Het Nederlands Tweede Kamerlid van de BoerBurgerBeweging (BBB), Caroline van der Plas, zou op 7 oktober samen met een aantal studenten van de Radboud Universiteit in gesprek gaan. De avond ervoor deelde Van der Plas via haar X-account echter mee dat de geplande bijeenkomst niet door kon gaan. Pro-Palestijnse activisten hadden de in het geheim voorbereide afspraak publiek gemaakt. De locatie moest, met het oog op de veiligheid van de politica, geheim worden gehouden.
Tijdens de voorbereiding werd al besloten de aanvankelijke locatie, de Radboud Universiteit zelf, niet te gebruiken. Men week uit naar het kantoor van de Nederlandse regionale krant De Gelderlander vanwege eerdergenoemde veiligheidsrisico’s.
De beoogde ontmoeting was onderdeel van een serie gesprekken die de redactie van die krant doet met lijsttrekkers van diverse politieke partijen. Dit gebeurde in aanloop naar de verkiezingen van 29 oktober. De BBB maakt momenteel deel uit van de demissionaire Nederlandse regering en de partij steunt Israël in het gewapende conflict met Hamas.
‘Extreemrechts’ en ‘zionist’
De organisatie Nijmegen Student Encampment (NSE) maakte de locatie van het debat bekend. NSE omschrijft Van der Plas online als ‘extreemrechts’ en ‘zionist’. In een aantal eerder gepubliceerde stukken claimt NSE dat vier Israëlische partnerinstellingen van de Radboud Universiteit medeplichtig zouden zijn aan genocide. Het gaat om de Universiteit van Tel Aviv, de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem, het Weizmann Institute of Science en de technische universiteit Technion.
De organisatie hekelt de banden die de Radboud Universiteit hiermee heeft. Deze universiteiten zouden immers gelieerd zijn aan de Israëlische krijgsmacht, de wapenhandel en de bredere defensiesector.
Bezetting universiteitsgebouw
Milos Boksan, masterstudent bestuurskunde aan de Radboud Universiteit, licht toe: “Men wil niet dat de universiteit samenwerkingsverbanden aanhoudt met Israëlische universiteiten. Dit is ook de reden dat er vandaag een universiteitsgebouw is bezet.”
Hij doelt op het Goudsmitpaviljoen. “In mei dit jaar schortte de Radboud Universiteit de samenwerking met twee Israëlische universiteiten op: de Universiteit van Tel Aviv en de Hebreeuwse Universiteit. Individuele samenwerking tussen wetenschappers en tijdelijke samenwerking binnen onderzoeksprojecten blijft echter mogelijk. Dat is tegen het zere been van de actievoerders. Zij vinden dat álle banden verbroken zouden moeten worden.”
Boksan vervolgt: “Wat wel opmerkelijk is, is dat ook op sommige Israëlische universiteiten kritiek wordt geuit op de huidige regering. Enkele wetenschappers daar hebben zich zelfs tegen de oorlog uitgesproken. Toch eist men dat de samenwerking met alle Israëlische wetenschappers wordt stopgezet. De hele situatie riekt ernaar dat onze universiteiten zich als politieke instituten gedragen in plaats van wetenschappelijke instituten. En dat is wat een universiteit hoort te zijn.”
Dubbelzinnige kritiek
Opmerkelijk is nog dat het tweede kritiekpunt van de NSE op de banden van de Radboud met deze vier Israëlische universiteiten is dat er daar een gebrek aan vrij academisch debat zou heersen. Andere meningen, bijvoorbeeld kritische, pro-Palestijnse stemmen, zouden niet worden gerespecteerd.
Zeker in het licht van de gebeurtenissen van gisteravond geeft dit te denken. Het frustreren van een open debat met BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas staat in schril contrast met de klachten over gebrek aan academische vrijheid. De activisten lijken zelf geen debat met andersdenkenden te willen toestaan, maar beklagen zich tegelijkertijd over het gebrek aan academische vrijheid op Israëlische universiteiten.
Onveilige situatie voor Joodse studenten
Al geruime tijd is er aan verschillende Nederlandse universiteiten een grimmige sfeer. Met name Joodse studenten geven aan zich niet veilig te voelen, zoals bijvoorbeeld aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Naar aanleiding hiervan werden in het Nederlandse parlement onlangs vragen gesteld aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Ook op andere universiteiten is dezelfde tendens zichtbaar.
Milos Boksan spreekt zich al langere tijd hierover uit. Dit doet hij sinds vorig jaar, toen het omstreden kopstuk van Samidoun, Mohammed Khatib, werd uitgenodigd om een lezing aan de Radboud te geven. Samidoun is in Duitsland verboden. In de Verenigde Staten en Canada worden zij zelfs aangemerkt als terreurorganisatie. Ook België denkt na over een verbod. De Nederlandse regering ontzegde Khatib in oktober 2024 de toegang tot het land. Hij legitimeert immers geweld jegens Israël en verheerlijkt terreurorganisaties, zo verklaarden destijds de Nederlandse ministers Faber en Van Weel.
