De Europese Commissie wil de landbouwsubsidies vanaf 2028 in elke lidstaat beperken tot een maximumbedrag per land, dat op voorhand wordt vastgelegd in de begroting. Bovendien moet het bedrag voor landbouwbeleid met een vijfde tot een kwart dalen. De lidstaten zullen een deel moeten cofinancieren. In ruil mogen ze flexibeler omspringen met EU-subsidies die in een ‘nationale kas’ per land terechtkomen.
Geen advertenties meer?
Ingelogde abonnees steunen niet alleen een van de enige kritische en onafhankelijke media, maar zien ook geen vervelende advertenties. Abonneer je snel en eenvoudig en krijg meteen toegang tot vele duizenden exclusieve artikelen!
Maak hieronder je keuze voor het gewenste abonnement:
Liever ook op papier? Bekijk alle abonnementen!
Het doorlopend abonnement wordt automatisch verlengd voor steeds één maand.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een online abonnement van 3 maanden via een eenmalige betaling.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een eenmalige betaling en je zit een jaar goed.
Log hieronder in om dit bericht volledig te lezen. Ben je al ingelogd, kijk dan op je account of je nog een actief abonnement hebt.
Vooral dat laatste is vreemd nieuws. De Europese Commissie wil andere subsidieprogramma’s samen met de landbouwsubsidies in een nationale algemene pot stoppen. Enerzijds lijkt het een teken dat de Commissie onbekwaam is het huidige beleid rond het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en de Cohesiefondsen in goede banen te leiden. Anderzijds is het een Europese defederalisering of hernationalisering van twee enorme budgetten, terwijl de Commissie wel het beleid en de regelgeving blijft bepalen.
Landbouw afhankelijk van subsidies uit Europa
De Europese Commissie bereidt de meerjarenbegroting van 2028 tot 2034 voor en daar willen ze veel veranderen. Zo moet het budget voor landbouw dalen met 20 à 25 procent. Van 387 miljard euro (2021-2027) tot 300 miljard euro. Dat zorgde meteen voor verzet. Waalse boerenorganisaties zoals FUGEA vonden dit een schande en het compleet negeren van de massale boerenprotesten in 2024.
Er zit trouwens ook een begrotingskantje aan het verhaal van die nieuwe meerjarenbegroting van de EU. België zou in plaats van 25 procent van invoerheffingen maar 10 procent meer mogen afhouden, wat een gat van 600 miljoen euro slaat in de Belgische begroting. Het belangrijkste nieuws is dat de Europese Commissie de landbouwsubsidies en de cohesiefondsen in één grote algemene pot per land wil steken. Dit tot woede van de Italiaanse regering. Dat laatste is een belangrijke ontwikkeling in het verhaal.
De zogezegd ‘disproportionele’ landbouwsubsidies vormen al lang een steen des aanstoots bij vooral groenen en socialisten in het Europees Parlement. Het GLB is immers goed voor 17 procent van het EU-budget. Al decennia proberen ze dit af te bouwen ten gunste van Europees sociaal beleid, waaronder het Europees Sociaal Fonds (ESF) binnen de cohesiefondsen. Daarnaast stuurt de Commissie al jaren aan op een vergroening van het landbouwbeleid. Dat wil zeggen minder inkomenssteun aan boeren en meer geld voor groene projecten zoals landschapsbeheer en bloemenbermen voor de biodiversiteit.
Flexibel werken met landbouw
In de huidige meerjarenbegroting (2023–27) zat al een trend om de implementatie van het GLB meer op nationaal niveau te doen. In België betekent dit op gewestelijk niveau. Dat betekende dat lidstaten moesten co-financieren en dat zou de druk van de landbouwmiddelen op het EU-budget kunnen verlichten. De EU schuift met andere woorden een deel van landbouwuitgaven steeds meer door naar de lidstaten. Ook dat is een vorm van hernationaliseren.
Het budget voor het GLB voor 2028-2034 zou minimaal 300 miljard euro bedragen. De fusie van die verschillende subsidies in een National and Regional Partnership Fund (NRPF) van 865 miljard euro brengt cohesie, visserij, landbouw en ander beleid in een nationale kas per land. De lidstaten moeten dan nationale plannen uitwerken waar ze flexibeler met het EU-geld zouden kunnen werken. Het totale budget van de EU bedraagt bijna 2.000 miljard euro.
Dit flexibeler werken betekent voor de landbouwsector waarschijnlijk dat EU-geld voor landbouwsubsidies naar andere beleidsdomeinen zou kunnen gaan, afhankelijk van de wensen van de Waalse of Vlaamse regering, maar nog steeds met nationale plannen die goedgekeurd moeten worden door de Europese Commissie.
Als bijna alle EU-subsidies in een nationale pot zitten en de regeringen in de lidstaten zelf kunnen beslissen over het verdelen van hun EU-subsidies, komt dit neer op een hernationalisering van het landbouwbeleid. Het enige verschil is natuurlijk dat de EU geen extra subsidies geeft als er bijvoorbeeld een jaar meer of minder landbouwopbrengsten zijn in een bepaald land. Dan staat dat land er alleen voor.
Italië voelt zich bedreigd
Dat is voor sommige regeringen zoals de Italiaanse onverteerbaar. Daarom probeerde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen de Italiaanse regering te sussen. Dit had het omgekeerde resultaat. De Italianen overtuigden andere landen dat die nieuwe meerjarige begroting van de EU een bedreiging voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid is. Momenteel gaat het om minstens zeven EU-landen.
Het is opmerkelijk dat het Italië tegen het idee blijkt te zijn om landbouw- en cohesiefondsen te verenigen in één ‘nationale kas’. Italië krijgt in verhouding veel EU-geld uit beide subsidiepotjes. Blijkbaar vertrouwen ze de toekomstige Europese begroting niet of willen ze de vermindering van het landbouwbudget met 20 procent tegenhouden.
Wat vragen die ontevreden landen dan van de Europese Commissie? Ze wensen “een grondige herziening” van de financiële architectuur van de komende zeven jaar (2028-2034). De Italiaanse minister was daarover zeer duidelijk tegen het Italiaanse persagentschap ANSA. “We hebben de substantiële steun gekregen van een brede meerderheid van collega’s, die onze visie en ons voorstel hebben gewaardeerd,” beweerde de Italiaanse minister van Landbouw, Francesco Lollobrigida.
Complicaties voor landbouw
Die bom barstte tijdens de bijeenkomst van de Raad van de EU rond landbouw en visserij, de zogenaamde Landbouwraad. Bulgarije, Tsjechië, Hongarije, Polen, Portugal en Slowakije kozen de kant van Italië. Opvallend is dat landen zoals België die heel veel te verliezen hebben bij een algemene nationale pot EU-geld per lidstaat zich afzijdig hielden. Nochtans had de Waalse premier Adrien Dolimont (MR) zich geuit als tegenstander van de nieuwe EU-begroting als dit zou doorgaan naast een vermindering van het landbouwbudget met 20 procent.
Wat vrezen die landen? Ze wezen op concrete risico’s”van een “hernationalisering van het GLB”. De nieuwe begrotingsstructuur zorgt voor “complicaties”. Dus door telkens een pot per land te bepalen ondergraven ze het gemeenschappelijke aan het landbouwbeleid. Dat laatste zien zelfs de Franse, Duitse, Spaans en Oostenrijkse landbouwministers niet graag gebeuren.
Meer over landbouw
