De Europese Commissie was niet transparant genoeg over de contracten die ze met farmabedrijven had gesloten voor de aankoop van coronavaccins in 2020 en 2021. Dat oordeelt het Gerecht van de Europese Unie woensdag. De Europese Commissie heeft onder leiding van Ursula von der Leyen nooit volledige transparantie willen geven over de aankoop van vaccins tegen de verspreiding van Covid-19. Dit is een belangrijk arrest, aangezien Europa de komende periode heel wat aanbestedingen zal doen, onder andere inzake defensie en volksgezondheid.
In de strijd tegen Covid-19 was het de Europese Commissie die de leiding nam om voor alle 27 EU-lidstaten aankoopcontracten te onderhandelen met farmabedrijven, die toen in een race tegen de klok (en elkaar) coronavaccins aan het ontwikkelen waren. Bij BioNTech-Pfizer, Moderna en Johnson & Johnson werden op die manier 4,2 miljard vaccindoses aangekocht.
Vaccindeals
Een jaar na de start van de coronapandemie vroegen verschillende EU-parlementsleden, maar ook burgerbewegingen en juridische experts, inzage in de contracten die Ursula von der Leyen sloot met de farmabedrijven. De contracten hadden toen een gezamenlijke waarde van ongeveer 2,7 miljard euro en waren goed voor meer dan 1 miljard aan vaccindoses.
De Europese Commissie ging echter slechts minimaal in op die vraag: als er al documenten gepubliceerd werden, waren die voor grote delen onleesbaar gemaakt. Een teveel aan informatie zou de commerciële belangen van de bedrijven, maar ook de algemene belangen van de bevolking kunnen schaden, klonk de uitleg. De sms’en die Von der Leyen met Pfizer-CEO Albert Bourla uitwisselde, werden nooit openbaar gemaakt. Het bracht vijf leden van de groene fractie in het Europees Parlement, de Franse burger Fabien Courtois én de Amerikaanse krant New York Times ertoe naar de rechtbank stappen. De groene volksvertegenwoordigers en Courtois deden dat bij het Gerecht van de Europese Unie.
Ontdek meer:
- New York Times sleept Ursula von der Leyen voor de rechtbank over Pfizer-sms’en
- Ursula von der Leyen blijft informatie achterhouden over miljardendeal vaccins
Deels gelijk
Het Gerecht van de Europese Unie, onderdeel van het Europees Hof, oordeelt dat de klagers deels gelijk hebben. Wat betreft de schadeloosstelling die de farmabedrijven zouden moeten betalen bij een gebrek in hun vaccins zeggen de rechters dat de Commissie niet heeft aangetoond dat meer transparantie de commerciële belangen van de farmabedrijven zou hebben geschaad. Daarnaast bewezen de klagers dat het openbaar maken van de persoonsgegevens van de onderhandelaars van de Commissie en de lidstaten niet problematisch zou geweest zijn. “Zij hadden immers enkel aan de hand van de namen, voornamen en professionele of institutionele rol kunnen nagaan of er voor die leden een belangenconflict was”, luidt het in de perstekst van het arrest.
De Europese Commissie reageerde dat het Gerecht de klagers in slechts twee punten volgt. “In het algemeen verleent de Commissie het publiek zo veel mogelijk toegang tot documenten, volgens de principes van openheid en transparantie”, luidt het bij Belga. “In deze gevallen moest de Commissie een moeilijke balans vinden tussen enerzijds het recht van het publiek, onder wie leden van het Europees Parlement, op informatie, en anderzijds de wettelijke vereisten die voortvloeien uit de COVID-19-contracten zelf, die tot schadeclaims hadden kunnen leiden ten koste van de belastingbetaler.”