Boksan: “Intimidatie en bedreigingen van Joodse studenten komen helaas vaker voor. Ik ben van mening dat mijn Joodse medestudenten veilig op de campus moeten kunnen lopen. Velen onder hen durven zich echter niet uit te spreken uit angst voor represailles. Daarom voer ik graag namens hen het woord. Het is voor mij onbestaanbaar dat de situatie rondom wat er gebeurt tussen Israël en Hamas in Gaza, wat iemands persoonlijke overtuiging ook is, nooit reden mag zijn anderen te intimideren of te bedreigen. Dat gebeurt nu helaas wel en daar wordt niet over gesproken bij mij aan de universiteit.”
De reactie van het bestuur valt hem ook tegen. “Ik zou willen zeggen: spreek je duidelijk uit. Maar men doet het niet. Het kan niet zo zijn dat Joodse studenten twijfelen of zij wel of niet naar college moeten komen en soms zelfs daadwerkelijk wegblijven omdat zij zich daar niet langer veilig voelen. Dat is toch niet met woorden te beschrijven?”
Triest dat politica niet in gesprek kan
“Het is zeer triest dat een gekozen politica niet in gesprek kan gaan met studenten van onze universiteit. Er is al direct een sfeer van intimidatie en bedreiging wanneer dergelijke ontmoetingen slechts worden aangekondigd. Dit is beslist niet voor het eerst”, zegt Boksan. “Nu, in het geval van mevrouw Van der Plas, is dit nog preventief, op voorhand, afgezegd. Al eerder werden soortgelijke afspraken echter verstoord vanwege ernstige intimidaties en zelfs bedreigingen. Het vrije woord brokkelt steeds verder af. Journalisten die willen schrijven wat er gaande is, krijgen weinig tot geen antwoord. Het gaat almaar bergafwaarts.”
(Lees verder onder de X.)
Universitair docent sociale geografie
Frictie is er ook vanwege de veelvuldige uitlatingen van een aantal universitair docenten van de Radboud Universiteit. Zij mengen zich geregeld via sociale mediakanalen in het debat, waaronder sociaal geograaf Harry Pettit. Deze plaatste bijvoorbeeld op zijn X-account een post waarin hij BBB-voorvrouw Van der Plas van genocide beticht. De actie van de studenten noemt hij “uitstekend”. Er mag immers, zo schrijft Pettit, “geen enkel platform worden geboden aan mensen die de holocaust in Gaza verheerlijken”.
“De intoleranten winnen steeds verder terrein”
Milos Boksan zegt hierover: “De intoleranten winnen steeds verder terrein. Er zijn scheldpartijen, er is sprake van intimidatie. Feitelijk maakt het college van bestuur van onze universiteit al ruim een jaar de dienst niet meer uit. Dat is zeer triest. Ik vraag mij soms echt af of het moet escaleren voordat er iets wordt gedaan. Ze gaan steeds verder met hun eisen. Zo moesten eerst de banden met Israëlische universiteiten verbroken worden. Vervolgens was de eis dat alle banden met het zionisme verbroken werden. Dat is een vaag doel dat alles legitimeert. Nu is de eis zelfs dat de gehele campus vrij moet zijn van zionisten. Als ik dit bespreek met het college van bestuur, zeggen zij slechts dat dit allemaal binnen de vrijheid van meningsuiting valt.”
Reactie van de Radboud Universiteit
Wij hebben uiteraard de Radboud Universiteit enkele vragen gesteld om hen in de gelegenheid te stellen te reageren op de ontstane situatie. De – zeer vriendelijke – woordvoerder moest ons helaas meedelen dat er momenteel een situatie op de campus is ontstaan die alle aandacht opeist. Hij doelde op het feit dat een aantal actievoerders het zogeheten Goudsmitpaviljoen heeft bezet.
Volgens een verklaring op de site van de universiteit is er sprake van een onveilige situatie in het gebouw: “In het gebouw is een aantal supergeleidende magneten en koelgassen aanwezig. Dit is een levensgevaarlijke situatie die de veiligheid van de actievoerders in gevaar brengt.”
De ongeveer 100 activisten werden verzocht het Goudsmitpaviljoen te verlaten. Ook de Politie Gelderland liet weten dat de politiebezetting vanwege het dreigende gevaar werd opgeschaald. Uiteindelijk zijn de activisten pas vannacht naar buiten gekomen. 23 van hen werden gearresteerd.
