Op vrijdag 1 maart werd de Russische dissident en politiek opponent van Vladimir Poetin, Aleksej Navalny, begraven. Navalny was jarenlang atheïst, maar bekeerde zich naar eigen zeggen recent tot het christendom nadat hij in 2020 met het Novichok-zenuwgas werd vergiftigd. Naar eigen zeggen ging hij niet regelmatig naar de kerk, zijn eigen vrienden zouden hem daarom spottend een schijn-orthodox hebben genoemd. Toch hield Navalny zelf vast dat zijn geloof hem houvast bracht en een duidelijke richting wees.
Het leven vanuit zijn christelijke geloof bracht volgens Navalny minder dilemma’s mee, omdat de Bijbel hem duidelijk omschrijft wat hij moest doen. Met name de Bergrede uit het evangelie van Mattheus inspireerde de bekeerling. Zo citeerde hij tijdens zijn proces in december 2023 enkele passages daaruit: “Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid; want zij zullen verzadigd worden” (Mattheus 5:6). In de gevangenis nog liet hij een Bijbel en een gezangenboek brengen.
Orthodoxe kerk
Navalny ‘s begrafenis vond plaats op de Vrijdag van de Verloren Zoon binnen het orthodoxe liturgische jaar. Een dag waarin de parabel van de Verloren Zoon wordt herdacht en in een breder perspectief de terugkeer van de mens die zonder God leeft op zoek naar aardse geneugten. De uitvaartplechtigheid vond plaats in Moskou, in de Kerk van het Icoon van de Moeder Gods in de wijk Maryino.
Volgens de nabestaanden was het erg moeilijk een kerk te vinden voor de plechtigheid, omdat de meeste kerken weigerden mee te werken aan de begrafenis van de vijand van Poetin. Ook een lijkwagen huren om het lichaam van Aleksej Navalny naar de kerk te brengen zou volgens ingewijden zijn bemoeilijkt. De kerk waar de uitvaart werd gehouden, de Kerk van het Icoon van de Moeder Gods, zou zelf via de sociale mediakanalen steun voor de oorlog met Oekraïne hebben uitgesproken.
Oorlog tegen Oekraïne en de kerk
Navalny zelf veroordeelde de Russische inval in Oekraïne wél. Ondanks de houding van de patriarch van Moskou, zijn er binnen de Russische kerk meerdere priesters die zich hebben uitgesproken tegen de invasie en de oorlog met Oekraïne. Zo loopt er momenteel een rechtszaak tegen de 87-jarige aartsbisschop Viktor Pivovarov, die volgens de autoriteiten het Russische leger in diskrediet zou hebben gebracht. Eerder al noemde Pivovarov de inval ‘Satanisch.’ De bejaarde priester wacht mogelijk vijf jaar gevangenisstraf boven het hoofd.
In oktober vorig jaar werd een inval gedaan in een Russisch Orthodoxe kerk, die niet onder het patriarchaat van Moskou valt. Tenminste een priester werd tijdens de inval gearresteerd en gemarteld. De 55-jarige priester Ioann Kurmoyarov kreeg in augustus 2023 drie jaar gevangenisstraf opgelegd, omdat hij zich meermalen tegen de oorlog heeft uitgesproken.
Mannen die op grond van hun religieuze overtuiging weigeren dienst te nemen, worden door de Russische autoriteiten gezocht. Het betreft zowel christenen van verschillende denominaties als Baptisten, Jehova’s Getuigen, de Pinkstergemeente alsook moslims.
