Het lijkt Georges-Louis Bouchez menens om bij de volgende Kamerverkiezingen MR-lijsten in te dienen in Vlaanderen. Alvast in West-Vlaanderen heeft hij mogelijk al een prominente kandidaat: mijn neef Wout Maddens. Hij is eerste schepen in Kortrijk en stapte vorig jaar over naar de MR, uit onvrede over de te makke ideologische koers van Open VLD. Maar waar zal Bouchez de andere kandidaten halen?
Geen advertenties meer?
Ingelogde abonnees steunen niet alleen een van de enige kritische en onafhankelijke media, maar zien ook geen vervelende advertenties. Abonneer je snel en eenvoudig en krijg meteen toegang tot vele duizenden exclusieve artikelen!
Maak hieronder je keuze voor het gewenste abonnement:
Liever ook op papier? Bekijk alle abonnementen!
Het doorlopend abonnement wordt automatisch verlengd voor steeds één maand.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een online abonnement van 3 maanden via een eenmalige betaling.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een eenmalige betaling en je zit een jaar goed.
Log hieronder in om dit bericht volledig te lezen. Ben je al ingelogd, kijk dan op je account of je nog een actief abonnement hebt.
Op het eerste gezicht is het een haast onmogelijke organisatorische klus voor een partij om volledige kandidatenlijsten in te dienen aan de overkant van de taalgrens. In werkelijkheid is dat een fluitje van een cent. Dat komt omdat kandidaten niet gedomicilieerd hoeven te zijn in de kieskring waar ze opkomen. Bouchez kan zijn Vlaamse lijsten dus vullen met Waalse of Brusselse liberalen. Het volstaat ook dat de voordracht van de kandidaten wordt ondertekend door drie uittredende Kamerleden, die niet in de betrokken kieskring verkozen moeten zijn. Handtekeningen van kiezers verzamelen in Vlaanderen (normaal 400 of 500 al naargelang de grootte van de kieskring), zal Bouchez dus niet hoeven te doen.
N-VA geeft het voorbeeld
Juist omdat dit zo gemakkelijk is kon de N-VA bij de vorige verkiezingen probleemloos (bijna) volledige lijsten neerleggen in de vijf Waalse kieskringen. Van de 77 kandidaten op die lijsten waren er slechts tien gedomicilieerd in Wallonië. De rest waren allemaal Vlaamse N-VA-militanten of politici die zich hadden opgeofferd om te figureren op die Waalse lijsten. Ik vermoed dat de meesten daarvan tijdens de campagne nooit een voet aan de grond gezet hebben in ‘hun’ kieskring. In elk geval hebben ze amper geïnvesteerd in de campagne. Slechts elf kandidaten hebben verkiezingsuitgaven gedaan. In totaal gaven die 95.418 euro uit, waarvan 94.272 euro betaald door de partij.
Met die voor het overgrote deel Vlaamse kandidaten die nauwelijks campagne voerden, heeft de N-VA toch een niet onaardig resultaat neergezet. De partij haalde in heel Wallonië 1,9 procent, dit is maar iets minder dan Défi (2,4 procent). En dat terwijl alle Défi-kandidaten échte Walen waren, de partij al sinds 2014 voet aan de grond probeert te krijgen in Wallonië (vroeger als FDF) en daar ook effectief campagne voert.
Geen windeieren
Bemerk dat dit zowel voor Défi als voor de N-VA een zeer lucratieve operatie was. Ook al behaalden geen van beide zetels, de in Wallonië behaalde stemmen tellen wel mee voor het berekenen van de partijdotatie. De 40.716 Waalse N-VA stemmen leveren de partij jaarlijks 200.730 euro op, voor de hele legislatuur is dat dus 1.003.650 euro. Tegenover de investering van 94.272 euro is dat een ‘return on investment’ om u tegen te zeggen. Al zijn dit voor een partij als de N-VA natuurlijk maar kruimeltjes. De inkomsten uit de operatie Wallonië zijn goed voor slechts 1,6 procent van alle overheidsinkomsten van de partij.
Met andere woorden, niet alleen is het voor een partij zeer gemakkelijk om lijsten in te dienen aan de overkant van de taalgrens, het is ook financieel interessant. Het Vlaams Belang weet dit al lang, en diende in Wallonië zowel in 2003, 2007 als 2019 lijsten in. In 2024 was dat niet het geval, omdat de partij hoopte op een doorbraak van het Waalse Chez Nous. Nu die partij een flop is gebleken, lijkt de kans reëel dat Vlaams Belang in 2029 opnieuw lijsten neerlegt in Wallonië.
Als in 2029 zowel N-VA als Vlaams Belang lijsten indienen in Wallonië, én de MR lijsten indient in Vlaanderen, dan zullen alle Belgen kunnen stemmen voor een van de vier grootste partijen van het land (de PVDA is de vierde grootste). Dat zou alvast als voordeel hebben dat de door de belgicisten grijsgedraaide plaat van de federale kieskring mag worden opgeborgen.
Handtekeningen ronselen
Of flaminganten gelukkig kunnen zijn met die situatie, is een andere vraag. Duidelijk is in elk geval dat de taalgrens voor wat betreft de Kamerverkiezingen heel poreus is. Het kiessysteem voor de Kamer kent eigenlijk geen taalgrens. Dat is op zich niet onlogisch omdat het tenslotte de verkiezing betreft van een ‘nationaal’ parlement. Volgens de Grondwet vertegenwoordigen alle Kamerleden ‘de natie’, dus even goed de burgers aan de overkant van de taalgrens. Anderzijds zou men het taalgrens-hoppen van de partijen wel kunnen bemoeilijken, door te bepalen dat een lijstvoordracht door uittredende Kamerleden enkel kan gebeuren door Kamerleden van de betrokken kieskring. In dat geval zou de MR wél handtekeningen moeten ronselen in Vlaanderen en de N-VA en het Vlaams Belang in Wallonië.
De kans dat de wet in die zin wordt gewijzigd, lijkt me echter klein. Dit wordt niet als een groot probleem gezien door de partijen. Tot nu toe had het indienen van lijsten aan de overkant van de taalgrens inderdaad iets weg van electorale folklore. Het was een stunt zonder politieke gevolgen.
Maar het is niet gezegd dat dit altijd zo zal zijn. Stel dat Georges-Louis Bouchez effectief zetels haalt in Vlaanderen. Dan zou er een heel vreemde situatie ontstaan. Dan krijg je Kamerleden die onder het gezag staan van een Franstalige partijvoorzitter maar anderzijds wel tot de Nederlandse taalgroep behoren. Of er in die taalgroep al dan niet een meerderheid is voor een staatshervorming, zal dan mee worden bepaald door een Franstalige partij. Bouchez zou de meer Belgischgezinde partijen in Vlaanderen (Open VLD, Groen, PVDA, Vooruit) bijvoorbeeld aan een meerderheid kunnen helpen voor een unitaristische hervorming.
Zo een Franstalige ‘inbraak’ is veel moeilijker in het Vlaams Parlement. Daarvoor zou de MR wel kandidaten moeten vinden die in Vlaanderen gedomicilieerd zijn. De partij zou ook handtekeningen moeten ronselen. Anders gezegd, het Vlaamse gehalte van de volksvertegenwoordiging in het Vlaams Parlement is beter beschermd dan dat van de Nederlandse taalgroep in de Kamer.
Vetorecht verdwijnt
Dit werpt een interessant licht op de discussie over de afschaffing van de Senaat. Die bestaat momenteel voor het overgrote deel uit parlementsleden van de deelstaten. Dankzij de Senaat hebben de deelstaten een vetorecht over institutionele hervormingen. Als Bouchez zijn Vlaamse zetels in de Kamer zou gebruiken om een belgicistische hervorming door te duwen, dan zou dit allicht op het verzet stuiten van een meerderheid in het Vlaams Parlement, en dus ook van een meerderheid van Nederlandstalige Senatoren. Tenzij de Senaat niet meer bestaat.
Ook meer in het algemeen moet men er rekening mee houden dat de samenstelling van het Vlaams Parlement en de Nederlandse taalgroep van de Kamer kan divergeren in de toekomst. Dat zou bijvoorbeeld kunnen als de Kamerverkiezing moet worden vervroegd door een regeringscrisis en niet meer samenvalt met de regionale verkiezingen. In andere federale landen zien we dat regionalisten of separatisten doorgaans sterker staan in de deelstaatparlementen dan in het federale parlement. De Vlaams-nationalisten zullen in de toekomst allicht meer kans hebben om een meerderheid te halen in het Vlaams Parlement dan in de Nederlandse taalgroep van de Kamer.
Tussen haakjes: vandaag is het al zo dat de sterke positie van de Vlaams-nationalisten in het Vlaams Parlement (met precies de helft van de zetels) zich vertaalt in een absolute meerderheid in de Nederlandse taalgroep van de Senaat (18 van de 35 zetels). Met andere woorden, de Vlaams-nationalisten kunnen een herziening van de bijzondere wetten blokkeren. In de Kamer is die blokkeringsmeerderheid er momenteel niet. De Vlaams-nationalisten (Jean-Marie Dedecker inbegrepen) hebben slechts 44 van de 90 zetels in de Nederlandse taalgroep.
Anders gezegd, met de Senaat hebben de Vlaams-nationalisten een vetorecht over een staatshervorming, zonder de Senaat niet. De afschaffing van de Senaat is symbolisch misschien een mooie trofee voor de N-VA, in werkelijkheid is het een domme en kortzichtige maatregel.
