De reis van de top van de vakbond Solidariteit en de mensenrechtenorganisatie AfriForum naar de Verenigde Staten om te praten over de Zuid-Afrikaanse rassenwetten, blijft polemiek uitlokken in Zuid-Afrika en de Afrikaners verdelen. Terzelfdertijd leidde een aangekondigde btw-verhoging opnieuw tot tegenstellingen binnen de Regering van Nationale Eenheid (RNE).
De contacten tussen een delegatie van Solidariteit en AfriForum, en Amerikaanse hooggeplaatsten hebben in Zuid-Afrika tot scherpe reacties geleid. Niet alleen werd de reis veroordeeld door president Ramaphosa en het ANC, tegen AfriForum werden ook vier klachten ingediend. Terwijl de MK-partij van Jacob Zuma het heeft over hoogverraad, stelde het EFF van Julius Malema voor om beide bewegingen als terreurorganisaties te bestempelen. Volgens beide partijen zouden ze immers misleidende informatie aan de Amerikaanse regering hebben verstrekt.
Maar ook in Afrikanerkringen is niet iedereen overtuigd van het nut van de missie. Van diverse kanten wordt erop gewezen dat Solidariteit en AfriForum al een zekere tijd elke gelegenheid aangrijpen om hun nut te bewijzen. Feit is dat niet alle Afrikaners hetzelfde denken over de multiculturele aanpak en de strak unitair georganiseerde structuur van Zuid-Afrika. Onlangs pleitte Ernst Roets, tot voor kort adjunct-uitvoerend hoofd van AfriForum, voor vormen van zelfbeschikking voor etnische groepen (zoals de Afrikaners en de Zoeloes).
Van hun kant hebben Solidariteit en AfriForum weinig vertrouwen in het ANC. Ze wijzen niet alleen op de manier waarop het ANC de onderwijskwestie en de grondonteigening aanpakken, maar hekelen ook dat er weinig wordt gedaan tegen ANC-leden die destijds door de Zondo-commissie als corrupt werden bevonden. Hoe dan ook, professor Ntsikelelo Breakfast (Nelson Mandela Universiteit) is van mening dat de klachten wegens hoogverraad weinig kans maken.
Botsing in RNE
Intussen is een poging van ANC-minister van Financiën Enoch Godongwana om een gat in de begroting van 3 miljard euro te dichten via een btw-verhoging van 2 procent, gestuit op verzet van de Democratische Alliantie, de tweede belangrijkste partij binnen de Regering van Nationale Eenheid. Die partij was van oordeel dat eerder in de uitgaven moest worden gesnoeid, onder meer via een stop op de aanwerving van overheidspersoneel en een flinke knip in de uitgaven voor reizen en etentjes. Er werd gewezen op het feit dat in Zuid-Afrika 1,5 procent van de bevolking al 60 procent van de belastingen betaalt. Het valt nu af te wachten of het compromisvoorstel – een btw-stijging tussen 0,5 en 1 procent – wel zal worden aanvaard.
Vraag is natuurlijk of het laatste probleem niet eerder draait rond het ongenoegen van vooral de Democratische Alliantie (DA) over de houding van het ANC, dat zich nog steeds gedraagt alsof het alleen regeert. Niet alleen werden de ministerposten na de verkiezingen in 2024 onevenredig verdeeld, vergeleken met de stembusuitslag (ANC 20, DA 6 bij resultaten van respectievelijk 40,2 en 21,8 procent), ook diverse DA-ministers voelden zich gekleineerd of moesten dikwijls besluiten vernemen via de sociale media. Dat was onder andere het geval met DA-minister Dean Macpherson (Openbare Werken) met betrekking tot de recente omstreden onteigeningswet. Of het ANC zover zal gaan om in de btw-kwestie gebruik te maken van een alternatieve meerderheid (via EFF-stemmen), valt echter te betwijfelen. Noch het ANC, noch de DA is immers gebaat bij een oorlogsverklaring.
