In juli 2019 sloot toenmalig Amerikaans president Donald Trump een akkoord met het Centraal-Amerikaanse land Guatemala, waarbij Guatemala erkend werd als een veilig ‘derde land’ voor asielzoekers in de VS. Tienduizenden migranten uit Honduras en El Salvador die er op doortocht naar de VS zijn, moesten vanaf dan bescherming aanvragen in Guatemala en niet in de VS.
Voor Guatemala houdt de overeenkomst in dat het vluchtelingen en migranten niet langer zomaar terugstuurt naar hun landen van herkomst, maar dat hun asielaanvraag ‘ernstig geëvalueerd’ moet worden. Tevens houdt de erkenning van ‘veilig derde land’ in dat asielzoekers er recht hebben op huisvesting, medische zorgen, onderwijs….
Eigen bevolking
Heel wat Guatemalteken hebben hier hun bedenkingen bij. Ten eerste slaagt de overheid in Guatemala-stad er niet eens in om die medische verzorging of dat onderwijs voor de eigen bevolking te voorzien. Maar daarnaast is Guatemala zelf bij uitstek een land waaruit de bevolking naar de VS vlucht. Maar liefst 34 procent van de migranten uit Centraal-Amerika die via de Mexicaanse grens trachten de VS binnen te komen, zijn Guatemalteken.
Intussen heeft de conservatieve regering van president Alejandro Giammattei echter hervormingen doorgevoerd, die het werk van (voornamelijk christelijke) religieuze groeperingen en vrijwilligers om migranten uit andere landen op te vangen en te verzorgen strafbaar kunnen stellen.
Label ‘mensenhandelaar’
Vorige maand is de Guatemalteekse regering begonnen met de uitvoering van nieuwe regels die niet-gouvernementele opvangcentra voor migranten onder meer verplichten biometrische informatie en andere gegevens te verstrekken over de migranten die dagelijks van hun faciliteiten gebruik maken. Die gegevens omvatten identificatiegegevens, vingerafdrukken, biografisch materiaal en andere persoonlijke informatie.
De hervormingen richten zich in de eerste plaats op mensensmokkelaars die plaatselijk bekend staan als “coyotes”. Maar de hervormingen kunnen ook worden gebruikt om organisaties te straffen die migranten en asielzoekers opvangen: volgens de nieuwe hervormingen kan het label “mensenhandelaar” worden toegepast op iedereen die het verblijf en de doorreis van een migrant in Guatemala faciliteert.
Zeker nu Amerikaans president Joe Biden druk uitoefent op de regio om de toestroom van migranten in het zuiden van de VS een halt toe te roepen, treden heel wat landen strenger op. Zo voerde Guatemala nieuwe visumvereisten in voor mensen uit het Caraïbisch gebied, en worden meer illegale migranten opnieuw het land uitgezet.
Stijn Hiers
Over de auteur:
Stijn Hiers (Leuven, 1973) is historicus met een bijzondere interesse voor Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied. Hij pendelt tussen Vlaanderen en de Braziliaanse staat Minas Gerais die zijn tweede thuis is geworden.
Lees ook:
