Wie door de dichte bomenrij van Lembeke naar Waarschoot rijdt, zal niet spontaan denken aan de heldendaden van de adellijke vrouw naar wie de straat genoemd is: gravin Madeleine D’Alcantara.
“Dat was een speciale madam, wier dood de redding geworden is van onze Westermolen”, vertelde molenaar Erik Caeckaert onlangs in de media. De Westermolen is een richtbare staakmolen of standerdmolen. Hij staat op de hoek van de Windgatstraat en Westermolenstraat, een plaats waar al in 1372 een windmolen stond. Delen van deze molen zijn hergebruikt in de huidige Westermolen, die in 1785 is opgericht.
Restauratie Kaprijke
In 1973 werd de windmolen overgedragen aan de toenmalige gemeente Kaprijke, die hem in 1978 een eerste keer liet restaureren. De molen maalt regelmatig op vrijwillige basis graan, op twee steenkoppels bestaande uit Franse stenen.
In 2016 werd de molen opnieuw grondig gerestaureerd. Ondertussen wordt deze gerund en maalvaardig gehouden door Team Westermolen, een combinatie van anciens en recent afgestudeerde molenaars, die de handen in elkaar slaan om regelmatig draaidagen te organiseren.
Molenaar
Erik Caeckaert is reeds vele jaren molenaar in die Lembeekse Westermolen. Die duikt voor het eerst in de geschiedenisboeken op rond 1400. De molen draait nog iedere zomer en werd enkele jaren geleden, nog maar eens, grondig gerenoveerd. “Molens hebben een speciale aantrekkingskracht op mensen”, aldus Caeckaert bij Mediahuis. “Wanneer de molen begint te draaien, mag je er donder op zeggen dat je binnen de kortste keren bezoekers hebt.”
Voor de molenaar hét uitgelezen moment om terug te keren in de tijd. “Steevast komt ik dan uit bij Madeleine Marie Josphine gravin D’Alcantara, die geboren werd in 1917. De molen, zoals we hem nu nog steeds zien staan, werd in 1785 herbouwd. De familie D’Alcantara, die in het kasteel in het dorp van Lembeke woonde, ging vaak de molen bezoeken. De gravin, die een heel artistieke dame was, uitte op een dag de wens om heel Lembeke te overschouwen. De toenmalige molenaar stelde voor om haar aan een van de wieken vast te binden. Even later hing ze omgekeerd, 22 meter boven de grond. Terug van haar avontuur bleek ze een tevreden mens.”
Concentratiekamp
De molen speelde wel vaker een belangrijke rol in het leven van de edelvrouw. “Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, sloot ze zich aan bij een verzetsgroep in Eeklo, die de Paterskerk als uitvalsbasis had. De gravin was koerierster en moest berichten overbrengen. De groep beschikte over een zender en af en toe werden ook berichten vanuit de Westermolen verstuurd.”
Maar in 1943 liep het fout voor de D’Alcantara. Ze werd door de Duitsers gearresteerd en gedeporteerd. Uiteindelijk kwam ze in het concentratiekamp van Ravensbrück terecht. “Daar is ze in de loop van 1945 overleden, wellicht aan verwondingen die ze aan het been had opgelopen. Veel is over haar dood echter niet geweten.”
Molen bijna afgebroken
Door de dalende economische waarde van molens – er werd immers niet meer op ambachtelijke wijze gemalen – wilde men de Westermolen afbreken. “Delen van de molen waren reeds toegezegd aan de Eeklose meubelindustrie”, zegt Caeckaert in de krant. “Maar plots kwam ‘het kasteel’ tussenbeide en zij kochten de molen aan als eerbetoon aan de ondertussen overleden gravin. Later werd de molen geschonken aan de gemeente Lembeke.”
Naast een straatnaambordje, een vermelding in de parochiekerk en een gedenksteen zijn er weinig of geen aandenkens aan deze nochtans uitzonderlijke vrouw. Een zeldzaam doodprentje leert ons dat ze lid was van het motorkorps van het Rode Kruis. Madeleine Marie Josephine gravin D’Alcantara werd 28 jaar oud en was de zus van minister Adhémar D’Alcantara.
Adhémar Marie Alphonse d’Alcantara (Brussel, 17 mei 1920 – Lembeke, 7 mei 2012) was een Belgische politicus en bestuurder. Hij was burgemeester en minister voor de CVP. Adhémar was een zoon van Gonzalve d’Alcantara (1874-1953), burgemeester van Lembeke, en Odette Hervé de Saint-Gilles (1887-1961).
Gravin Madeleine Marie Joséphine d’Alcantara (Gent 18 januari 1917 – Ravensbrück 10 februari 1945) was een lid van het Belgisch verzet in de Tweede Wereldoorlog.
Verzetsgroep
Ze was lid van de verzetsgroep Les Amis de Charles. Ze werd op 6 januari 1943 gearresteerd tijdens een verzetsactie en veroordeeld tot Nacht und Nebel. Ze verbleef in concentratiekampen Gross-Strehlitz en een kamp nabij Berlijn. Ze overleed uiteindelijk op 10 februari 1945 op 28-jarige leeftijd in Ravensbrück.
Na de oorlog werd d’Alcantara bekroond met Ridder in de Orde van Leopold II, Oorlogskruis met palm. In Lembeke is er een Madeleine d’Alcantaralaan. De verzetsgroep van d’Alcantara verstopte een radiopost in de Westermolen. Na de oorlog kocht haar vader de molen in haar nagedachtenis.
Meer over adel en koningshuis
