Eerder deze maand kon Hong Kong een speciale verjaardag vieren. 25 jaar geleden werd er voor de laatste keer de Britse vlag gestreken. Sindsdien is het een speciale bestuurlijke regio onder de Volksrepubliek China. Maar was er veel reden om te feesten? Welke status heeft de stad nog en hoe vrij is men er?
Op 1 juli 1997 droeg het Verenigd Koninkrijk haar kroonkolonie Hong Kong over aan China. Hong Kong werd hierbij een Speciale Bestuurlijke Regio, waarin gedurende 50 jaar niet dezelfde wetten gelden als in het communistische China. Officieel heet dit beleid ‘één land, twee systemen’. Dit is nota bene het systeem dat China ook voorstelde aan Taiwan, om de bezorgdheden rond autonomie en democratie weg te nemen.
We zijn nu halverwege die periode. Maar op de 25e verjaardag van de overdracht naar China denkt iedereen vooral aan de protesten om meer vrijheid en hoe die brutaal de kop zijn ingedrukt. Een eerste reeks van protesten was er in 2014, toen China de invloed op de lokale politiek versterkte.
Maar in 2019 staken er nieuwe, veel grotere protesten de kop op. Er was ophef rond een voorgestelde uitleveringswet, die de deur openzette om gevangenen naar China te sturen. Het zou zo wel eens dissidenten kunnen opsluiten terwijl Hong Kong tot nader order een democratie is, of wil zijn. Er kwamen zeer zware protesten en mensen die opriepen tot een vrij en democratisch Hong Kong. China greep in en toonde wie de baas was. Het gebruikte daarvoor de harde middelen en schuwde het geweld en de repressie niet, integendeel.
“Oppositie bestaat niet meer”
De laatste jaren is China bezig haar macht steeds meer uit te breiden in Hongkong. Wat schiet er nog over van de democratie en aan welke toekomst kunnen ze zich verwachten? We vroegen het aan expert prof. dr. David Zweig. Hij geeft les aan de universiteit van Hong Kong en is ook verbonden aan de universiteit van Changsha in Hunan, een Chinese provincie. Hij is tevens vicevoorzitter van een denktank in Peking en adviseerde de Chinese overheid rond verschillende zaken.
Hij stelt vast dat er heel veel veranderd is sinds de communistische partij de protesten in 2019 en 2020 hardhandig neersloeg. Volgens Zweig is Hong Kong nu fundamenteel anders. “De oppositie bestaat niet meer, sommigen zitten in de cel, anderen weken uit naar het buitenland of houden zich bijzonder gedeisd.” Al wijst hij er tegelijkertijd op dat het land op andere vlakken wel nog vrijheid kent. Het blijft het meest open gebied van China. “Maar toch, mijn grootste zorg is dat ze het internet aan banden zullen leggen via wetgeving, waardoor ze slecht nieuws over China kunnen sturen, en dus ook over Chinese bedrijven en de Chinese economie.”
Proces voorbij
De professor laat weinig aan de verbeelding over rond de status van Hong Kong. “Het proces waar Hong Kong in zou zitten is nu dan ook voorbij. De vraag is alleen maar hoeveel controle China exact zal willen uitoefenen voor 2047.”
We zagen recent ook dat de Chinese overheid bijzonder hard optrad in Shanghai, een gebied dat ook wat meer vrijheden kende, in vergelijking met de rest van het land. Dat het land zo snel repressie toepast is dan ook geen toeval. “Het regime maakt zich altijd zorgen over de stabiliteit, en terecht aangezien de enige manier waarop mensen aan politiek kunnen doen is door protesten. Die kunnen omslaan in geweld wanneer de lokale overheid dat wil onderdrukken.” Maar Zweig wijst er op dat de oppositie in China eerder klein is. “President Xi is geen doetje, maar de media in het Westen negeren het feit dat de Chinese overheid best wel populair is.”
Lees ook:
