Een nieuw keynesiaans experiment
De Westerse landen kiezen nog maar eens voor een economisch beleid zoals uitgetekend door de Britse econoom John Maynard Keynes: de economie wordt aangejaagd door overheidsuitgaven en begrotingstekorten. Maar de geschiedenis leert dat dit experiment snel uit de hand kan lopen.
John Maynard Keynes (1883-1946) wordt nog altijd beschouwd als de grootste econoom van de 20ste eeuw. Hij voorspelde dat de zware Duitse herstelbetalingen in de Vrede van Versailles na de Eerste Wereldoorlog gevolgen zouden hebben. En hij kreeg gelijk. De miljarden aan herstelbetalingen leidden tot extra geldcreatie en hyperinflatie in Duitsland. Een verarming die de Duitsers samen met de Grote Depressie van 1929 in de armen van het nationaalsocialisme duwde.
Tekorten op de begroting
In 1936 verscheen zijn boek “General Theory of Employment, Interest and Money”. Dit boek zou standaardlectuur worden voor economen in de decennia van 1945 tot in de jaren ’70. Hij schreef het tijdens de grote crisis in de jaren ’30. Het maakte hem tot een van de invloedrijkste economen ooit. Keynes legde de nadruk op de vraagkant van de economie. Hij stelde daarnaast dat een overheid moet investeren in de economie om hiermee herstel te stimuleren. Als de overheid bijvoorbeeld een groot infrastructureel project opstart, zal dit leiden tot meer banen en een hogere consumptie en daardoor weer tot een hogere productiviteit. Door de investeringen van de overheid kan de vraagkant van de economie worden gestimuleerd, wat positieve gevolgen heeft voor de welvaart. Zo’n beleid van investeringen en overheidsuitgaven leidt tot tekorten op de begroting, maar dat deficit zal daarna verdwijnen dankzij de economische groei.
De VS en de EU-lidstaten kiezen daar in deze post-corona-relanceperiode opnieuw voor. Een nieuw keynesiaans experiment dat voor een gouden decennium of de ‘roaring twenties’ kan zorgen. Iedereen gelukkig dus?
Oplopende inflatie
Hier is toch enige voorzichtigheid geboden. Het relancebeleid heeft niet altijd het gewenste effect. Vorige week raakte bekend dat de relancemiddelen de economie een opstoot geven, maar bijvoorbeeld niet genoeg om het Vlaamse begrotingstekort van 5 miljard euro weg te werken. Zo’n expansief economisch beleid moet ook tijdig worden stopgezet. Wanneer de economie hersteld is, moet de geldkraan weer dicht. Alleen heeft men dat in de jaren ’70 van vorige eeuw, tijdens de vorige keynesiaanse hoogdagen, te weinig of te laat gedaan. De tekorten bleven te hoog en daar betalen we onder andere in dit land nog altijd een prijs voor. Ook leidt een keynesiaans beleid tot oplopende inflatie en dus verarming. Zit dat er nu niet opnieuw aan te komen?
De westerse economieën zijn anno 2021 natuurlijk verschillend van de jaren 70. De vergrijzing (ouderen geven minder uit) en de lage productiviteitsgroei zetten een zekere rem op de inflatie. Toch bedraagt die hier 2 procent en in de VS zo’n 4 procent. Nog niet de gevarenzone, maar dat kan komen. Economen zeggen dat een expansief budgettair en monetair beleid mogelijk blijft indien de economie fel onder haar potentieel zit. En dat is nu voorlopig het geval.
Miljardenfactuur
Een hoog inflatierisico is er pas bij volledige tewerkstelling. De krapte op de arbeidsmarkt jaagt lonen omhoog, wat prijzen doet stijgen en inflatie aanjaagt. Welnu, die krapte is er op veel plaatsen of komt eraan. De stijgende inflatie zal dan leiden tot hogere rentevoeten om een oververhitting van de economie te vermijden. En dan vertraagt de groei en volgt een recessie, want men zal minder consumeren en investeren. Het keynesianisme werkt dan averechts.
Stijgende rente is ook slecht nieuws voor de overheidsfinanciën van landen als België, want met een hoge staatsschuld nemen ook de intrestlasten toe. Komt er nog bij dat er in dit land met de PS aan het roer geen enkele urgentie is om de begroting te saneren. Nu is al te horen dat de steunmaatregelen voor corona die nog in voege zijn maanden zullen worden aangehouden. Het keynesiaanse experiment van de 20ste eeuw zadelde ons met een miljardenfactuur op, dat van de 21ste eeuw dreigt hetzelfde effect te hebben.
