Het afvalwater van een stort in Kruibeke bevat 5 keer meer uranium en tot 11 keer meer kobalt dan wettelijk is toegelaten. Een proces-verbaal dat Pano kon inkijken toont aan dat het afvalwater rechtstreeks of via een gracht in de Schelde belandde. Het stort wordt uitgebaat door de Vlaamse Waterweg, een agentschap van de Vlaamse overheid.

Een oude kleigroeve op de grens van Zwijndrecht en Kruibeke wordt al sinds halfweg de jaren 2000 gebruikt als stort. De omgevingsinspectie deed er in oktober 2021 een ‘Routinebemonstering’, waarbij de inspecteur vooral interesse had in het water dat vanop het stort in een gracht of rechtstreeks in de Schelde werd geloosd.

Prioritair proces-verbaal

Enkele tests en een tegenanalyse later blijkt dat de gemeten waarden in het afvalwater de norm gigantisch hard overschrijven. Daarom ligt er nu sinds maart 2022 een ‘prioritair proces-verbaal’ op de bureaus van het parket van Oost-Vlaanderen.

In het water dat naar de Schelde ging dat er 5 keer meer uranium dan wettelijk is toegelaten. Kobalt kwam tot 11 keer meer voor in het water, en ook nikkel en beryllium overschreden de norm.

Wat de impact op de omgeving juist is, is moeilijk vast te stellen. Wat wel vaststaat, is dat er weinig tot nul risico is op stralingsziektes door deze lozingen. “Voor het leven onder water, zeker dicht bij het punt waarop wordt geloosd, zal dit een nadelig effect hebben”, vertelt Philippe Jorens, professor klinische toxicologie aan de Universiteit Antwerpen aan Pano.

Geen risico op stralingsziektes

“Op de mensen die er rond wonen, schat ik de impact kleiner in. Het gevaar voor stoffen als kobalt en nikkel ontstaat vooral wanneer je ze inademt of wanneer er grote hoeveelheden worden ingenomen. Dat gebeurt uiteraard niet bij afvalwater”, legt de professor uit. “Als er stof vanop het stort bijvoorbeeld in tuinen van mensen terechtkomt, zou er extra onderzoek nodig zijn. Maar ook hier: het gevaar ontstaat vooral bij grote hoeveelheden van deze stoffen.” 

“Hier ga je geen stralingsziektes van krijgen”, is Jorens duidelijk over de uraniumlozingen. “Alles hangt af van de radioactiviteit van het uranium dat is gevonden, maar in deze dosering hoef je geen schrik te hebben voor zulke ziektes”, klinkt het. “Al verandert dat niets aan het feit dat de regels hier worden overtreden.”

Vlaamse regering bevoegd

Dat de regels zijn overtreden is laakbaar, zeker omdat het stort wordt uitgebaat door De Vlaamse Waterweg. Dat is een agentschap van de Vlaamse overheid, dat rechtstreeks onder de bevoegdheid van de Vlaamse minister van Openbare Werken valt. In de regering-Jambon is dat Lydia Peeters (Open Vld).

Naast de illegale lozingen stelde de omgevingsinspectie ook vast dat er minstens 23.000 ton slib op het stort werd achtergelaten door een West-Vlaams afvalverwerkingsbedrijf. Daarvoor had het stort echter geen enkele vergunning, maar De Vlaamse Waterweg haalde er wel stevige winsten uit. De inspectie spreekt van “een uiting van hetzij onverantwoorde nonchalance, hetzij moedwillig wederrechtelijk handelen.” De Vlaamse Waterweg is er echter van overtuigd dat de verhoogde concentraties ook kunnen komen door “historische verontreiniging”, of dat de stoffen er ‘van nature aanwezig zijn”.

De rol van de overheid in dit verhaal is niet te onderschatten. Het stort wordt geëxploiteerd door een overheidsbedrijf: De Vlaamse Waterweg. De raad van bestuur van zo’n bedrijf wordt aangesteld door de Vlaamse regering. Het bedrijf staat ook onder de hoede van – in dit geval – Vlaams minister Lydia Peeters. Het kabinet van Peeters was nog niet bereikbaar voor een reactie.

Lees ook: