Het ziet ernaar uit dat de Poolse regering geen niet-Europese asielzoekers zal moeten opvangen tegen haar zin. Nochtans is de eerlijke verdeling van asielzoekers een van de basisprincipes van het Europese Migratiepact, dat onder het EU-voorzitterschap van België en de regering-De Croo afgerond werd. De Poolse publieke opinie is tegen de opvang van niet-Europese asielzoekers. En voor een grote lidstaat met een premier uit dezelfde politieke familie als Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gelden ogenschijnlijk andere regels.
De Poolse premier Donald Tusk blijkt als roterende EU-voorzitter toch minder EU-gezind dan de Europese Commissie en andere lidstaten zich hadden voorgesteld. Tusk verving in december 2023 tot opluchting van de Commissie de nationaal-conservatieve en Europakritische Poolse regering, maar blijkt zich nu zelf ook niet te schikken naar de wil van de Europese Commissie.
Weigering voor ogen van Ursula von der Leyen… een communicatiestrategie
Net nu Polen het zesmaandelijkse roterende voorzitterschap van de Europese Raad in handen heeft, bekritiseert de Poolse premier het Europees Migratiepact. Dat werd onder het Belgisch voorzitterschap van de Europese Raad bereikt en zou vanaf 2026 in werking treden, maar Tusk kondigt nu al aan de wetgeving niet te zullen invoeren. Hij beriep zich tijdens een persconferentie op de bijzondere situatie van Polen, dat al miljoenen Oekraïense vluchtelingen opving. Opvallend: op de persconferentie was ook commissievoorzitter Ursula von der Leyen aanwezig. De voltallige Europese Commissie was naar Gdansk afgereisd in verband met het Poolse voorzitterschap.
Samengevat: Polen implementeert het Migratiepact niet. Nochtans moest dit de illegale asielstroom in de Europese Unie collectief regelen. Tal van EU-correspondenten zagen in die ‘weerspannigheid’ van de Poolse premier een blokkering van het Migratiepact. Dat laatste was natuurlijk enkel schijn. Wat Tusk afgelopen vrijdag zei – in het bijzijn van Ursula von der Leyen – bleek een uitgekiende communicatiestrategie.
Dat laatste lijkt misschien paradoxaal. Het Migratiepact is immers juridisch bindend voor de 27 lidstaten van de Europese Unie vanaf 2026. Terwijl tal van lidstaten liefst sneller zouden gaan, trappen de Polen keihard op de rem. Zij willen zich niet voegen naar de ‘opgelegde solidariteit’ onder de regeringen van de EU-landen, die zorgt voor een semiverplichte spreiding van asielzoekers en een financiële bijdrage. In de praktijk gaat het bijvoorbeeld om een bijdrage van 600 miljoen euro aan het Europese asielsysteem en het verdelen van minstens 30.000 asielzoekers per jaar.
Hervestigingsmechanisme
De Polen en de Hongaren weigeren al decennia om asielzoekers op te nemen. De grote angst in die landen is dat ze verplicht niet-Europese asielzoekers (lees: voornamelijk islamitische) moeten overnemen van andere EU-landen. De Europese Unie ontkende dat altijd, terwijl verschillende regeringen van EU-landen daar wel expliciet voor pleiten.
De opvallendste uitspraak van de Poolse premier was daarom dat het hervestigingsmechanisme van asielzoekers Europa niet beschermt tegen illegale migratie. “Het Migratiepact is niet de manier om illegale migratie terug te dringen”, besloot Tusk, die eraan toevoegde “dat hij zich niet met sentimentele argumenten op andere gedachten zal laten brengen”.
Volgens Tusk is dit geen ‘ideologisch debat’. “We staan onder druk van illegale migratie”, zegt hij. Rusland en Wit-Rusland gebruiken migratie al lang als ‘wapen’ langs de oostelijke grens van de Europese Unie. Die landen brengen erg veel illegale migranten richting de Europese grenzen en moedigen hen aan die over te steken richting Polen, Hongarije en de Baltische staten. Volgens de Polen gaat het om hybride oorlogsvoering.
Wie zou verwachten dat de voorzitster van de Europese Commissie hierop meteen furieus zou reageren, vergist zich. Ursula Von der Leyen reageerde juist erg begripvol en benadrukte zelfs dat landen onder ‘migratiedruk’ niet moeten meedoen aan de interne verdeling van de asielzoekers en dat ze evenmin moeten meebetalen aan het fonds.
Onder één hoedje gespeeld
Op dat vlak leek de gezamenlijke persconferentie gewoon afgesproken spel. Polen krijgt een uitzonderingsbehandeling die de Poolse regering goed uitkomt. Niet toevallig zit de partij van Donald Tusk in de christendemocratische EVP-fractie waartoe ook de partij van Von der Leyen behoort.
Von der Leyen beargumenteerde dat het in Polen niet louter een kwestie van migratie is, maar dat het verder gaat. Daarom is er volgens haar sprake van “hybride bedreiging”. Daarmee sprak Von der Leyen ruim voor haar beurt. Het bewuste rapport van de Europese Commissie over de migratiedruk in de verschillende lidstaten moet immers nog verschijnen. De zet van Tusk én Von der Leyen lijkt vooruit te lopen op de beslissing van de Commissie over welke landen welke inspanningen moeten doen en welke landen ontzien worden of vergoed worden voor hun asielsituatie.
De gezamenlijke persconferentie van Von der Leyen en Tusk afgelopen vrijdag stond in schril contrast met het eerdere dreigement van de Europese Commissie om de lidstaten die zich niet houden aan het Migratiepact te laten veroordelen door het Hof van Justitie van de EU. De Commissie maakt zich altijd sterk dat de wetgeving bindend is voor alle 27 lidstaten. Landen die veroordeeld worden, zouden stemrecht verliezen in de Raad van de EU en kunnen gekort worden op de subsidies die de Europese Commissie aan die landen uitdeelt. De leden van de Europese Commissie die op werkbezoek waren in Gdansk, vermeden dan ook zorgvuldig elke commentaar over het Migratiepact.
Na een weekend van indrukwekkende artikels met schreeuwerige koppen dat Polen het Migratiepact blokkeert, was het maandag ‘business as usual’ in Brussel. Tijdens een persconferentie van de Europese Commissie in Brussel wimpelden twee woordvoerders van de Commissie alle speculaties over een Poolse weigering van de hand.
Lobbyisten
Uiteraard lieten de specialisten bij de lobbygroepen hun licht schijnen op de situatie. Het meest opvallend was de reactie van de Tsjechische ex-politicus Vít Novotný, de migratiespecialist van het Wilfried Martens Centre. Dat is een denktank van de EVP-fractie, dus uit dezelfde politieke stal als Tusk en Von der Leyen. Hij zei dat de Europese Unie binnen het solidariteitsmechanisme noch Polen, noch een ander land ooit zal dwingen om asielzoekers uit andere lidstaten op te nemen. Lidstaten kunnen immers de hervestiging afkopen. Bovendien moet de Commissie volgens Novotný rekening houden met de hybride oorlogsvoering door Wit-Rusland en Rusland, die asielzoekers uit Azië en Afrika aanvoeren om hun buurlanden te destabiliseren. Ook in de aanwezigheid van Oekraïense vluchtelingen ziet Novotný een reden om aan Polen een andere behandeling te geven.
De conclusie is dat de hele blokkering van het Migratiepact van de EU door de Polen afgesproken spel was. Een fraai stukje politiek toneel. Het bewijst eens te meer dat grote lidstaten met de juiste regeringspartij uit dezelfde politieke familie als de kopstukken van de Europese Commissie, kunnen rekenen op een voorkeursbehandeling. De Poolse premier kon voor binnenlands politiek gebruik stoer uitpakken, maar uiteindelijk zal hij gewoon instemmen met het Migratiepact, mits uitzonderingen. De Oekraïense vluchtelingen dienen daarbij als politieke pasmunt en Polen zal geen niet-Europese asielzoekers moeten opnemen.
Een sterk staaltje van intelligent opportunisme, zowel van Tusk als van Von der Leyen. Tevens nog maar eens een bewijs hoe het er in de EU aan toe gaat: compleet onbetrouwbare, onbekwame, corrupte figuren die niet verkozen zijn door burgers en zich de totalitaire macht toe-eigenen om te bepalen wat er in de landen van de EU mag en niet mag, kan en niet kan, en vooral wat moet. Miljarden euro’s per jaar worden er verbrast.
Maar er is hoop, want er zijn steeds meer tekenen dat het goed fout aan’t lopen is. Dit duurt geen jaren meer.
Geen woord over Hongarije?
Men mag over Polen en Hongarije zeggen wat men wil,maar deze landen zijn de enige twee in Europa die luisteren naar hun bevolking.Dat men hier maar eens een referendum organiseert over de opvang van islamitische asielzoekers.Durven ze natuurlijk niet!
De Poolse publieke opinie is tegen de opvang van niet-Europese asielzoekers(sic). Ik ook.
Zou het niet nuttig zijn om het Pools asielsysteem te vergelijken met de asielhandleiding van de nieuwe Belgische premier Bart De Wever (Nieuwe Belgische Alliantie) en het asielbeleid van president Trump?