Een tijd geleden besliste de Vlaamse Regulator van Elektriciteits-en Gasmarkt (VREG) om vanaf de loop van 2022 te gaan werken met een capaciteitstarief. Door de vele bezorgdheden over de mogelijke gevolgen van de gezinnen, vroeg bevoegd minister Zuhal Demir (N-VA) aan de UGent om een onderzoek naar de gevolgen uit te voeren. “Na druk van het Vlaams Belang”, klonk het bij die partij zelf.
“Tijdens een energiecrisis een tariefsysteem herzien, zoals de VREG wil, is niet evident. Dat is net de reden waarom ik eerder al om uitstel vroeg voor de invoering van het capaciteitstarief. Ik liet ook onderzoeken wat de impact is op de verschillende gezinssituaties. Met de huidige energieprijzen en de moeilijke situatie waarin gezinnen zich bevinden, kunnen we niet omzichtig genoeg omgaan” , liet Demir weten in een persbericht. Ze wijst er op dat de minister zelf niet bevoegd is voor de toezicht of controle van de VREG. De Vlaamse Regulator moet namelijk verantwoording afleggen aan het Vlaams Parlement. “Daarom heb ik de resultaten van deze studie bezorgd aan de betrokken commissieleden van het Vlaams Parlement. Ik roep hen op om de gevolgen van de beslissingen van de VREG op de gezinnen nauwlettend te bestuderen en in overleg te treden met de VREG over het capaciteitstarief. Daarbij zijn wat mij betreft geen taboes.“
Kleine verbruikers de dupe
De studie van de UGent toont aan dat dat de zeer kleine verbruikers vanaf midden dit jaar tot 100 euro meer zullen betalen voor hun elektriciteit. Grotere verbruikers zullen dan weer minder betalen. Dat komt omdat het capaciteitstarief de kosten van het elektriciteitsnet op een andere manier berekent. Vandaag worden die louter op basis van het verbruik berekend, straks zal dat grotendeels op basis van het piekverbruik zijn. De federale korting van 100 euro valt voor deze gezinnen dus weg.
Door de komst van nieuwe technologieën als zonnepanelen, warmtepompen en elektrische auto’s krijgt het net steeds vaker te maken met hoge piekbelastingen. Dat zorgt er voor dat zware investeringen in sterkere kabels nodig zijn. Dat uit zich in hogere nettarieven. Daarom wil de VREG gezinnen en bedrijven aanmoedigen de elektriciteit efficiënter te gebruiken. Concreet wil dat zeggen dat de kosten die de verbruiker betaalt, vanaf midden dit jaar worden berekend op basis van het gemiddelde van de verbruikspieken van de 12 jongste maanden, met een lager tarief per kWh. De Tesla opladen, droogkast aansteken en wasmachine laten draaien gebeurt dus beter na elkaar dan tegelijk.
Er is echter een minimumdrempel. Gezinnen worden minimaal belast alsof ze een piekverbruik van 2,5 kilowatt hebben. Dat is niet veel, maar zorgt er toch voor dat 136.000 huishoudens zonder zonnepanelen en een klassieke meter tussen 75 en 100 euro meer zullen betalen voor hun elektriciteit, blijkt uit de studie van UGent. Nog 152.000 andere gezinnen met zonnepanelen zullen ook meer betalen. Dat door het lage verbruik bij de terugdraaiende teller. Bij dat systeem trekt men de opbrengst van zonnepanelen af van het bruto verbruik.
Beter nieuws voor grote verbruikers, tot onvrede politiek
De VREG lijkt de grotere verbruikers te belonen. Gemiddelde afnemers, met een verbruik tot 5.500 kWh per jaar en goed voor zowat 60 procent van de gezinnen, kunnen een voor- of een nadeel doen, afhankelijk van de situatie. Veertig procent ziet zijn jaarfactuur dalen, veertig procent ziet de factuur stijgen. De bewuste consument lijkt te winnen. Grote afnemers, met een verbruik van meer dan 5.500 kWh per jaar, besparen meer dan 100 euro per jaar met een analoge meter of een digitale meter. De digitale meter biedt voor hen ook het grootste besparingspotentieel, indien ze erin slagen hun verbruik te spreiden.
Dat leidt tot commotie binnen de politiek. “Het capaciteitstarief benadeelt uitgerekend gebruikers die nu al op de rand van energiearmoede balanceren en voor wie de energiekost een grote hap uit het budget neemt”, reageert Vlaams Belang-fractieleider in het Vlaams Parlement Chris Janssens. “Het is schaamteloos dat net die Vlamingen die het minst verbruiken het grootste slachtoffer zullen worden van het capaciteitstarief”, stelt hij. “Het zijn gepensioneerden, alleenstaanden en mensen die nauwlettend hun energieverbruik in de gaten houden die het zwaarst getroffen zullen worden. Wat zijn zij met een cheque van 100 euro om de energiefactuur te drukken als er via het capaciteitstarief weer 100 euro bijkomt?” Partijgenoot Sam Van Rooy omschreef het capaciteitstarief eerder als “rekeningrijden voor elektriciteit”.
Ook de PVDA is ontevreden met de resultaten van de studie. “Net op het moment dat energieprijzen op recordniveau staan de kleine verbruikers nog meer doen betalen, is echt onaanvaardbaar”, stelt fractieleider Jos D’Haese. Hij vraagt de invoering van het capaciteitstarief in juli af te schaffen. Daarbij valt wel op te merken dat er voor de één miljoen gezinnen die recht hebben op het sociaal tarief, niets verandert. Hun nettarieven wijzigen niet.
Demir wijst er nogmaals op dat niet zij, maar het Vlaams Parlement verantwoordelijk is voor het toezicht van de VREG. Ze hoopt dan ook dat er “zonder taboes” gekeken wordt naar opties om de energiezorgen van de Vlamingen te verlichten.
