In de hele Westerse wereld is de progressieve strekking dermate structureel georganiseerd en verankerd, waardoor het ongeacht haar democratisch ondergewicht het maatschappijbeeld domineert en de samenlevingen in snel tempo omvormt tot ontwortelde culturele smeltkroezen.
Al sinds de industriële revolutie, met een sterke opgang na beide wereldoorlogen en een bijzonder snelle ontwikkeling eind jaren zestig, breidt politiek ‘links’ haar macht uit. Tot de éénentwintigste eeuw vooral onder de vorm van het socialisme met de sociale bescherming van de lagere klassen als kernwaarde. Maar steeds meer onder de gedeelde noemer van het progressivisme waar solidariteit en gelijkheid de centrale as vormen die alle links-ideologische strekkingen verenigt.
Eens socialist, nu progressief
De hedendaagse linkse kiezer is in niets meer te vergelijken met de socialistische kiezer van weleer. Het proletariaat heeft de klassenstijd reeds lang gewonnen en heeft geen partij noch zuil meer nodig om zich maatschappelijk te vertegenwoordigen. De gemiddelde progressieve kiezer van vandaag, dat hij nu stemt voor de socialisten, de groenen of ja… zelfs de (links-)liberalen, is een welvarend, geschoold en mondig burger die zich om morele redenen politiek naar links richt.
Er is waarschijnlijk ook een grote groep allochtone kiezers die zich in het stemhokje links out, maar dat is eerder ondánks het progressieve discours van de linkse partijen en met name van de socialisten.
Vooralsnog stemt de gemiddelde geïmmigreerde Marokkaan of Turk op een progressieve partij bij gebrek aan alternatief. Het West-Europese aanbod aan rechtse of conservatieve partijen is over de band genomen namelijk niet erg Islam-vriendelijk of multicultureel-enthousiast. Gaandeweg bouwen zij aan een eigen politiek netwerk.
(S)linkse politiek
Minstens zo belangrijk dan de machtsuitbreiding is de consequente versteviging en verankering van de machtsbasis. Die basis zorgt al bijna een eeuw voor een structurele gemeenschapsontwikkeling. De laatste drie decennia nochtans in een periode van afname van het aantal linkse oftewel progressieve kiezers.
De ooit letterlijk broodnodige vakbonden groeiden uit tot enorme machtsbastionen die hun tentakels over de jaren heen uitbreidden naar tal van instituten die de samenleving besturen of beïnvloeden. De progressief-georiënteerde generatie van ’68, losgerukt van het katholicisme en van de oorlogse soberheid, deed eveneens haar intrede in de vele instellingen zoals media, onderwijs en cultuur.
Net als de kerk het haar gedurende zovele eeuwen heeft voorgedaan, wist ook de linksdenkende elite dat de macht zich niet of toch niet enkel in het parlement en de regering bevindt. Een duurzame macht die bestand is tegen de politieke volatiliteit moet worden verankerd in de niet-politieke maatschappelijke instellingen.
Een bonte verzameling kiezers op rechts
Voornamelijk door de snel veranderende multiculturele samenleving is het rechts-ideologische politieke spectrum opnieuw sterk beginnen groeien. In eerste instantie slechts beperkt via extreemrechtse partijen.
Het liberalisme en het katholicisme vertegenwoordigden midden jaren tachtig nog, zowel op economisch als op ethisch vlak, een filosofie van rechten en plichten binnen een gemeenschapskader. Maar door de steeds duidelijker wordende integratieflop van honderdduizenden Marokkaanse en Turkse immigranten en de bestuursverantwoordelijkheid van de liberalen en christendemocraten, kozen hoe langer hoe meer kiezers voor de harde taal van extreemrechtse partijen.
Op verschillende plaatsen in West-Europa braken begin éénentwintigste eeuw nationalistische partijen door en quasi overal schoof het politiek liberalisme en de christendemocratie ethisch op naar links. In die verschuiving ligt volgens mij een deel van de verklaring van het succes van de nationalistische partijen, omdat zij ook de dakloos geworden sociaaleconomisch rechtse kiezers aan zich konden binden.
