Als goed geïnformeerde lezer weet u waarschijnlijk dat de krabbel ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan…’ tot de oudste geschreven bronnen geldt van de Nederlandse taal. De auteur is een Vlaamse monnik die leefde en werkte in een abdij in Kent (Zuid-Engeland) tijdens de elfde eeuw. Er waren al lang dynastieke banden tussen Engeland en Vlaanderen. In hun adellijk kielzog reisden ook duizenden Vlaamse handelaars en geestelijken mee om zich aan de overkant van het Kanaal te vestigen. Een belangrijk knooppunt van die nauwe band ligt net in die elfde eeuw verankerd.
Geen advertenties meer?
Ingelogde abonnees steunen niet alleen een van de enige kritische en onafhankelijke media, maar zien ook geen vervelende advertenties. Abonneer je snel en eenvoudig en krijg meteen toegang tot vele duizenden exclusieve artikelen!
Maak hieronder je keuze voor het gewenste abonnement:
Liever ook op papier? Bekijk alle abonnementen!
Het doorlopend abonnement wordt automatisch verlengd voor steeds één maand.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een online abonnement van 3 maanden via een eenmalige betaling.
Liever ook op papier? Bekijk al onze abonnementen!
Steun het vrije woord met een eenmalige betaling en je zit een jaar goed.
Log hieronder in om dit bericht volledig te lezen. Ben je al ingelogd, kijk dan op je account of je nog een actief abonnement hebt.
“Mathilde van Vlaanderen, eerste gekroonde koningin van Engeland – met evenveel macht als haar echtgenoot! – die leefde tijdens een onwaarschijnlijk belangrijke historische periode, dochter van Boudewijn V graaf van Vlaanderen, geboren in Brugge en getogen in het graafschap Vlaanderen, is bij ons tot vandaag een illustere onbekende gebleven. Het is erg lang zoeken naar Vlamingen die met een dergelijk curriculum vitae de geschiedenis zijn ingegaan. Niemand anders kan er bij ons op bogen stammoeder of -vader te zijn van een dynastie die vandaag bijna duizend jaar bestaat. Dat maakt Mathilde van Vlaanderen, de grote onbekende in haar geboorteland, zeker een goede nummer één op de lijst van Grootste Belgen/ Vlamingen.”
Ziezo, dat is in een notendop het onderwerp en de doelstelling van dit boek. Vlaanderen heeft een rijke traditie aan vrouwen in de hoogste politieke rangen: de gravinnen Johanna en Margaretha van Constantinopel, Margaretha van Oostenrijk,… En dan is er natuurlijk Judith. Als koningsdochter van Frankrijk, maar vooral als echtgenote van Boudewijn met de IJzeren Arm de aartsmoeder van Vlaanderen. Terecht kreeg ook zij in de televisieserie ‘Het Verhaal van Vlaanderen’ de aandacht die ze verdient.
Mathilde van Vlaanderen
Veel blauw bloed
In dat rijtje verdient Mathilde ook een meer dan prominente rol; de drijfveer voor Marijke Verbeke om dit boek te schrijven. Naast historica is ze immers ook actief aan de afdeling Vrouwenstudies van de Universiteit Antwerpen. Dit boek schreef ze in tandem met reisjournalist Fernand Dacquin. We onderschrijven alvast volledig de bewering van beide schrijvers dat het gedaan moet zijn met alle Vlamingen die boven het maaiveld uitsteken te verguizen en in de nevelen van de tijd te verbergen.
De ambitie is terecht, de uitwerking weliswaar wat complexer. Wie een millennium terug in de geschiedenis gaat, wordt geplaagd door een mager aantal bronnen. Zeker omdat onze Mathilde veel reisde en onderzoekers overal in West-Europa de archieven moeten induiken. Het resultaat van deze weinig evidente uitdaging ligt voor ons.
Het boeiende leven van de koningin kan men onmogelijk los zien van de historische context. Vlaanderen was toen al een sterk groeiend graafschap waarvan de buitengrenzen reikten tot Normandië. Mathilde had redelijk wat koninklijk bloed door haar aderen lopen via Karel de Grote, het Franse koningshuis, en de Angelsaksische Alfred de Grote. Ze kreeg dan ook een gedegen opvoeding, waardoor ze Oudnederlands, Latijn en Frans kende. Een vrouw dus die klaargestoomd werd om een politiek belangrijke rol te spelen.
Vlaanderen zendt haar zonen en dochter uit
Anders was het bij haar echtgenoot Willem. Als bastaardzoon diende hij letterlijk zijn plaatsje onder de zon te veroveren tegenover opstandige Normandische edelen. Het boek leert ons dat ook een toenmalige paus de verwantschap tussen het Engelse koningspaar om politieke redenen gebruikte om zich tegen hun huwelijk te kanten. Een nieuwe paus paste hieraan een spreekwoordelijke mouw. Maar het moge duidelijk zijn dat zijn leven niet over rozen liep.
De wilskracht van de Normandische hertog kwam van pas toen hij zich ging moeien met de opvolging van het Engelse koningshuis. Een ingewikkeld kluwen waarin Scandinavische, Normandische en Angelsaksische bloedlijnen elkaar treffen, die in dit boek helder worden uitgelegd. Men legt uitdrukkelijk de nadruk op de verdienste van Mathilde die op hetzelfde ogenblik in Normandië de politieke stabiliteit weet te bewaren.
Interessant om te vermelden is dat een belangrijk contingent Vlamingen meevocht in Hastings aan de zijde van Willem. Uiteindelijk zouden ongeveer 200.000 Vlamingen, maar ook Bretoenen en Normandiërs het Kanaal oversteken. Wie zich loyaal toonde, werd vaak beloond met adellijke titels en gronden. In totaal baarde Mathilde negen kinderen, waarvan de drie zonen er twee de Engelse troon zouden bestijgen. Het begin van een nieuwe dynastie was gevestigd, die tot op vandaag doorloopt. Met dank aan dit boek weten we dus dat de oorsprong van het koninklijke Westminster mede in Vlaanderen ligt.
Marijke Verbeke & Fernand Dacquin, ‘Mathilde van Vlaanderen – Koningin van Engeland, de grootste Vlaming ooit?’, 2025, Actua. 232 p., 24,99 euro. ISBN 9789493428096
Meer boekrecensies
