Het bezoek dat koning Filip en koningin Mathilde op 21 juni aan Antwerpen brachten zal nog lang blijven nazinderen. Zoals bekend houdt het vorstenpaar een ‘blijde intrede’ in elke provinciehoofdstad, en dit naar aanleiding van het Belgische jubileum. In Antwerpen liep het al vanaf het begin mis. Filip en Mathilde hadden aan de ingang van het stadhuis plechtig verwelkomd moeten worden door burgemeester Van Doesburg. Het was ook de bedoeling dat ze de handjes zouden schudden van de enthousiaste toeschouwers op de markt.
Viel dat even tegen. Op de markt zag het inderdaad zwart van het volk, maar wel ander volk dan verwacht. Tricolore vlaggetjes waren in geen velden of wegen te bespeuren. Zelfs de masten waar ’s morgens nog de Belgische vlaggen hadden gehangen om het vorstelijke bezoek te verwelkomen, waren nu leeg. Onder sommige ervan smeulde nog een vuurtje. Vlaamse leeuwen waren daarentegen alomtegenwoordig. De mensen zwaaiden ermee en hielden uitdagend bordjes in de hoogte met ‘republiek Vlaanderen’ en ‘Vlaanderen onafhankelijk’.
“Vlaams Belang is nu veel ‘fatsoenlijker’ dan vijftig jaar geleden”
Zware manifestaties
De massaal aanwezige ordediensten hadden al de hele ochtend verwoede pogingen gedaan om de toegestroomde manifestanten weg te houden van de markt. Die waren de politie echter te slim af en konden toch doordringen tot vlak bij het stadhuis. Tussen de betogers werd Tom Van Grieken opgemerkt en er waren ook een aantal N-VA-ers, zoals Sander Loones, Karl Vanlouwe en Jeroen Bergers.
Uiteindelijk konden Filip en Mathilde enkel via de kleine straatjes aan de achterkant naar het stadhuis worden geloodst, als dieven in de nacht. De toespraken binnen waren amper hoorbaar door het lawaai van de voetzoekers buiten en de oorverdovende geroep ‘België barst’ en ‘Filip buiten’.
Filip en Mathilde op de vlucht
Het was de bedoeling dat het vorstenpaar daarna een Belgische ‘feestmarkt’ zou openen, maar de weg daarnaartoe werd geblokkeerd door manifestanten. Filip en Mathilde konden ternauwernood nog even gaan kijken naar een stoet van boten op de Schelde, maar namen nadien ijlings de vlucht naar Laken. Er was nochtans nog een ontmoeting gepland met jongeren in het Rivierenhof. Maar dat werd op de valreep afgeblazen omdat noch de ordediensten, noch Filip en Mathilde dat zagen zitten. In Antwerpen waren ze niet welkom, zoveel was duidelijk.
De lezer zal inmiddels begrepen hebben dat wat voorafgaat fictie is, zij het wel gebaseerd op waar gebeurde feiten. Ik verplaats gewoon de gebeurtenissen van 21 juni 1980 naar 21 juni 2030. Met dank overigens aan Drs. Van Snik, die over de blijde intrede van Boudewijn en Fabiola in Antwerpen een zeer gedetailleerd en beeldrijk verslag schreef in ’t Pallieterke van 26 juni 1980. Dit heuglijke evenement werd ook vereeuwigd in de legendarische TAK-film ‘De koning komt ter stede’.
Fictie of feit?
Zou deze fictie over 2030 ook werkelijkheid kunnen worden? Ik betwijfel dat. Militant actie voeren was in 1980 veel gemakkelijker dan vandaag. Om te beginnen zijn alle publieke ruimtes nu vergeven van de camera’s. Vlaggen aftrekken, duwen en trekken tegen de politie, het wordt allemaal tot in de kleinste details gefilmd. Voor je het weet heb je een GAS-boete aan je been, of erger. Ook meer in het algemeen beschikt de Staatsveiligheid vandaag over veel meer gesofisticeerde technieken om de activiteiten van radicale groeperingen nauwgezet te volgen.
De Belgische staat heeft nu meer mogelijkheden om repressief op te treden dan 50 jaar geleden. En over vijf jaar zou het nog erger kunnen zijn. De Arizona-regering neemt zich voor om de ‘anticasseurs-wet’ te reanimeren, die in de vorige legislatuur werd afgevoerd. Dit zou rechters toelaten om een betogingsverbod op te leggen aan wie keet schopt of baldadigheden pleegt tijdens betogingen. Trek je Belgische vlaggen af tijdens een manifestatie? Word je op camerabeelden geïdentificeerd? Dan krijg je bij een volgende gelegenheid misschien huisarrest opgelegd.
