Het is vandaag dag op dag 20 jaar geleden dat Theo van Gogh in Amsterdam vermoord werd. De Nederlandse regisseur en scenarioschrijver werd er op klaarlichte dag brutaal aangevallen door Mohammed Bouyeri. Met enkele kogels werd van Gogh tegen de grond gewerkt, waarna Bouyeri de keel van de regisseur oversneed en een mes in zijn borstkast plantte.
De moord op Theo van Gogh stuurde destijds een schokgolf door de Nederlandse samenleving. De regisseur, die tevens verre familie was van schilder Vincent van Gogh, was een gekend figuur bij onze noorderburen, en dan vooral in zijn rol als provocateur en voorvechter van de vrije meningsuiting. Dat leidde onder meer tot talloze aangiftes, beledigingen en bedreigingen aan het adres van van Gogh. Tot Bouyeri op 2 november 2004 daadwerkelijk de daad bij het woord voerde.
Vrije meningsuiting?
Naast de Joodse gemeenschap moest namelijk ook de islam het steevast ontgelden bij de Nederlandse schrijver. Het was dan ook zijn 11-minuten durende kortfilm “Submission”, een omstreden kritiek op de manier waarop er in de islam met vrouwen wordt omgegaan, die aanleiding gaf tot de moord op van Gogh. De afslachting van de cineast was slechts een voorproefje van wat islam-critici in Europa te wachten zou staan, met de aanslag op Charlie Hebdo in 2015 als absoluut dieptepunt.
Herman Brusselmans, die zich recentelijk nog de woede van de joodse gemeenschap op de hals haalde, liet ooit optekenen dat hij over alles en iedereen grappen maakt behalve over de islam, uit schrik voor wraakacties. En ook andere schrijvers of comedians gaan het onderwerp vaak liever uit de weg.
Hoewel de moord ondertussen 20 jaar geleden is, zit ze nog steeds stevig in het collectief geheugen gegrift. Tot op heden woedt de discussie waar de grens van het vrije woord ligt, tussen wat acceptabel is en wat niet. En de dood van van Gogh blijft ook vandaag nog een belangrijk ijkpunt in die discussie. In tijden van “haatspraakwetten”, sociale media en censuur is het belangrijker dan ooit dat deze discussie gevoerd blijft worden.
