De tragedie van de meent gaat over de situatie waarin individuen aangezet worden tot daden die de gemeenschap (en op termijn henzelf) schade berokkenen.
Stel je een grote weide voor die ter beschikking staat van alle boeren van het dorp (een ‘meent’ heette dat vroeger). Een boer zet een koe op die gemeenschappelijke weidegrond. Dat is goed voor hem en goed voor de gemeenschap. De gemeenschap krijgt melk en de boer wordt daarvoor betaald.
Naargelang andere boeren ook meer en meer koeien op de weide laten grazen, ontstaat echter en probleem. De meent wordt overbegraasd, de melkproductie per koe vermindert, de dieren kunnen zelfs ondervoed geraken. Maar ook in die situatie is het nog steeds niet in het belang van de individuele boer om zijn eigen veestapel te verkleinen. Hij zal zijn eigen winst zelfs nog proberen te vergroten door er koeien bij te plaatsen. Dat is de tragedie van de meent.
De “tragedy of the commons” is een begrip uit de economie waarmee kritiek wordt geuit op de theorie dat de vrije markt altijd tot welvaart leidt: de overheid moet optreden om het algemeen belang te beschermen. Liberalen werpen tegen dat dit soort situaties altijd tot spontane regulering leidt. Bovendien, stellen ze, zou er helemaal geen probleem zijn indien elke boer zijn eigen weide zou hebben: collectivisme is het echte probleem.
Deugpronkers
Wat ook de waarde is van het begrip in de economie, de tragedie van de meent blijft een nuttig beeld om een situatie aan te duiden waar individuen geneigd zijn om daden te stellen die tegen de belangen van de gemeenschap indruisen en uiteindelijk ook henzelf zullen schaden. Het wordt bijvoorbeeld geregeld gebruikt door milieuactivisten die pleiten voor regels om vervuilend gedrag van burgers tegen te gaan.
Het begrip is ook nuttig voor de rechterzijde. Het fenomeen van deugpronkerij (“virtue signalling“, de expressie van morele waarden om zijn positie in de sociale groep te verbeteren) werkt als de tragedie van de meent. Publieke figuren die snel morele punten voor zichzelf scoren door een oppervlakkig deugvertoon houden meestal geen rekening met de gevolgen op langere termijn voor hun gemeenschap. Degenen die bijvoorbeeld bij elke buitenlandse crisis pleiten voor de opvang van vluchtelingen bij ons, werken mee aan het ontvouwen van een tragedie in hun eigen land.