“De feestelijkheden van 1980 moesten de legitimiteit van België opkrikken, in werkelijkheid gebeurde precies het tegenovergestelde”
Comité verboden
In 1980 werd het protest tegen de viering van 150 jaar België georganiseerd door het comité ‘Vlaanderen ons Vaderland’. Die organisatie was logischerwijze radicaal anti-Belgisch. In 2030 zou zo een radicale vereniging door de federale regering met één pennentrek kunnen worden verboden. Ten minste als het Arizona-wetsontwerp daaromtrent wordt goedgekeurd.
Nu denk ik niet dat de manifestanten zich in 1980 door dit soort van repressieve maatregelen zouden hebben laten afschrikken. De Vlaamse Beweging was toen militanter, jonger, rebelser en minder kleinburgerlijk dan vandaag. Maar het echte probleem zit hem bij de Vlaams-nationale partijen. In tegenstelling tot vijftig jaar geleden zitten de Vlaamse bewegers bijna allemaal ingekapseld en dus ook opgesloten in die partijen.
N-VA’ers aanwezig?
In 1980 namen verschillende Volksunie-parlementsleden aan het protest deel, zoals Walter Luyten, Jef Maton en Wim Jorissen. Hierboven heb ik Sander Loones, Karl Vanlouwe en Jeroen Bergers gecast in die rollen. In werkelijkheid is de kans onbestaande dat N-VA-prominenten zouden deelnemen aan zulk radicaal anti-Belgisch protest.
Het zou natuurlijk nogal bizar zijn als ze daarbij in botsing zouden komen met hun eigen burgemeester of hun eigen premier. Maar nog los daarvan is de N-VA vandaag veel te salonfähig geworden om zich te verbranden aan anti-Belgische manifestaties. Allicht zou intern het ordewoord worden gegeven om daarvan weg te blijven. De discipline in de N-VA is van die aard dat de politici, miltanten en leden zich daar ook aan zouden houden, waardoor het Vlaamsgezinde mobilisatiepotentieel meteen aanzienlijk zou slinken. Als de Vlaams-nationale partij zelf de flaminganten in toom houdt, dan heb je natuurlijk geen Belgische repressie meer nodig.
En het Vlaams Belang? In 1980 stelde het Vlaams Blok nog niet veel voor, maar Karel Dillen, het enige parlementslid, tekende wel present in Antwerpen. Inmiddels heeft ook die partij het straatvechtersverleden achter zich gelaten. Het Vlaams Belang is nu veel ‘fatsoenlijker’ dan vijftig jaar geleden. Zou Tom Van Grieken vandaag nog geassocieerd willen worden met het afrukken van Belgische vlaggen en het beschimpen en wegjagen van het koningspaar? Ook dat lijkt me zeer twijfelachtig.
Feestelijke afgang
Het protest in Antwerpen was in 1980 trouwens niet de strafste stoot van de flaminganten. Die kwam er twee maanden later. Het hoogtepunt van het jubeljaar moest plaatsvinden op 19 september: de voorstelling van ‘La Muette de Portici’ in de Muntschouwburg. Helaas, Vlaams-nationalisten hadden de hand weten te leggen op driehonderd kaarten voor de voorstelling. Het plan was om op het moment van de aria ‘Amour Sacrée pour la Patrie’te protesteren en de Vlaamse Leeuw en het Wilhelmus te zingen. Toen de staatsveiligheid daar lucht van kreeg, zat er voor de organisatoren niets anders op dan de feestelijke voorstelling te annuleren. De afgang voor België was compleet.
Was het massale protest tegen de viering van 150 jaar België in 1980 wel opportuun? Heeft dat iets opgeleverd? Toch wel. De historici zijn het erover eens dat die viering een flop was. Dat had deels te maken met het acute politieke ‘malgoverno’ in die periode, maar zeker ook met het felle Vlaamsgezinde protest. De feestelijkheden van 1980 moesten de legitimiteit van België opkrikken. In werkelijkheid gebeurde precies het tegenovergestelde en kreeg die legitimiteit een flinke deuk, met dank aan de militante flaminganten.
Over vijf jaar krijgt België een herkansing. Als de Vlaamsgezinden het laten afweten en mijn verhaaltje hierboven blijft inderdaad fictie, dan zal dat ongetwijfeld een flinke opsteker zijn voor het land en zijn koning.
Bart Maddens
Meer over de federale regering
