Steeds meer belangstelling voor belangrijk werk van markies de Wavrin

De Markies met koning Leopold III. Foto via Wikimedia

Geschiedenis

Steeds meer belangstelling voor belangrijk werk van markies de Wavrin

Thierry Debels

Wie in Antwerpen wandelt, botst op de Robert de Wavrinstraat. De naam is niet echt gekend in Vlaanderen. Toch komt daar stilaan verandering in. Robert de Wavrin de Villers-au-Tertre, bekend als de markies de Wavrin, was een etnoloog-ontdekkingsreiziger en pionier van de Belgische cinema, geboren op 29 augustus 1888 in Bottelare (Oost-Vlaanderen) en overleden in Ukkel op 29 juni 1971.

De titel van markies die hij droeg, was een titel die zijn overgrootvader, Alphonse François de Wavrin in Villers-au-Tertre, vóór de Franse Revolutie en zijn nakomelingen voerden toen zij zich in Houdeng (Henegouwen) vestigden.

Vlucht

Eind 1912 of begin 1913 verwondt Wavrin een jongen tijdens een incident op zijn familielandgoed, wat volgens sommigen leidt tot zijn vlucht naar Zuid-Amerika. Van 1913 tot 1937 verkende hij Zuid-Amerika en bestudeerde hij de indianenvolkeren die hij tegenkwam, vooral in het Orinoco- en Amazonebekken. Hij financierde zijn onderzoek volledig uit eigen vermogen, wat hem een ​​grote vrijheid in zijn onderzoek gaf. Hij stamt af van het huis Wavrin, een van de oudste families in het graafschap Vlaanderen.

Robert de Wavrin groeide op in Kasteel Ronsele (Oost-Vlaanderen) met zijn drie zussen. Al op zeer jonge leeftijd raken de kinderen wees. Vanaf 1913 verkende Robert de Wavrin vele jaren de minder bekende regio’s van Zuid-Amerika. In 1917 keerde hij als oorlogsvrijwilliger terug naar Europa en bleef tot 1919 in het leger. Direct na zijn demobilisatie hervatte hij zijn verkenningstochten.

Documentaires

Daarna bracht hij bijna vijfentwintig jaar van zijn leven door met een regelmatig verblijf in Zuid-Amerika om met de camera die hij altijd bij zich had, of met zijn videocamera, de regio’s, culturen en tradities van verschillende landen vast te leggen. etnische groepen waarvan de levenswijze zal geleidelijk worden vernietigd door de onverbiddelijke opmars van de moderne beschaving. Hij bestudeerde ook de fauna en flora en ontdekte tot dan toe onbekende soorten, zoals de vis Biotodoma wavrini, waaraan hij zijn naam gaf.

Het interessante aan zijn films is dat ze documenten uit de eerste hand bevatten over stammen waarvan sommige inmiddels zijn gedecimeerd of zelfs volledig zijn verdwenen. Hij verzamelde artefacten van indianen, maakte vier speelfilms en zeven korte films en nam duizenden foto’s. Zijn bekendste film is In the Land of the Scalp (1931), waarin met name de reductie van menselijke hoofden bij de Shuars (beter bekend als de Jivaros) wordt beschreven. Deze film zou een inspiratiebron zijn geweest voor Hergé in Het Gebroken Oor. Robert de Wavrin schreef ook talrijke boeken en artikelen over Zuid-Amerika.

Leopold III

Tijdens de oorlog van 1940-1945 zat Robert de Wavrin vast in België en besteedde hij veel tijd aan het afronden van zijn aantekeningen en het schrijven van boeken. Hij zal niet terugkeren naar Zuid-Amerika.

Koning Leopold III raakte al vroeg geïnteresseerd in zijn werk. Hij zal een voorwoord schrijven voor zijn postume boek, een werk dat verschillende foto’s uit de privécollectie van de koning bevat. Hij schreef onder meer: “In de periode van 1913 tot 1937 maakte de markies de Wavrin zeer lange en uitgebreide reizen. Hij reisde door het hele Zuid-Amerikaanse continent. Hij wist altijd de sympathie en het vertrouwen te winnen van de mensen onder wie hij jarenlang verbleef. Deze uitzonderlijke ervaring, gecombineerd met een scherp gevoel voor nauwkeurige en wetenschappelijke observatie, geeft zijn boek een onmiskenbare waarde. Het beschrijft en analyseert de religieuze overtuigingen en magische praktijken van de Indianen.”

Geschenken aan musea

Robert de Wavrin vertrouwde het grootste deel van zijn collecties toe aan verschillende musea, waaronder de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel, het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, het Natuurhistorisch Museum in Londen en het Museum of The Man in Parijs.

Eind 2017 wijdde de Royal Belgian Cinematheque een documentaire aan hem: Marquis de Wavrin, du Manoir à la Jungle, geregisseerd door Grace Winter en Luc Plantier.

Familie

De vader van Robert de Wavrin, graaf Henri de Wavrin van Villers-au-Tertre (1852-1908), trouwde met Marie Dons de Lovendeghem (1862-1893). Ze kregen vier kinderen: Marie-Henriette (1887-1949), die in 1916 trouwde met graaf Adrien van der Burch (1877-1954), algemeen commissaris van de regering voor de internationale tentoonstellingen van Milaan, Brussel (1910), Rio de Janeiro, Parijs, Antwerpen, Brussel (1935).

Hun zoon, graaf Yves van der Burch, een ARA-verzetsstrijder, stierf in het concentratiekamp Flossenbürg (1918-1945); Robert (1888-1971), die een maand na de bevrijding van Brussel (18 oktober 1944) trouwde met Marguerite le Maire (1901-2001).

Na de oorlog vestigden ze zich in Ukkel, waar ze tot hun dood bleven wonen. Marguerite le Maire was een voormalig lid van het verzet (Zero Network). In de jaren twintig was ze leerlinge van de Belgische componist Auguste De Boeck, die verschillende composities aan haar opdroeg en met wie ze een lange correspondentie onderhield; Adrienne (1891-1964), die in 1912 trouwde met Baron Waleran d’Erp de Holt en Baerlo (1883-1949); Geneviève (1893-1945), die in 1913 trouwde met Gaston de Behault (1886-1941).

Verzet

Ze was een van de eerste verzetsstrijders van het ARA en stierf van uitputting in het concentratiekamp Ravensbrück. Hun zoon, Ghislain de Behault, eveneens lid van het verzet, ontsnapte uit België (1941) om zich aan te sluiten bij de Royal Air Force.

Robert de Wavrin en zijn vrouw hadden één zoon, Hellin de Wavrin de Villers-au-Tertre (1946-2016), die zich vooral onderscheidde als ornitholoog en herpetoloog. Bovendien had hij in zijn huis in Ukkel een van de grootste particuliere fossielenverzamelingen van België bijeengebracht. Hij stierf zonder nakomelingen.

PAL Nieuwsbrief

schrijf je gratis in

Blijf op de hoogte met onze dagelijkse nieuwsbrief




Thierry Debels (°1968) is een Vlaams non-fictie-auteur over financiële onderwerpen en royalty watcher. Hij is master bedrijfseconomie gespecialiseerd in financiële economie. Hij publiceerde talrijke boeken over het koningshuis en won in 2016 een rechtszaak tegen Vredeseilanden over zijn boek 'Hoe goed is het goede doel'.

Plaats een reactie

Steun nu ook

het vrije woord

Vind je dit artikel interessant?

Neem een PAL-proefabonnement

(nu eerste maand gratis)

Probeer het nu
Delen