De Vlaamse regering en lokale besturen kiezen alsmaar vaker voor samenwerking met bedrijven. Van een echte privatisering is geen sprake, maar wel van uitbestedingen, concessies en publiek-private samenwerkingen. In die ‘win-winsituatie’ is de burger de verliezer.
In zeldzame gevallen gebeurt een bevoegdheidsoverdracht op eenzijdig verzoek van de private sector, zoals in de Anderlechtse wijk Peterbos, waar een drugsbende de rol van wijkagent heeft overgenomen. Meestal is de overheid zelf vragende partij en wil ze een deel van haar taken uitbesteden om kosten te besparen en efficiënter te besturen.
Een performante overheid
Privatisering is in Vlaanderen niet aan de orde. Wel kiezen lokale besturen en de Vlaamse regering er in toenemende mate voor om een deel van de overheidstaken uit te besteden aan private ondernemingen. Die uitbesteding kan een duurzaam karakter krijgen. Dat heet dan een publiek-private samenwerking (PPS). Er zou sprake zijn van een win-winsituatie: een besparing voor de overheid en winstmaximalisatie voor bedrijven. Wat de burger daarbij wint, is niet duidelijk, maar dat hij achteraf meer moet betalen, is eerder regel dan uitzondering.
Een “slanke, performante en burgergerichte overheid” was het doel van de Vlaamse regering, bij haar aantreden in 2019. Daarom schrapte ze de voorbije legislatuur 1.400 jobs, wat een besparing van 75 miljoen euro moest opleveren. In werkelijkheid namen peperdure consultants het werk over en stegen de kosten. De auditeurs van het Rekenhof maakten dan ook brandhout van die ‘besparingsoperatie’.
Samenwerking op lokaal niveau
Gemeenten werken al langer samen met bedrijven in de vorm van concessies. Zo laten gemeenten de uitbating van hun zwembaden vaak over aan firma’s, zoals Sportoase. In toenemende mate worden ook concessies uitgeschreven voor private parkeerbeheerders. Bedrijven als Q-Park, Indigo en OPC houden zich in tal van steden en gemeenten bezig met het vaststellen en innen van parkeerretributies. Hoewel het retributiereglement de bevoegdheid van de gemeenteraad blijft, gaat de komst van deze firma’s doorgaans gepaard met een tariefstijging voor automobilisten.
Sinds het PPS-decreet van 2003 slaan lokale overheden steeds vaker de handen ineen met bedrijven. Gemeentebesturen mogen sinds 2021 GAS-boetes uitschrijven voor bepaalde snelheidsovertredingen. Meer aanmoediging hadden Vlaamse burgemeesters niet nodig om van lokale trajectcontroles een melkkoe te maken. Verschillende gemeenten geven zelfs schromeloos toe op de boetes te rekenen om hun budget in orde te houden.
