De Europese Unie kende in 2024 een daling van het aantal asielaanvragen, maar in België was er een stijging van 13 procent. Dat zorgde vorige donderdag voor enkele vragen in de Kamer en de conclusie was dat de asielinstroom te hoog is en de kosten uit de hand lopen. Volgens staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (cd&v) is het allemaal de schuld van de andere. Het is dus de schuld van de Europese Unie en van andere EU-lidstaten.
Nu zei de staatssecretaris dat natuurlijk niet letterlijk. “Daarvoor hebben we beter gecontroleerde buitengrenzen nodig”, klonk het in de Kamer. Om eraan toe te voegen: “Het is niet aanvaardbaar dat mensen doorreizen nadat ze asiel aangevraagd hebben in een ander land.”
Debat over migratiecijfers
Bij een actuele vraag in de Kamer is het altijd nuttig om de vragen te stellen ‘waarom?’ en ‘waarom nu?’. Het korte debat kende een paar aanleidingen. Ten eerste de publicatie van cijfers door het Europese statistische bureau Eurostat. Statistieken over de eerste negen maanden van 2024. Ten tweede enkele berichten op sociale media van het jonge Kamerlid Francesca Van Belleghem (Vlaams Belang) na de commissievergadering deze week. Ten slotte verscheen er een opvallend artikel in De Tijd.
Het laat zich raden dat de actualiteitsvraag tijdens het vragenuurtje in de Kamer zoals altijd een Vlaams onderonsje was. Dat gaat altijd zo. Iets duikt op in hetzij de Vlaamse of de Franstalige pers en dan bevragen enkel leden van de ene of de andere taalgroep het bevoegde regeringslid. De schaars aanwezige pers en de Kamerleden uit de andere taalgroep luisteren zelfs niet eens.
Waarover ging het?
- België is een van de weinige Europese landen waar het aantal asielzoekers dit jaar hoger ligt dan in 2023. In onze buurlanden lag de instroom in de eerste negen maanden (fors) lager.
- Het jaartotaal kan daardoor dat van 2022 – een uitzonderlijk jaar – overstijgen.
- Op Europees niveau valt het hogere aantal West-Afrikaanse migranten en vluchtelingen op. Voor ons land springt de stijging van het aantal Palestijnse asielzoekers in het oog
Hoogste cijfers sinds 2015
Het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) gaf in de pers recentere cijfers die bevestigen dat het aantal asielaanvragen het op één na hoogste zal zijn. Het record dateert uit 2015, toen tijdens de asielcrisis 38.788 personen asiel aanvroegen in België.
Opvallend is het zogenaamde ‘asielshoppen’. In Duitsland liep het aantal asielaanvragen terug met bijna een kwart. In Frankrijk met 7 procent en in Nederland met 3 procent. De Oostenrijkers wisten het aantal aanvragen zelfs met 62 procent terug te dringen. Het land was lang net als Zweden, Nederland en België een zeer populaire bestemming. Tot het beleid veranderde.
In Noord- en West-Europa liep de instroom met 25 procent terug. In België steeg die dus met 13 procent. In Ierland zelfs met 83 procent. België en Ierland zijn dus de uitzonderingen.
In de armere landen in Oost- en Zuid-Europa tekenden Polen, Italië en Griekenland opvallende stijgingen op. Het gaat niet toevallig om die landen waar de migranten de Europese Unie binnenkomen. Dat is een pijnpunt, want veel van de aanvragers van asiel in die landen blijken later opnieuw asiel aan te vragen in België.
Die situatie nam dergelijke omvang aan dat ontslagnemend staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v) nauwelijks een maand geleden beloofde om in beroep te gaan als de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RVV), de beroepsinstantie voor asielaanvragen, dossiers ontvankelijk verklaart of erkenningen uitreikt aan asielzoekers die in een ander EU-land al erkenning kregen. Een opvallende groep daarbij waren Palestijnen die eerder in Griekenland of Bulgarije asiel aanvroegen.
Dubbele aanvragen
Dat zorgde op 18 december, na de commissievergadering Binnenlandse Zaken, Veiligheid, Migratie en Bestuurszaken, in het federale parlement voor een alarmerend persbericht van Vlaams Belang. Bijna niemand leest zoiets en het komt zelden in de media, maar meestal volgt dan een vraag in de Kamer op donderdag. De titel van het persbericht luidde: ‘2.384 asielzoekers in opvang reeds erkend in andere lidstaat’.
De boodschap was droog en zakelijk. De partij merkte op dat de werklast en de achterstand bij het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) onder die dubbele aanvragen lijdt. “Dat is een rechtstreeks gevolg van het feit dat ook de instroom ongezien hoog blijft”, reageerde Kamerlid Francesca Van Belleghem op de recentste cijfers die in de commissie Binnenlandse Zaken toegelicht werden.
“14 procent van de werklast is terug te voeren op aanvragen van personen die elders al een vluchtelingenstatus kregen” – Francesca Van Belleghem
Binnenlandse Zaken gaf dus de cijfers waarmee het Vlaams Belang aandacht probeerde te trekken op het onderwerp. Van Belleghem zei daarop: “Als klap op de vuurpijl is 14 procent van de werklast van het CGVS terug te voeren op aanvragen van personen die elders zelfs al een vluchtelingenstatus kregen toegekend.” Daarnaast merkte ze op dat die 2.384 liefst 7 procent vertegenwoordigen van de opgevangen asielzoekers.
Kortom, de helft van de dossiers gaat over aanvragen van personen die al een procedure hebben doorlopen. Van Belleghem herhaalde die stelling in haar Kamervraag toen ze het probleem omschreef: “Personen die al een procedure opstartten in een ander Europees land en hun aanvraag daar geweigerd zagen of het resultaat zelfs niet hebben afgewacht en gewoon zijn doorgereisd naar het Beloofde Land België.”
Chronische achterstand
Vlaams Belang keerde zich vervolgens tegen de Franstalige kamer van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen(RVV), de beroepsinstantie tegen beslissingen van CGVS. Steen des aanstoots is het feit dat de Franstalige kamer amper 20 procent van de negatieve beslissingen bevestigt. Daardoor herbegint die procedure bij het CGVS en groeit de chronische achterstand. Langs Nederlandstalige kant bevestigt de RVV de helft van de negatieve beslissingen. Los van wie dergelijke vraag in de Kamer stelt, is het een opvallende discrepantie puur op basis van de taal van een onafhankelijk administratief rechtscollege.
De formatiebesprekingen spelen een belangrijke rol in het migratiedebat en omgekeerd
Van Belleghem had na haar persbericht nog een pijl op haar boog en die schoot ze af in de Kamer. Die ging uiteraard over geld. “Straks gaan jullie er een begroting doorjagen waar nog eens tien miljoen euro extra gevraagd wordt voor de opvang van asielzoekers”, zei ze. “Jullie vragen in totaal maar liefst 235 miljoen euro om asielzoekers drie maanden lang op te vangen. In de maanden januari, februari en maart. Dat is evenveel als in 2017 op één jaar werd uitgegeven!”
De formatiebesprekingen spelen een belangrijke rol in het migratiedebat en het migratiedebat speelt een rol in de formatiebesprekingen. Het VB-Kamerlid sloot daarom niet toevallig af met een heel scherpe: “Elke dag dat Arizona onderhandelt, gaat 2,5 miljoen euro extra asielbudget de deur uit.”
“We zetten concrete stappen om de instroom te beperken”, antwoordde De Moor. Ze voegde eraan toe dat ze hoopte met Arizona te kunnen landen met een sterk asielakkoord. Dat laatste overtuigde de andere vragensteller, namelijk het Vlaamse liberale Kamerlid Kjell Vander Elst (Open Vld), niet: “Bij Arizona gaat het sneller, beter enzovoort worden. We gaan recht op de muur af. Stop met talmen met die regeringsonderhandelingen en stop de instroom.”