Ondanks een geschiedenis van 70 jaar propere energieproductie, is de westerse verhouding met kernenergie sedert decennia een onderwerp van vurig debat. Een terugblik op de drie voornaamste rampen en de gevolgen voor het energiebeleid.
Het eerste voorname incident vond in 1979 plaats in de centrale van Three Mile Island (TMI), in de Amerikaanse staat Pennsylvania. Een probleem in de koelingssystemen veroorzaakte een automatische noodstop van de splijtingsreacties. Door gebrekkige instrumentatie, communicatie en training was het bevoegd personeel onvoldoende voorbereid om de situatie te beheersen, waardoor het probleem escaleerde tot een kernsmelting en er radioactief gas in de atmosfeer terecht kwam.
Wantoestanden in de Sovjet-Unie
Slechts zeven jaar later, in 1986, vond de beruchte ramp van Tsjernobyl plaats. Tijdens een test negeerden de verantwoordelijken de protocollen en ondernamen acties die fundamenteel indruisen tegen de veiligheidsvoorschriften. De gevolgen van die extreme nalatigheid en de daaropvolgende pogingen van de Sovjet-regering om het incident te maskeren, zijn gekend.
Fukushima
In 2011 veroorzaakte een zeebeving ten oosten van Japan een zware tsunami die onder meer de kerncentrale van Fukushima bereikte. Hierbij raakte het elektriciteitsnet onderbroken en liepen de noodgeneratoren voor de koelingssystemen van de centrale kritieke schade op. Zo vond ook in Fukushima kernsmelting plaats. Dat hele gebeuren kreeg in westerse media bijzonder veel aandacht, in tegenstelling tot de nasleep van de tsunami zelf, vanuit humanitair oogpunt een veel grotere ramp.
Kinderziektes
Op Tsjernobyl na zijn de radioactieve gevolgen voor mens en omgeving in feite verwaarloosbaar gebleken. De sector kon dankzij de theatrale omvang van dergelijke incidenten in de politieke sfeer ook niet rekenen op dezelfde onderzoekende ingesteldheid waarmee de luchtvaart van vele kinderziektes kon genezen. Het echte slachtoffer bleek de publieke opinie en de houding van beleidsmakers inzake kernenergie.
Normale accidenten
TMI gaf de Amerikaanse antinucleaire milieugroepen en -activisten serieus wat wind in de zeilen en financiële instellingen stelden zich meer terughoudend op om te investeren in nieuwe projecten. De leugens en incompetentie omtrent Tsjernobyl vertaalden zich in een gelijkaardig sentiment in Europa. Finaal versnelde de ramp van Fukushima in het Westen dan weer de omslag naar hernieuwbare energie en inspireerde bijvoorbeeld de toenmalige Duitse bondskanselier Merkel tot een algehele kernuitstap voor haar natie.
Zoals socioloog Charles Perrow in navolging van TMI stelde in zijn werk ‘Normal Accidents’: accidenten zijn onvermijdelijk in complexe systemen. In het geval van kernenergie illustreerden de zwarte pagina’s in de geschiedenis net hoezeer zelfs de meest ernstige gevallen van wanbeheer en incompetentie niet tot de slechts denkbare scenario’s leiden.
