Zijn de taliban werkelijk gematigder geworden?

De taliban veroverden Kabul een eerste maal in 1996. Hiermee oefenden zij controle uit over het grootste deel van Afghanistan. Hoe gelijkaardig is de situatie anno 2021? Kunnen de Afghanen hetzelfde brutale regime verwachten zoals ten tijde van het Emiraat? Een kritische blik op de huidige ontwikkelingen van het hernieuwde islamistische bewind van de taliban in Afghanistan.

Val van het Emiraat

Het eerste taliban-bewind duurde tot 2001. Hoewel de Verenigde Naties het regime nooit erkenden, begon een militaire interventie pas na de aanslagen van 11 september. Aanleiding was een mislukte deal tussen de Verenigde Staten en de Afghaanse regering over de mogelijke uitlevering van Osama bin Laden. Ook banden tussen Al Qaida en de taliban waren bijkomende argumenten voor de Amerikanen om de inval in Afghanistan te rechtvaardigen. Na een kort, militair offensief viel Kabul in november 2001.

Hoewel de taliban niet langer aan de macht waren en een nieuw regime geïnstalleerd werd, betekende dit niet het einde van het geweld. Bin Laden werd in 2011 gedood en een langzame afbouw van de aanwezigheid van westerse troepen stond op de planning. Begin dit jaar kondigde de kersverse president Biden aan dat alle Amerikaanse strijdmachten Afghanistan zouden verlaten tegen 11 september van dit jaar. De taliban zagen hun kans schoon om een nieuw offensief te starten, waardoor het land in ijltempo veroverd werd.

“Goede intenties”

Ten tijde van het Emiraat voerden de taliban een waar schrikbewind. Vrouwen mochten niet meer gaan werken en meisjes ging niet langer naar school. Zij werden ook allen verplicht om een boerka te dragen. Mannen moesten hun baard laten staan en iedere dag vijf maal bidden, op straffe van slagen. Lijfstraffen zoals zweepslagen en amputaties werden ook algemeen ingevoerd. De inwoners van Kabul werden bijvoorbeeld verplicht om publieke executies in het voetbalstadion bij te wonen.

Tijdens een persconferentie afgelopen dinsdag verzekerde taliban-woordvoerder Zabihullah Mujahid dat de moslimextremisten “goede intenties” hebben. De Taliban zouden een belangrijke evolutie doorgemaakt hebben in de laatste 20 jaar. Mujahid verzekerde de internationale gemeenschappen dat de nieuwe regering respect zal hebben voor mensen- en vrouwenrechten en de vrije meningsuiting zal waarborgen. Dit alles weliswaar binnen de grenzen van het islamitisch recht. “We verzekeren dat er geen geweld tegen vrouwen zal plaatsvinden, maar de islamitische waarden zijn ons referentiekader.”

De Caïro-verklaring

De uitspraken van de woordvoerder liggen in lijn met de Caïro-verklaring voor de mensenrechten in de islam uit 1990. Hierin verklaren 45 verschillende moslimlanden – waaronder Turkije, Marokko en Afghanistan – dat de mensenrechten ondergeschikt zijn aan de sharia (de islamitische wetgeving, red.). Dit betekent onder andere dat vrijheid van godsdienst niet gewaarborgd wordt. Hoewel mannen en vrouwen geacht worden verschillende rollen te hebben, stelt de verklaring duidelijk dat “ieder mens recht heeft op religieus en werelds onderwijs”. Op basis hiervan lijkt scholing voor vrouwen een mogelijkheid onder het nieuwe regime, wat ook verklaard werd door de taliban in het afgelopen jaar.

Islamitische staat

Ondanks de grote scepsis van de internationale gemeenschappen is professor politieke wetenschappen Christian Olsson (ULB) hoopvol in Le Soir. “De taliban zijn niet langer de meest radicale, islamistische groepering in Afghanistan, sinds we de opkomst hebben gezien van Islamitische Staat.” Veel Afghanen zouden ook tevreden zijn geweest van het beleid van de moslimextremisten: “Ze bestuurden bepaalde provincies die ze controleerden veel efficiënter dan de centrale overheid. Vele inwoners van steden verkozen bijvoorbeeld ook de provinciale, religieuze rechtbanken met onpartijdige rechters boven het officiële gerecht omdat ze dit corrupt en inefficiënt bevonden”, besloot Olsson.