Bart De Wever stapt niet zonder een staatshervorming in de federale regering. Paul Magnette weigert in een federale regering te stappen als dat een communautaire hervorming betekent. Maar als de kaarten goed vallen, en dat lijkt te gebeuren, dan kan De Wever na 9 juni Magnette de arm omwringen. Zeker als niet Magnette, maar Bouchez de grote man wordt in Franstalig België.
Volgens de laatste Grote Peiling van HLN en VTM Nieuws zijn er slechts een handvol federale coalities mogelijk. Bijna een derde van de zetels zou gaan naar partijen die 99 procent zeker niet aan de bak zullen komen op federaal niveau (Vlaams Belang en PVDA/PTB). Als er weinig opties zijn, zou het weleens sneller kunnen gaan dan iedereen denkt. Partijen weten per slot van rekening ook dat ze zichzelf niet populair maken met maandenlange regeringsvormingen.
Een Vivaldi II kan enkel als langs Franstalige kant Les Engagés deelneemt. Zeker een optie, aangezien de banden tussen Les Engagés en cd&v hersteld zijn. Vivaldi II zou echter (opnieuw) besturen met een forse minderheid aan Vlaamse zijde, wat electorale zelfmoord betekent voor de Vlaamse partijen.
Nu zelfs eerste minister Alexander De Croo (Open Vld) toegeeft dat een heruitgave van deze federale regering slecht zou zijn voor zijn gezondheid, lijkt die coalitie definitief afgeschreven. Als daarenboven Vlaams Belang en N-VA nog een zetelmeerderheid halen in het Vlaams Parlement, krijgt De Wever een extra hefboom om mee te dreigen.
N-VA bijna incontournable
Bovenstaand scenario is volgens Het Laatste Nieuws het enige waarin N-VA uit de boot valt. Dat zorgt voor kopzorgen bij de PS. Terwijl de partij van Paul Magnette in 2019 nog de gedoodverfde partner was voor een grote staatshervorming – herinner u dat er volgens De Wever zelfs gesproken is over het behoud van de naam ‘België’ – is dat nu niet meer het geval. De MR zou weleens groter kunnen worden dan PS en Magnette voelt ook de hete adem van de communisten in zijn nek.
Nu zelfs de Belgicistische MR geen veto meer stelt tegen communautaire hervormingen, ligt de weg open voor N-VA. “Als we een staatshervorming moeten doen die de staat lichter en efficiënter maakt, zullen we dat doen”, legde Georges-Louis Bouchez uit in Terzake. “Maar niet voor het einde van België, laat dat duidelijk zijn.” De MR-voorzitter gaf aan dat politionele en justitiebevoegdheden wat hem betreft absoluut federaal moeten blijven. Maar de kans is groot dat N-VA en MR op andere vlakken veel dichter bij elkaar liggen. Zo is Bouchez voorstander van een responsabilisering van de regio’s. Het huidige financieel-economische beleid in Wallonië wordt mede in stand gehouden door de transfers, waardoor de Franstaligen geen stimulans hebben om het arbeidsmarktbeleid te verbeteren.
N-VA heeft PS niet nodig
Volgens bovengenoemde peiling is een federale regering met N-VA, Open Vld, MR, cd&v en Les Engagés mogelijk, als Vooruit of PS meedoet. Dag na dag wordt het duidelijker dat de rol van Conner Rousseau als kopstuk nog niet is uitgespeeld en het is geweten dat de band tussen hem en De Wever goed is. Bovendien waren de Vlaamse socialisten al tijdens de vorige regeringsonderhandeling bereid in een regering zonder PS te stappen, zeker nadat Magnette “woordbreuk pleegde” en in volle coronacrisis de idee van een paars-gele noodregering kelderde.
Paul Magnette mag dan wel resoluut “neen” zeggen tegen meer bevoegdheden voor de regio’s, maar als zijn partij uit de federale regering dreigt te vallen, zal hij op z’n minst bereid zijn om aan de onderhandelingstafel te gaan zitten. De Wever en Magnette voerden na de verkiezingen van 2019 immers al vergevorderde onderhandelingen over een staatshervorming. En toen was het nog veel simpeler om N-VA opzij te schuiven. Dat is vandaag niet meer het geval.
Geen klassieke staatshervorming
Een dergelijke coalitie, met of zonder PS, heeft bij lange na geen tweederdemeerderheid en bovendien ook geen meerderheid in de Franse taalgroep. Daardoor wordt het moeilijk om een klassieke staatshervorming uit te voeren.
In de net afgelopen legislatuur werd het ‘passe-partout-artikel 195’ voor herziening vatbaar verklaard. Dat biedt mogelijkheden. Zo zou artikel 195 volgens experten Maxime Vandenberghe, Jürgen Vanpraet en Quinten Jacobs gebruikt kunnen worden om bevoegdheidsoverdrachten naar de deelstaten te regelen, zonder dat er een meerderheid in elke taalgroep nodig is. Een tweederdemeerderheid in de Kamer is dan voldoende. Aangezien onthoudingen niet tellen als tegenstem, wordt de drempel een pak lager. “Zo’n ‘relatieve’ tweederdemeerderheid’ zou na 9 juni ook een staatshervorming kunnen baren”, besloot het drietal in De Tijd.
Zes staatshervormingen zonder referenda en toch niemand tevreden in Vlaanderen. En nog hebben de politici het niet begrepen. Zij zijn verantwoordelijk en niet de kiezer.