Als België begrotingstekort niet aanpakt, volgt Europese boete tot 320 miljoen euro

De Europese Raad heeft België, Frankrijk en vijf andere lidstaten een aantal aanbevelingen gegeven om hun aanhoudende begrotingstekorten op korte termijn aan te pakken. België krijgt maximaal zes maanden om actie te ondernemen. Als dat niet gebeurt riskeert ons land een boete die kan oplopen tot 0,05 procent van het bbp van het voorgaande jaar, of 320 miljoen euro.

België riskeert dus een boete die in de honderden miljoenen euro kan oplopen. Binnen een half jaar kan de eerste fikse boete uitgeschreven worden, die nadien elke zes maanden betaald moet worden totdat de lidstaat de noodzakelijke acties heeft ondernomen. Op die manier kan de Europese Raad elk half jaar de druk verhogen, door steeds hogere boetes uit te schrijven tot een maximum van 0,05 procent van het bruto binnenlands product.

Buitensporig tekort

Eigenlijk komt het erop neer dat België onmiddellijk moet ingrijpen en tegen 2027 de zaken op orde moet hebben. De Europese verdragen stellen immers dat een lidstaat op een strafbankje kan terechtkomen. De eerste stap in die procedure is de ‘excessive deficit procedure’, of de procedure voor buitensporige tekorten. Dat is een begrotingstekort groter dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) of een staatsschuld die niet onder de 60 procent van het bbp ligt en niet snel genoeg afgebouwd wordt richting die 60 procentgrens.

Deze landen krijgen een deadline

• België
• Frankrijk
• Italië
• Roemenië
• Malta
• Polen
• Slovakije

Wie denkt dat België niks te vrezen heeft omdat grote landen zoals Frankrijk en Italië in dezelfde situatie zitten vergist zich. De Europese Raad gaf elke land en dus ook België specifieke aanbevelingen.

Eerst en vooral moeten de budgetoverschrijdingen tegen 2027 ophouden. België moet er verder voor zorgen dat haar netto overheidsuitgaven niet groeien met meer dan 2,4 procent in 2025. Voor 2026 is die beperking van de groei van de uitgaven 1,9 procent en in 2027 gaat het om 2 procent. Die percentages verschillen omdat ze rekening houden met de voorspelde economische groei.

Fiscale hervorming

Ten tweede kapittelt de Raad de federale regering. De fiscale hervorming die de EU eist van België is immers nog altijd niet ingediend. Blijkbaar storen de andere lidstaten, want die vormen samen de Europese Raad, zich aan het feit dat de federale regering de vorige aanbevelingen uit juni 2024 naast zich neerlegde. Die aanbevelingen werden aangepast met de recentste gegevens.

Hoewel zeven landen op 18 juni 2024 al wisten dat de strafprocedure zou volgen, negeerden ze die, op Hongarije na. Terwijl Hongarije zich beterde, verslechterde Roemenië dermate dat het in het weinig benijdenswaardig septet belandde.

Het is bijzonder pijnlijk dat de EU wachtte tot na de Europese verkiezingen in juni 2024 om de lidstaten op hun verantwoordelijkheid te wijzen. Nog pijnlijker is de houding van de Belgische regering. Die wist in juni 2024 al dat het begrotingstekort structureel moest teruggedrongen naar minder dan 3 procent, namelijk met minstens 0,5 procentpunt per jaar. Enkel zo kan de hoge overheidsschuld omlaag. De federale regering moest daarvoor tegen 20 september 2024 een plan voorleggen, maar dat gebeurde niet.

Economische politiek

Het officiële document gedateerd op 14 januari geeft aan dat België de EU-verdragen niet naleeft. Het somt 16 punten op. Alles draait rond de ‘economische coördinatie’ van de lidstaten die in april 2024 beslist werd boven op de al bestaande EU-spelregels. Een tweede zaak die erbij komt zijn de Europese doelstellingen voor ‘duurzame groei’.

Het gaat dus niet enkel om gezond financieel beheer van een land. Naast de politieke economie gaat het vooral over economische politiek. De Europese Unie wil politieke en ideologische projecten zien uitvoeren. De Europese Commissie is daarvan de regisseur en het is diezelfde Commissie die de Europese Raad informeert over de gang van zaken.

