ECONOMISCHE ZAKEN. En plots groeit de Europese economie sterker dan die van de VS

In het eerste kwartaal van dit jaar kende de Amerikaanse economie een krimp van 0,3 procent, een eerste voorspelbare gevolg van de aangekondigde handelsoorlog van president Donald Trump. Opvallender is dat de groei in de eurozone en België met 0,4 procent hoger is dan in de VS en sterker is dan gedacht. Even afwachten of die zich doorzet. Indien wel, dan zou dit een onverwachts cadeau voor de door begrotingsperikelen geplaagde regering-De Wever zijn.

Economen voorspelen dat de Amerikaanse handelstarieven die president Donald Trump wil opleggen, zullen leiden tot een recessie in de Verenigde Staten. Dat zijn twee opeenvolgende kwartalen met negatieve groei. Zover zijn we nog niet. Maar het eerste kwartaal maakt wel al duidelijk dat de Amerikaanse economie aan het krimpen is: met 0,3 procent. Dat wil echter nog niet zeggen dat de consumenten massaal de vinger op de knip houden, bestellingen voor bedrijven terugvallen en investeringsplannen fors worden teruggeschroefd. De consumptie is in het eerste kwartaal trouwens met 1,8 procent gestegen. De krimp met 0,3 procent is in eerste instantie het resultaat van een wiskundige berekening van de groei van het bbp. In die berekening wordt de invoer afgetrokken van de verwachte binnenlandse productie.

Welnu, om te anticiperen op hogere tarieven, hebben bedrijven in de VS massaal buitenlandse grondstoffen aangekocht. Het blijft dus afwachten wat er in het tweede kwartaal tussen april en juni zal gebeuren. De kans is reëel dat economisch wantrouwen door de gevreesde handelsoorlog de groei verder aantast, maar dat kan evengoed later in 2025 of pas in 2026 duidelijk worden.

Geen verklaring voor groei

Het belangrijkere economische nieuws kwam eigenlijk uit Europa. In het eerste kwartaal van dit jaar groeide de economie van de eurozone met 0,4 procent. Dat is meer dan de 0,3 procent die verwacht werd en ook meer dan de 0,2 procent groei in het laatste kwartaal van 2024. Voor België zitten we volgens de Nationale Bank ook aan 0,4 procent en dat is hoger dan de prognoses van de verschillende banken (0,2 procent). Het kwartaalgroeicijfer van 0,4 procent is het grootste sinds begin 2024.

Nu kan men zich afvragen of dat iets is om verheugd over te zijn, een groei die tenslotte slechts een paar procentpunt na de komma hoger is dan gedacht. Gaat het hier niet om details? Toch zijn er een paar elementen die bron zijn van optimisme. Sinds de financiële crisis van 2009, maar ook sinds de coronapandemie van 2020 lag de economische groei de meeste kwartalen hoger in de meer wendbare Amerikaanse economie dan in Europa en de eurozone. Ten tweede gaan deze cijfers in tegen het huidige sentiment van onzekerheid over de groei, net door de nakende handelsoorlog. Koen De Leus, hoofdeconoom bij BNP Paribas Fortis, noemde het groeicijfer tijdens een interview op Kanaal Z wat overdreven “fantastisch”. Maar hij moest tegelijk toegeven dat hij er geen verklaring voor had, want voor België zouden de oplopende vergrijzingskost en de begrotingsperikelen de groei net extra onder druk zetten.

Koen De Leus denkt dat er eventueel geanticipeerd werd op de handelsperikelen en dat bedrijven de bestellingen daardoor vervroegd hebben. Maar het blijft gissen. Volgens de Nationale Bank lag de groei van de toegevoegde waarde het grootste in de bouw (+0,9 procent). Een reden daarvoor is onduidelijk. De industrie kende voor het eerst in bijna een jaar geen krimp. Integendeel, de echte groei is er op kwartaalbasis en is geleden van eind 2022. Is er sprake van nieuw optimisme in de industriesectoren? Niemand die het weet.

Het zou ook kunnen dat de impact van de Amerikaanse tarieven of op zijn minst de aankondiging ervan gewoon minder groot is omdat de handel van bijvoorbeeld België met de VS slechts een deel van de uitvoer uitmaakt. 8 procent van de export gaat naar de VS, 62 procent gaat naar de rest van de Europese Unie. We hebben het in deze rubriek al geschreven: de geplande investeringen en het expansieve beleid in Duitsland, de grootste economie van de EU, kan voor de groei van onze bedrijven een vliegwieleffect hebben.

Dit groeicijfer in het eerste kwartaal is uiteraard een momentopname. Het valt af te wachten of die cijfers zich de komende maanden herhalen. Dat blijft twijfelachtig, want volgens een recente enquête van de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka overweegt 25 procent van de Vlaamse bedrijven de komende zes maanden een herstructurering.

Budgettaire rugwind

Als dat klopt, dan wordt het toch moeilijk om de komende maanden het groeicijfers van 0,4 procent per kwartaal te herhalen. Gebeurt het toch, dan zou dat goed nieuws zijn voor de regering-De Wever waarvan het duidelijk is dat ze de openbare financiën zeer moeilijk onder controle krijgen. Even ter herinnering: volgens de recentste cijfers bedraagt het begrotingstekort 4 procent van het bbp of 25,5 miljard euro. De doelstelling om dat tekort terug te dringen tot 3 procent tegen 2029, lijkt al zeer moeilijk haalbaar. Maar indien de groei hoger uitvalt dan voorzien, kan de regering rekenen op wat budgettaire rugwind.

Even een berekening. Laten we ervan uitgaan dat de economie op deze basis blijft groeien, dan komen we op het einde van het jaar uit op een groei van 1,6 procent van het bbp. Dat is 0,4 tot 0,5 procentpunt meer dan aanvankelijk verwacht. In euro’s is 0,5 procent extra groei 3 miljard euro extra voor de economie. Welnu, gegeven het feit dat de overheid de helft van de welvaart afroomt, betekent dit 1,5 miljard euro extra voor de staatskas zonder er iets voor te moeten doen. Het is op dit moment een optimistische voorspelling en ook geen indrukwekkend bedrag. Maar in onzekere economische tijden kunnen alle beetjes helpen. Al zal zo’n meevaller dus zeker niet voldoende zijn om de begroting op koers te houden. Daarvoor zijn ingrijpender maatregelen en hervormingen nodig en moet de regering-De Wever wat minder rekenen op de verwachte terugverdieneffecten van onder andere de hervormingen in de pensioenen en het arbeidsmarktbeleid. Maar dat is een ander verhaal.