Zo ontstond de voorbije dertig jaar een brede waaier aan kiezers die zich politiek of ideologisch rechts noemen, maar niet zomaar voor één gat te vangen zijn. Anti-multicultureel, islamkritisch, sociaaleconomisch rechts-liberaal, nationalistisch, anti-staatsstructuur, conservatief, katholiek, of een combinatie ervan vormen het bonte rechts-georiënteerde allegaartje.
Verdeeldheid
Politiek rechts is, in tegenstelling tot links, een onmachtige beweging of strekking. Hoewel in de meerderheid, kan ze door gebrek aan machtsverankering haar ideeën niet omzetten in realisaties. De sterkte van het progressieve blok is de onderlinge verbondenheid. Het verenigt alle linkse strekkingen rond de belangrijkste maatschappelijke thema’s. Over multiculturaliteit, solidariteit, kapitalisme en klimaat denken socialisten, groenen en extreemlinks min of meer hetzelfde.
Op rechts zijn de tegenstellingen veel omvangrijker en is er geen stabiele gemeenschappelijke noemer. Een groot deel bestaat uit liberale vluchtelingen die omwille van hun sociaaleconomisch rechts gedachtengoed onderdak vonden bij onder andere nationalistische partijen.
Een volgens mij aanzienlijk deel op rechts is religieus-conservatief. Voor hen maakt godsdienst een wezenlijk deel uit van de samenleving en is het een bindend element binnen de gemeenschap. Maar ook die groep is verdeeld over welke religies wél en vooral niet de samenleving mogen en moeten vorm geven.
Zelfs aan de linkse zijde van de sociaaleconomische breuklijn vindt men rechts-ideologische kiezers terug. Anti-globalisatie, protectionisme en zelfs anti-kapitalisme zijn bijvoorbeeld overtuigingen die meer dan eens terug te vinden zijn bij extreemrechtse partijen en hun kiezers.
Extreem problematisch
Binnen het progressieve geheel vormt extreemlinks hoegenaamd geen dilemma omdat deze ideologie zich afkeert van een systeem en niet zozeer van mensen of volkeren. De manier waarop extreemlinks zich in het verleden afkeerde van het kapitalisme is weliswaar verwerpelijk, maar zorgt blijkbaar niet voor een blijvende demonisering ervan. Het politieke parcours van hedendaagse extreemlinkse partijen uit zich enkel in een sociaaleconomische marxistische koers. Maar zelfs het kaptilisme wordt niet meer in haar geheel bestreden.
Extreemrechts daarentegen geeft minstens de indruk een intrinsieke afkeer jegens specifieke volkeren en culturen te hebben. Deze positionering en vooral profilering van extreemrechts veroorzaakt binnen de rechts-politieke strekkingen, rechtstreeks en onrechtstreeks, een afkerige reactie. Rechtstreeks door diegenen die intrinsiek tegen uitsluiting zijn op basis van afkomst of cultuur. Onrechtstreeks door zij die omwille van de groepsdynamiek niet wensen geassocieerd of gelieerd te worden met extreemrechts.
Een papieren tijger
Hoewel rechts in heel West-Europa groeit, blijft het omwille van de interne verdeeldheid een reus op lemen voeten. Zelden of nooit kunnen rechtse partijen via langdurige beleidsdeelname de machtsstructuren binnendringen om zo hun politieke beweging structureel te verankeren.
Hoewel de laatste jaren een doorbraak meer en meer waarschijnlijk lijkt, zal het nog lang duren alvorens de progressieve burcht barsten vertoont. In tussentijd zorgt het gestructureerd machtssysteem van de links-ideologische minderheid voor een consequente en constante morele dominantie.
Om die subtiele progressieve revolutie een halt toe te roepen en zelfs terug te dringen, zal politiek rechts zich moeten herdefiniëren en samenwerken rond de belangrijkste rechts-ideologische kernthema’s. In haar opgang zal ze het juiste evenwicht tussen machtsverwerving en authenticiteit moeten bewaren, zodat ze duurzaam en structureel verankert in alle lagen van de samenleving. Zolang rechtse intellectuelen geen significante plaats innemen in de media, het onderwijs, de cultuurbeleving en het regeringsbeleid is de strijd tegen de progressieve overheersing een strijd van David tegen Goliath.
