In Nederland is het jachtseizoen op rechtse opiniemakers officieel geopend. Nadat Jan Roos eerder deze week door de politie uit zijn bed werd gelicht omwille van enkele provocerende opmerkingen, werd nu ook ON-presentatrice Raisa Blommestijn veroordeeld tot een taakstraf van 80 uur.
De veroordeling van Blommestijn tot de taakstraf van 80 uur was meer dan door het Openbaar Ministerie werd geëist. De zoveelste zorgwekkende klap voor de vrijheid van meningsuiting in Nederland. En hoewel haar uitlatingen over “negroïde primaten” zonder meer controversieel zijn, wordt het strafrecht opnieuw ingezet als een instrument om kritiek, satire of ‘sociaal onaanvaardbare’ meningen in de kiem smoren.
“Groepsbelediging”
Het strafbare feit waarvoor Blommestijn is veroordeeld, ‘groepsbelediging’, is een juridisch mijnenveld. De rechtbank oordeelde dat Blommestijn met haar tweet “twee groepen mensen tegenover elkaar heeft gezet op basis van huidskleur.” Maar deze interpretatie legt haar intentie vast in termen die zij zelf expliciet heeft betwist. Blommestijn stelde dat haar kritiek gericht was op het gedrag van de individuen in de video, en niet op hun huidskleur. Door een zwaardere straf op te leggen dan geëist, lijkt de rechter eerder een maatschappelijk signaal te willen afgeven dan strikt recht te spreken. Activistisch dus.
De zaak wordt extra problematisch door de schadevergoeding die Blommestijn moet betalen aan Sidney Smeets. Het feit dat hij nooit vervolgd is voor de beschuldigingen die tegen hem spelen, maakt deze uitspraak bijzonder wrang. Mag een burger dan geen scherpe kritiek uiten op een publieke figuur zonder angst voor juridische repercussies?
Blommestijn’s uitspraak dat deze veroordeling een “zwarte dag voor de democratie” raakt dan ook het kernpunt: vrijheid van meningsuiting is fundamenteel voor onze democratische rechtsstaat. Het is de basis waarop kritiek op beleid, maatschappelijke problemen en publieke figuren gebouwd wordt. Door haar woorden te bestraffen, lopen we het risico dat kritiek, hoe scherp ook, steeds vaker wordt gecensureerd door het strafrecht. Dit zet de deur open voor het beperken van alle onwelgevallige meningen, en toevalligerwijze zijn dat altijd ‘rechtse’ meningen.
Taakstraffen is dwangarbeid. Hiervoor werden naziministers voor veroordeeld tijdens de naziprocessen na WO2. Beseffen ze wel dat onderhavige taakstraffen anno 2024 een copycat zijn van de rechtstaat van het Derde Rijk en andere totalitaire systemen.
Volgende stap, de gedachtenpolitie.
Er stonden drie galgen op ‘t galgenveld.
De kraaien hebben het voort verteld.
En stom blauwden winterse bossen rondom,
ze kaatsten ‘t gekrijs van de kraaien weerom.
Het volk stond zwijgzaam opeengehoopt,
drie mannen moesten opgeknoopt.
Drie rechters lazen het vonnis voor,
de bossen bauwden het na in koor.
Eén had in zijn eigen macht geloofd,
hij moest het bekopen mijt zijn hoofd.
Eén had gehoopt op een nieuwe tijd,
dat was voor het heden een scherp verwijt.
Eén had de waarheid te zeer bemind,
daarvoor ging hij bengelen in de wind.
De kraaien krijsten: “Kwaad is kwaad.”
De bossen echoden: “Haat is haat.”
De kring van het volk werd enger en enger,
‘t gelaat van de rechters werd strenger en strenger.
Maar toen de koord in de hoogte ging,
in elke lus een rechter hing.
Het volk stond zwijgzaam opeengehoopt,
drie rechters werden opgeknoopt.
Eén had zijn eigen volk verraden,
één had zijn geldkist volgeladen.
Eén had de macht om haarzelf bemind.
Drie rechters bengelden hoog in de wind.
De kraaien krijsten: “Kwaad is kwaad.”
de bossen echoden: “Inderdaad.”
(Karel Vertommen, Brood, 1939)