De Europese Commissie stelde vast dat de Belgische schuld vorig jaar 105,2 procent van het BBP bedroeg en dat die tegen 2025 zou stijgen naar 106,6 procent. Volgens de Commissie kan dat tegen 2034 al 119 procent van het BBP zijn. Die cijfers stemmen niet overeen met wat in het persbericht van de Raad stond. Daarin zou de staatsschuld – volgens ramingen van de Commissie – stijgen van 103,4 procent van het BBP eind 2024 naar 105,4 procent in 2027.

De Commissie voorspelt een deficit van 4,6 procent van het BBP in 2024 en 4,9 procent in 2025. Het structureel tekort is 4,2 procent van het BBP in 2024 en zal maar 0,2 procent punten dalen in 2025. De tekorten zijn dus hoofdzakelijk structureel, dat wil zeggen ze zullen niet verdwijnen zonder ingrepen in de overheidsuitgaven. Het gaat hier dus om een jaarlijks deficit van minimaal 25 miljard euro.

Vergrijzingsfactuur

De Europese Commissie wil dat ‘de verwachte toename van de overheidsuitgaven door de veroudering van de bevolking en de stijgende kosten voor ouderenzorg op een kostenefficiënte manier gebeuren’. Dat zijn eufemistische manieren om te zeggen dat de pensioenen en de uitgaven in verband volksgezondheid voor gepensioneerden onhoudbaar dreigen te worden.

Daarnaast moet de regering het belastingsysteem hervormen. De Commissie wil lagere belastingen op arbeid en de uitfasering van ‘fossiele subsidies’. Dat laatste is gewoon een manier om te zeggen dat de fiscus transportbedrijven geen deel van de accijnzen mag terugbetalen zodat vrachtwagens in België zouden tanken in plaats van in de buurlanden. Maar het betekent meteen ook dat de btw op stookolie en aardgas altijd 21 procent moeten bedragen en de accijnzen op diesel, stookolie, aardgas enzovoort even hoog moeten zijn als de hoogste tarieven, namelijk benzine.

Fossiele subsidies bestaan eigenlijk niet, maar de Commissie volgt sinds de Green Deal de retoriek van klimaatlobbygroepen die het niet maximaal belasten van iets ‘subsidiëren’ noemen. De diensten van minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) hadden dit overigens allemaal al uitgewerkt, maar de MR van Georges-Louis Bouchez hield deze belastingverhoging op bevel van de EU tegen.

Deze voorbeelden maken meteen duidelijk dat naast de oorspronkelijke Maastrichtnormen voor een gezond monetair beleid dit meer en meer een politiek spel is geworden waarmee de EU en passant ander beleid wil doordrukken.

Europees herstelfonds

Het beste voorbeeld daarvan is dat de Europese Commissie de federale regering steeds vraagt om de toepassing van het Europees herstelplan (RRF) te versnellen. Dat wil zeggen een pensioenhervorming doorvoeren. Dat heeft uiteraard niks te maken met het herstelplan na de covid-pandemie. Omdat dit niet gebeurt blokkeerde de Europese Commissie de uitbetaling van geld uit het herstelfonds aan België. De Commissie mag dan terecht opmerken dat de pensioenuitgaven stijgen en uit de hand dreigen te lopen, maar het inhouden van geld uit het Coronaherstelfonds maakt dat België veel minder terugkrijgt van wat ze in het fonds staken.

Het herstelfonds is in meer dan één zin een politiek breekijzer. In september 2024 ontving België een eerste schijf van 632 miljoen euro voor verschillende hervormingen waaronder de 5G- en glasvezelnetwerken uitrollen, de belastingregeling voor bedrijfswagens vergroenen en werknemers stimuleren om deel te nemen aan opleidingen. Zaken die niks met economische of sociale gevolgen van Corona te maken hebben en alles met EU-beleid.

Dat laatste valt op bij één van de eisen va de EU die niet in het document staan, maar wel eerder in een briefing werden meegegeven. België moet de tekorten aan arbeidskrachten aanpakken. Bijvoorbeeld door migratie en integratie in de arbeidsmarkt van mensen met een migratieachtergrond te vergemakkelijken.

Naast de fiscale hervorming eist de EU dus economische en maatschappelijke hervormingen. Het is bovendien ironisch dat de EU zegt dat België ‘te veel en te complexe regels’ heeft die het ondernemingsklimaat bemoeilijken. De meeste van die regelgeving werd immers opgelegd door de EU.