Verbod op gokreclame, maar Nationale Loterij ontspringt de dans: “50 miljoen per jaar op kap van gokverslaafden”

Sinds maandagochtend beheerst de commotie rond gokreclame het nieuws. Het valt op dat de federale regering opnieuw vervalt in een ‘kibbelkabinet’, waarbij Vivaldi coalitiepartner MR volledig buitenspel zet. Justitieminister Van Quickenborne (Open Vld) wil gokreclame verbieden, tot grote woede van MR-voorzitter Bouchez. Hij vreest een teloorgang van het Belgische voetbal en claimt – terecht – een oneerlijk voordeel voor de Nationale Loterij, die volledig in handen is van de overheid.

In een nieuw koninklijk besluit (KB) van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) staat dat tegen eind dit jaar zowat alle reclame voor gokken moet verdwijnen in ons land. Op televisie, radio, websites, sociale media, kranten, tijdschriften en affiches zal geen reclame meer vertoond mogen worden van gokbedrijven. Deze bedrijven zullen enkel op hun eigen websites en sociale media-accounts nog reclame mogen maken, al wordt ook dat sterk gereguleerd. Het KB laat ook “incidentele reclame en product placement in programma’s die niet specifiek voor de Belgische markt zijn” nog goed.

“De filosofie zal zijn dat enkel wie wil gokken en actief op zoek gaat naar informatie over kansspelen, in de toekomst nog gokreclame krijgt”, verklaart Van Quickenborne. Ook sportsponsoring door gokbedrijven gaat op de schop. Alle gokmerken moeten tegen eind 2024 van de voetbal-en andere sporttruitjes verdwenen zijn. Reclameslogans zijn al sneller verboden, net als reclamespotjes afroepen of tonen op schermen in de stadions.

Gokmonopolie van de overheid

Opvallend is dat er in de regelgeving een verschil gemaakt wordt tussen sportweddenschappen en krasloten of lottobiljetten. Daar heeft overheidsbedrijf Nationale Loterij namelijk een monopolie op. Daar reclame voor maken vindt Vivaldi blijkbaar minder problematisch dan reclame maken voor sportweddenschappen. Een vergelijking tussen de twee maken vindt woordvoerster Joke Vermoere dan ook “van de pot gerukt”. “Een voetbalmatch op zich is al een trigger om te wedden”, verklaart ze. “Welk event kan aanzetten tot het kopen van een kraslot?”

Jannie Haek, de CEO van de Nationale Loterij, reageerde op Radio 1 op de ontstane commotie. “Wij zijn geen gokbedrijf”, stelde hij. Volgens hem is er een groot verschil tussen loterijen en sportweddenschappen. “Er was geen probleem met gokverslaving tot een jaar of zes geleden de gokmarkt geliberaliseerd werd. Sportweddenschappen zijn veel gevaarlijker dan een loterij. Het is dan ook heel normaal om strenger te reglementeren en zo nodig te verbieden”, aldus de CEO. Nochtans maakt de Nationale Loterij ook reclame voor de sportweddenschappen die ze aanbiedt, zoals Scoore!.

De Nationale Loterij geeft overigens aan al “zeer zelfregulerend en ethisch te zijn”. Ze zijn nochtans één van de grootste sponsors in de sportwereld. Een overzicht:

• Naamsponsor van de EuroMillions Basketball League: eerste klasse basket voor mannen in België – voorheen al de Scoore!-league
• Naamsponsor van de EuroMillions Volley League: eerste klasse volleybal voor mannen in België
• Naamsponsor van de Scoore! Super League: eerste klasse voetbal voor vrouwen in België
• Naamsponsor van het Lotto Park: stadion van RSC Anderlecht
• Eigen wielerteam: Lotto-Soudal: “Al meer dan drie decennia is Lotto gangmaker van het Belgische wielrennen”
• Hoofdsponsor op shirt van Union Sint-Gillis (eersteklasser voetbal)

Voetbalclubs als Club Brugge en Charleroi, die private sportweddenschapbedrijven als shirtsponsor hebben, vrezen nu oneerlijke concurrentie. Zij zien een groot deel van hun sponsoring binnenkort wegvallen, terwijl de sponsoring door een overheidsbedrijf mag blijven doorgaan.

Winst op gokverslaving sociaal meest kwetsbaren

De Nationale Loterij draait jaarlijks meer dan een miljard euro omzet. In 2021 ging het om een recordbedrag van 1,53 miljard euro. Volgens de Nationale Loterij zelf vloeit een groot deel van de winst terug naar de maatschappij via subsidies. Dat weerlegt Open Vld-parlementslid Maurits Vande Reyde echter: “De winst van de nationale loterij gaat voornamelijk naar de staatskas (Vlaams, federaal en anderen). 50 miljoen euro per jaar, op kap van gokverslaving van sociaal meest kwetsbaren.”

Vande Reyde hekelt ook een uitspraak van staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V), bevoegd voor de Nationale Loterij. Hij noemde gokken op de Lotto ooit “investeren in goede doelen”. Hij vindt dat de overheid consequent moet zijn in de strijd tegen gokverslavingen, door niet enkel privégokbedrijven viseren maar ook zelf in de spiegel te kijken. De Nationale Loterij is, net zoals Unibet of Ladbrokes, een gokbedrijf. Dat zij niet onder dezelfde regels zouden vallen is dus onzin.

(Lees verder onder de Tweet.)

Hoe Vivaldi een coalitiepartner buitenspel zet

De MR was niet te spreken over het koninklijk besluit van Vincent Van Quickenborne. Door via een KB te werken, waarbij enkel de bevoegde ministers (in deze de socialisten Pierre-Yves Dermagne en Frank Vandenbroucke, christendemocraten Annelies Verlinden, Sammy Mahdi en Vincent Van Peteghem en Open Vld’er Vincent Van Quickenborne) het document moeten ondertekenen. MR, Groen en Ecolo werden op die manier niet betrokken bij de beslissing. Groen gaf achter al wel aan volledig achter het verbod op gokreclame te staan. MR deed het tegenovergestelde, bij monde van voorzitter Georges-Louis Bouchez.

Van een eengemaakte regering die alles in consensus beslist lijkt al lang geen sprake meer te zijn. Opvallend, want in VRT-programma De Zevende Dag, een dag voordat Van Quickenborne met het verbod op gokreclame kwam, ging het nog over het nieuwe ‘kibbelkabinet’. “Het probleem van deze regering is dat je met zeven kleintjes aan tafel zit en dat je dus over elk groot dossier opnieuw moet gaan debatteren. Er is geen akkoord over arbeidsmarktbeleid, over de pensioenplannen…” Maar als er niet gedebatteerd hoeft te worden, dan doet men het blijkbaar ook niet. Door deze beslissing zonder de MR te nemen zal het vertrouwen binnen de Vivaldicoalitie alleszins niet toenemen.