John Croughs: “Zijn Vlaamse conservatieven hopeloos verdeeld?”

John Croughs is papa van twee en schrijft geëngageerd over alles wat de samenleving vorm geeft. In deze vrije tribune overschouwt hij “het conservatieve slagveld” in Vlaanderen. Hij vraagt zich onder meer af waarom België steeds progressiever lijkt te worden, hoewel conservatieven in Vlaanderen zo talrijk zijn.

Om een oorlog te winnen hoeft een strijdkracht niet per se over het grootste leger te beschikken.
Daarvan krijgen we dagelijks de bewijzen live op de buis te zien. Naast het getal primeren de technologie, de strategie en de motivatie.

Politiek is een eeuwigdurende oorlog die op een steeds meer polariserend strijdtoneel wordt gevoerd. Doorheen de jaren wisselen politieke winnaars en verliezers elkaar af. De vele strijdende partijen kunnen al decennialang herleid worden tot twee grote ethische kampen: links en rechts. Vandaag eerder benoemd als progressief en conservatief.

Het leidende volk

Anders dan in een echte conventionele oorlog, maakt het volk in het politiek conflict deel uit van de strijdende machten. Zij ondergaan de oorlog niet, laat staan dat ze er het onschuldig slachtoffer van zijn. De sociale media en het internet bieden de burgers meer en betere wapens om te kunnen deelnemen aan het politieke gevecht.

Vaak, om niet te zeggen altijd, zijn zij het die aan het front de vijandelijke linies bestoken met argumenten, tegenargumenten of gewoon verwijten. Het professionele leger van politici sluit als infanterie- of tankdivisie in tweede lijn aan.

In Vlaanderen is het conservatieve burgerleger veruit het talrijkst. Bij quasi elke verbale veldslag zijn de conservatieven in de meerderheid. Niet enkel door hun getal, maar ook door het gebruik van rationele munitie is hun opmars moeilijk te stuiten.

Het conservatieve potpourri-leger

Conservatief dekt meer lading dan enkel behoudsgezindheid. Zulke ideologische indelingen zijn trouwens altijd onderhevig aan de tijdsgeest en definiëren nooit het geheel aan mensen en groepen die zich ermee associëren. Ethisch rechts-ideologische mensen zijn niet per definitie conservatief en vice versa. Maar de overlap is zo groot dat men deze indeling, waarschijnlijk voor het gebruiksgemak, wél hanteert.

Ervan uitgaande dat een aanzienlijk deel van het cd&v-kiespubliek en minstens een relevant deel van de Open Vld-kiezers een ethisch rechts profiel hebben, vermoed ik dat de ‘conservatieve’ groep zo’n zestig tot zeventig procent van de Vlamingen omvat.

Maar, anders dan de progressieve strijdmacht, is dat conservatief ensemble erg verscheiden. Om te beginnen is er naast het ethische luik ook een sociaaleconomische insteek. Ook daarin spreekt men van oudsher over links en rechts. Tot de jaren tachtig kwam dat min of meer overeen met het ethische denkkader, maar anno 2022 moet men dit los van elkaar zien. Conservatieven kunnen zich in deze sociaaleconomische context zowel extreemrechts als -links bevinden. En alles daartussen.

Liberaal + conservatief = liberaalconservatief

Het beestje moet een naam hebben, nietwaar? Zoals bijvoorbeeld Bart De Wever van zichzelf zegt, kunnen conservatieven zelfs liberaal zijn. Of is het omgekeerd? Het zou wel degelijk een verschil moeten maken, maar niet in de grote conservatieve soep. Daar wordt alles en iedereen dooreen gemixt.

Nochtans is de liberaal-ideologische inslag erg tegengesteld aan de conservatieve. Het idee van absolute individuele vrijheid, wat vaak uitmondt in hedonisme, egoïsme en narcisme, botst met het conservatieve idee van gezins- en gemeenschapsdenken. Vrijheid versus verantwoordelijkheid.

Behoudsgezinde Vlamingen die zich pro abortus en homohuwelijk of antikerkelijke invloedsfeer uiten, zijn niet de beste vriendjes van behoudsgezinde Vlamingen die daar net het omgekeerde over denken.

Zoals reeds aangehaald zijn politiek-ideologische strekkingen slechts theoretische kaders uitgevonden door filosofen die betaald worden om te filosoferen in plaats van te werken. Vrijheid, sociale rechtvaardigheid, behoudsgezindheid, milieuzorg en gemeenschapsbelang behoren al decennialang tot eenieders basisovertuiging. Het is vanzelfsprekend de mate waarin de ene overtuiging zich verhoudt tot de andere die een persoon in een bepaald ideologisch hokje plaatst.

Religieuze ballast

Enkel religie behoort niet meer tot het basispakket overtuigingen. Vooral het katholicisme of zelfs het integrale christendom krijgt in het ooit zo katholieke Vlaanderen een verwaarloosbaar plekje in de politiek-ideologische opdeling. Dat verklaart het wegkwijnen van cd&v. Dat én Wouter Beke natuurlijk.
Moest die partij niet zo blank en progressief zijn, zou ze het enorme potentieel aan allochtone gelovigen kunnen aanboren. Sammy Mahdi kan alvast het lichtend voorbeeld zijn en een hele kudde nieuwe schapen naar zijn partij lokken. Enkel (nog maar eens) een nieuwe partijnaam. Die strategie zou de socialisten van King Konijn wel eens pijn kunnen doen.

Voor de twee meest conservatieve Vlaamse partijen, N-VA en Vlaams Belang, ligt religie iets moeilijker. Lastig natuurlijk, want religie en conservatisme gingen tot de jaren zestig hand in hand. Tot en met de jaren tachtig losten ze stelselmatig elkaars hand om vandaag in een soort schizofrene latrelatie beland te zijn. Conservatieven koesteren eigenlijk enkel nog de christelijke geschiedenis, tradities en min of meer de waarden. Niet meer de normen!

