of Independence’ van 1776. Die gebeurtenis werd vanaf het volgende jaar al jaarlijks herdacht, maar pas in 1938 werd ‘Independence Day’ een betaalde feestdag. De Franse ‘Quatorze Juillet’ is de datum van de bestorming van de Bastille in 1789. Het volgende jaar was er al een ‘Fête de la Fédération’ om die gebeurtenis te herdenken. Voor het uitroepen van 14 juli als nationale feestdag van Frankrijk was het echter wachten tot 1880.

Ook naties die (nog) niet onafhankelijk zijn, hebben vaak een eigen nationale feestdag. Veel Vlamingen hebben al op 11 september in  Catalonië ‘La Diada’ meegevierd. Wij Vlamingen hebben onze 11 juli die vanzelfsprekend verwijst naar de Guldensporenslag bij Kortrijk op 11 juli 1302. Even relevant als de eigenlijke veldslag was de roman ‘De Leeuw van Vlaanderen’ die Hendrik Conscience in 1838 uitbracht. De roman eindigt met een oproep aan de Vlamingen om “de heilige voorbeelden uwer vaderen” niet te vergeten. Het is moeilijk om de impact te overschatten die dit verhaal had in het ‘Arm Vlaanderen’ van de eerste helft van de 19^de eeuw met een verfranste bovenlaag en een verpauperde massa. De roman hielp de arme Vlaming – Verschaeve sprak over “den kleinen Vlaming, den verachten, den verdrukten, den armen wroeter, den hoedafnemer en den rugplooier” – om de rug te rechten. De herinnering aan de Guldensporenslag gaf aan de beginnende Vlaamse Beweging symbolen en een terminologie: de zwarte leeuw, 11 juli, goedendag, ‘schild en vriend’, klauwaard en leliaard… De herdenkingen van de Guldensporenslag groeiden uit tot momenten van Vlaamse mobilisatie.

Natuurlijk is het eindpunt nog niet bereikt en gaat het allemaal te traag. Uw frustratie is de mijne. We moeten echter beseffen dat het zonder Conscience en de duizenden Vlaamse Bewegers helemaal anders was verlopen. Dan woonden we in een eentalig Franstalig België waarbij het lokale ‘Vlaemsch’ nog als folklore diende om producten aan de toeristen te slijten. Ga maar eens naar Frans-Vlaanderen of de Elzas en dan weet u wat ik bedoel.

11 juli is onze dag. Het is een dag om de vlag uit te hangen en een frisse pint te drinken. Het is ook een dag om met dankbaarheid terug te denken aan al die duizenden gewone Vlamingen die aan de weg getimmerd hebben. Hun voorbeeld moet ons inspireren. Ik wens u allen een strijdbare nationale feestdag toe.