Meeste Belgische treinen in handen van dubieuze Amerikaanse trusts: “Gevolg van sale & lease back-beleid Verhofstadt”

Heel wat Belgische treinen, spoorlijnen en rangeerstations zijn geen eigendom van de NMBS of van Infrabel, maar behoren toe aan weinig transparante trusts in het Amerikaanse belastingparadijs Delaware. Dat blijkt uit een donderdag verschenen onderzoek van het weekblad Le Vif.

Le Vif kwam louter toevallig uit bij zes trusts die in Delaware zijn gevestigd en waarmee de Belgische spoorwegmaatschappij verbonden is door middel van leasingcontracten tot 2031, 2034 en 2035 door in een zoekmachine voor Belgische bedrijven te zoeken op het trefwoord “NMBS”. In de resultaten doken ook nog twee andere trusts op die in augustus 2020 werden opgericht in Connecticut, maar inmiddels ontbonden zijn.

Kolossale economische impact

Tussen 2001 en 2003 werden acht transnationale leasingcontracten ondertekend. Per 31 december 2014 hadden die betrekking op 2.217 eenheden rollend materieel “waarvan de contracten een initiële looptijd van 12 tot 28 jaar hebben”, telecommunicatieapparatuur (contracten met een looptijd van 16 jaar), spoorweginfrastructuur zijnde rangeerterreinen en hogesnelheidslijnen (20 tot 31,5 jaar) en administratieve gebouwen (29,5 jaar). Concreet verkocht spoorwegmaatschappij NMBS aan deze trusts een deel van haar activa, die het nu van diezelfde trusts huurt. Een groot deel van het materieel en de infrastructuur van het overheidsbedrijf wordt dus gecontroleerd door particuliere Amerikaanse entiteiten.

Het Rekenhof, dat in 2012 de financiële stromen van de NMBS-groep onderzocht, heeft de kolossale impact van dit alternatieve financieringssysteem op de rekeningen van de NMBS-groep al belicht: op 31 december 2011 bedroeg de nettoschuld gelieerd aan de cross border leasing 1,1 miljard euro, een derde van de geconsolideerde nettoschuld van de groep. Het gaat om de som van de toekomstige huurgelden die de NMBS contractueel heeft voorzien om de treinen en andere activa tot het einde van de verschillende leasingcontracten van de trusts te huren.

Minister van Huur

Tijdens de plenaire vergadering in de Kamer stelden Peter Mertens (PVDA) en Frank Troosters (Vlaams Belang) zich ernstige vragen bij de keuze van de NMBS om met Amerikaanse trustfunds te werken. “Het rollend materieel is niet in handen van de Belgen, maar in handen van enkele postbussen in Delaware”, aldus Peter Mertens. “U bent dus niet minister van Mobiliteit, maar minister van huur”, richt hij zich om minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo). Mertens hoopt dat er in de toekomst geen dubieuze constructies meer zullen worden opgezet, zeker niet door overheidsbedrijven. “Want als private ondernemingen dit doen, zoals met de Panama Papers, dan staat het land op stelten. Maar nu doet u met een overheidsbedrijf exact hetzelfde.”

“De NMBS is zelfs geen eigenaar van cruciale zaken als elektronica, gebouwen en spoorlijnen”, aldus Troosters. “Dit is allemaal het gevolg van het schandalige sale & lease back-beleid van de toenmalige regering-Verhofstadt (2003).” Omdat het erg onduidelijk is wie de exacte eigenaar is van al dat treinmateriaal, hopen de partijen dat daar snel duidelijkheid over komt. “Zeker omdat de belastingbetaler nog tot 2035 vasthangt aan die contracten.”

“Ook al is het niet illegaal, is het toch verre van ideaal gebruik van overheidsgeld, op vlak van goed beleid en transparantie. Dat gaf ook het Rekenhof aan”, aldus minister Gilkinet. “De overheid moet het goede voorbeeld geven.” Gilkinet geeft echter aan dat hij deze praktijken heeft geërfd uit het verleden, maar belooft wel dat dergelijke contracten in de toekomst nooit afgesloten zullen worden. “Vanaf mijn eerste dag als minister ben ik begonnen met deze praktijken op te lossen.” Daarom zal deze regering fors (her)investeren in de NMBS en Infrabel, aldus Gilkinet.