Het is een moeilijke bocht, maar met de komst van de islam moest die wel worden ingezet om niet in een hypocriete spreidstand te belanden waar elke keer opnieuw moet worden verantwoord waarom de christelijke norm ons naar de hemel loodst en de islamitische recht naar de baarlijke duivel.

Het overschotje oprechte Vlaamse katholieken heeft dus nergens nog een politieke heimat, net als de moslims en Joden.

Cultuuroorlog

In tegenstelling tot religie neemt cultuur een prioritaire plaats in binnen het conservatief samenraapsel. Terecht! Het succes van het boek Reset van Mark Elchardus toont dit ook aan. Van zodra mensen naast hun liberale, sociale of klimatologische idealen ook een liefde waarnemen voor de culturele bagage van hun gemeenschap, springen ze in de conservatieve groentesoep. Of ze worden erin gegooid door progressief Vlaanderen.

Net als bij religie dringt zich ook hier enige nuance op: vele allochtonen en zeker moslims vertonen over het algemeen een sterke culturele trots. Zij zijn eigenlijk de échte conservatieven in Vlaanderen. Maar het is dus niet de cultuurtrots an sich die autochtone en allochtone kiezers verdeelt over het politiek-ideologische speelveld. De Vlaams-conservatieve partijen vertegenwoordigen logischerwijze de Vlaamse culturele waarden, normen en tradities. Een conservatieve Marokkaan staat ideologisch bijvoorbeeld mijlen verder weg van een conservatieve Vlaming dan diezelfde Vlaming van zijn progressieve afkomstgenoot.

En toch heerst ook binnen het autochtone conservatisme een cultuuroorlog tussen de zogezegde inclusieven en exclusieven. De ene groep, gecreëerd én geclaimd door Bart De Wever, heet iedereen die zich verzoent met de Vlaamse cultuur en erin integreert welkom. De andere groep, gecreëerd én aangeduid door Bart De Wever, wil liever geen allochtonen met vreemde roots opnemen in de gemeenschap.

Sociaaleconomische zorgen

Een voorlaatste ingrediënt in de conservatieve mix ligt elk burger nauw aan het hart. Hoe langer hoe meer zijn werk, belastingen, infrastructuur, gezondheidszorg, onderwijs, pensioen en huisvesting een greep uit de dagdagelijkse zorgen van mensen die niet betaald worden om te filosoferen en naampjes te bedenken voor ideologische strekkingen.

Van meer tot minder overheid, meer tot minder belastingen, meer tot minder sociaal vangnet, meer tot minder arbeidsregels, enzovoort. De meningen over welzijn en welvaart zijn legio. Ook het conservatieve kamp huisvest Vlamingen van sociaaleconomisch links tot rechts.

Deze liberale en socialistische conservatieven kunnen zich ondanks de conservatieve omarming niet met elkaar verzoenen over deze uiterst belangrijke en tevens polariserende thema’s.

Conservatieve Belgen… het bestaat!

Veel meer dan bij links bestaat rechts uit een waaier aan meningen en ideeën. De naamsverandering naar conservatief heeft dat probleem niet verholpen. Misschien wel integendeel.
Zo worden conservatieven te pas en te onpas tot Vlaams-nationalisten gekatapulteerd. En omgekeerd. Vaak terecht, maar meer dan eens totaal onterecht.

Er bestaat zeker een correlatie tussen het conservatieve gedachtengoed en Vlaamsgezindheid, maar deze is allesbehalve absoluut, noch algemeen. Genoeg liefhebbers van Vorst en Vaderland die liever niet oversteken via een regenboogzebrapad of bediend worden door een hoofddoekdragende loketbediende.

En wees gerust: de vaderlandsliefde van de ene conservatief wordt niet geapprecieerd door zijn separatistische collega-conservatief.

Het progressieve blok

Hoewel er op sociaaleconomisch vlak ook sterke tegenstrijdigheden heersen binnen het progressief geheel, is er een sterke cohesie op ethisch en cultureel vlak.

Anders dan conservatief betekent progressief voor velen min of meer hetzelfde: een ethisch links-liberale opvatting met een sterke afkeer van conservatief en nationalistisch, maar met een hoge tolerantie voor tegengestelde opvattingen bij minderheden zoals allochtonen.

Deze gedeelde overtuiging verenigt het hele links-morele spectrum in de politieke strijd tussen het oude links en rechts. De voorliefde voor minderheden, al dan niet politiek-opportunistisch geïnspireerd, breidt de progressieve troepen uit met een significant vazallenleger.

Last but not least veroverde de progressieve minderheid de beste strategische posities. De klassieke media, het onderwijs en zowat het hele middenveld bieden een perfecte uitvalsbasis om elke conservatieve aanval de kop in te drukken.

Papieren conservatieve tijger

De verdeeldheid binnen de rechts-ideologische Vlaamse meerderheid en de eendrachtige, goed georganiseerde vijand op links relativeren de indrukwekkende bombardementen en de vermeende opmars van de conservatieve strijdmacht.

Het zuurste van dit conservatieve drama is dat het juist de politieke formaties zijn die het progressivisme een halt willen toeroepen, die deze natuurlijke verdeeldheid benadrukken en uitspelen.

De respectievelijke conservatieve politieke partijen worden dan misschien wel groter… en rijker, maar de conservatieve Vlaming blijft achter in een steeds progressiever België.

N-VA, Vlaams Belang en cd&v moeten maar eens bewijzen wat ze willen: een grote partij of een Vlaanderen zoals we het ooit gekend hebben?