Meer dan ooit gaan de verkiezingen over het cordon sanitaire, zoals Bart Maddens al voorspelde. Al maanden, zelfs jarenlang wordt er gespeculeerd over een mogelijke samenwerking tussen Vlaams Belang en N-VA na de verkiezingen van 9 juni 2024. Dat is natuurlijk enkel mogelijk als de kaarten voor beide partijen juist vallen. Enkele scenario’s waarin een ‘Guldensporencoalitie’ mogelijk wordt.
Electoraal moeten de kaarten goed vallen
Om een regering te vormen, moet er in eerste instantie een meerderheid zijn. De meest recente peilingen maken een zetelmeerderheid mogelijk voor de V-partijen. Maar aangezien er niet per kieskring gepeild wordt en foutenmarges vaak relatief ruim zijn, is het geen zekerheid dat de partijen van Bart De Wever en Tom Van Grieken samen meer dan 62 zetels zullen halen in het Vlaams halfrond.
Bij de Vlaamse parlementsverkiezingen van 2019 verloor N-VA 7,1 procent van haar stemmen en ze raakte daarmee acht zetels kwijt. Het Vlaams Belang steeg daarentegen met 12,6 procent en kreeg er 17 zetels bij in het Vlaams Parlement. Het verlies van flamingante zetels bij N-VA werd dus meer dan gecompenseerd door de winst van Vlaams Belang. Als die trend zich voortzet, halen de V-partijen samen wellicht een meerderheid.
“Kleine meerderheid = geen meerderheid”
Om zeker te zijn van de slagkracht van zo’n regering, moet de meerderheid ook groot genoeg zijn. Als VB en N-VA samen een meerderheid met één zetel overschot halen, is de kans minder groot dat ze een regering vormen dan als ze een meerderheid met pakweg zes zetels zouden halen. Bij een kleine meerderheid loert het gevaar van enkele ‘dissidente’ parlementsleden immers altijd om de hoek.
Totdat Hendrik Vuye en Veerle Wouters uit N-VA stapten en vanaf 21 september 2016 als onafhankelijken gingen zetelen, had de Regering-Michel I 85 van de 150 zetels in de Kamer. Na het vertrek van Vuye & Wouters waren dat er nog 83: nog steeds een comfortabele meerderheid om verder te besturen. Hetzelfde geldt voor de huidige Vlaamse regering-Jambon: die begon aan de legislatuur met 70 van de 124 zetels. Dat zijn er nu nog 68, door het vertrek van Sihame El Kaouakibi en Els Ampe bij Open Vld.
“Als de meerderheid van N-VA en Vlaams Belang heel nipt is, zal N-VA toch eerst goed nakijken wie er precies allemaal in dat Vlaamse parlement belandt”, vertelde politicoloog Bart Maddens tijdens een interview in ’t Pallieterke. “Want zodra er iemand als onafhankelijke gaat zetelen, of om welke reden dan ook uit de partij gezet wordt, dan staat N-VA met de billen bloot.” Hij acht de kans groot dat er N-VA en Vlaams Belang in een regering stappen als ze samen een meerderheid van 65 of 66 van de 124 zetels behalen.
Overlopers
Als de V-partijen de sprong zouden wagen, verwachten sommige waarnemers een aantal overlopers vanuit andere partijen. Er zouden immers een aantal parlementsleden van andere partijen zijn die een overstap richting N-VA wel zouden zien zitten. De toekomst van bepaalde partijen dreigt onzeker te worden, als die de kiesdrempel in bepaalde provincies niet halen.
Deze ‘overlopers’ zouden er kunnen zijn bij Open Vld, waar een aantal mensen een meer Vlaamsgezinde lijn aanhouden dan de partijtop, maar ook bij cd&v. Onder voorzitter Sammy Mahdi werden communautaire plannen volledig afgezworen. Nochtans nam de steun voor een verdere splitsing van bevoegdheden de afgelopen jaren toe bij cd&v-parlementsleden. Dat bewees een onderzoek van VUB-professor politieke wetenschappen Dave Sinardet.
(Lees verder onder het artikel.)
Score van PVDA
Hoewel PVDA officieel niet in een cordon sanitaire zit, is de kans klein dat er bovenlokaal in Vlaanderen met de communisten een akkoord gesloten kan worden. Dat betekent dat de zetels die de partij van Jos D’Haese en Raoul Hedebouw binnenhaalt, niet gebruikt zullen worden om een Vlaamse regering te vormen. Volgens een zetelprojectie op basis van de laatste peiling halen PVDA (11) en Vlaams Belang (35) samen 46 van de 124 zetels. Een Vlaamse regering zonder beide partijen is enkel mogelijk als N-VA en Vooruit een regering vormen, met nog minstens twee extra partners.
Waarom zijn de systeempartijen bang van het VB en de PTB/PVDA? BDW toetert over een staatshervorming maar heeft geen blauwdruk om over te onderhandelen. We hebben er al zes moeten verteren en nog is het eindstation niet in zicht. Niet zonder reden wordt BDW als een ongeleid projectiel bekeken door de systeempartijen. In de Vlaamse regering werd N-VA communautair deskundig vergrendeld. Jan Jambon liep, zoals voorspelbaar, aan de leiband van OVLD en CD&V. Bij Vivaldi voerde Alexander De Croo de regie. Laat die laatste nu de aartsvijand zijn van egotripper Bart De Wever. De kiezer legt de kaarten en met uitzondering van Tommeke Van Grieken, hoopt iedereen BDW te kunnen vermijden als coalitiepartner. Zonder het VB zou N-VA nu de gebeten hond zijn.