De sombere voorspellingen van de Club van Rome uit 1972 over overbevolking en de uitputting van grondstoffen zijn niet uitgekomen. Integendeel: terwijl de wereldbevolking verdubbelde van 4 naar 8 miljard, zakte het aantal kinderen per vrouw spectaculair van 4,8 naar 2,3. Die daling gaat gepaard met stijgende welvaart en betere levensomstandigheden, maar brengt ook een nieuw probleem met zich mee. In landen als Zuid-Korea, China en Japan dreigt het geboortecijfer onder de 1 te duiken. De bevolkingspiramide staat op haar kop. Dat schrijft PAL-opiniemaker Karim Van Overmeire deze week in zijn column in ‘t Pallieterke.
De daling manifesteert zich wereldwijd, ook in landen waar je het niet verwacht. In Iran had de gemiddelde vrouw vijftig jaar geleden nog zes kinderen, vandaag zijn dat er twee. Voor Turkije en Marokko zijn de cijfers gelijkaardig. Alleen in Zwart Afrika ligt het vruchtbaarheidscijfer nog veel hoger. Tegen het einde van deze eeuw zou 40 procent van de wereldbevolking in Afrika kunnen wonen.
Van dystopie naar realiteit
Anticonceptie, verstedelijking, welvaart en het hogere onderwijsniveau van meisjes zijn belangrijke factoren. Mensen huwen op latere leeftijd, relaties zijn onstabiel en veel vrouwen zijn economisch onafhankelijk. Het hyperindividualisme zorgt ervoor dat mensen zich niet langer als deel van een gemeenschap zien. De voorspelbare ontgroening en vergrijzing zal de gezondheidszorg en pensioensystemen zwaar onder druk zetten.
Politici vermijden het probleem uit schrik voor kritiek dat ze vrouwen als broedmachines zien. Immigratie wordt als oplossing aangereikt, maar kent ontwrichtende effecten. Natalistisch beleid – zoals in Hongarije waar het geboortecijfer steeg van 1,2 naar 1,5 – leidt vaak tot een kleine verbetering. Zelfs een genereus beleid zoals in Scandinavië heeft maar een beperkt effect.
In sommige sciencefictionfilms leidt een wereldwijde kernoorlog of dodelijk virus tot het einde van de mensheid. Het zou echter wel eens kunnen dat we vanzelf uitsterven, zonder apocalyptische ramp.
