OPINIE. De vierhoek Warschau, Moskou, Minsk en Kiev

De huurlingen van Wagner hebben een trainingskamp gebouwd op vijf kilometer van de Poolse grens. Daar oefenen ze samen met Wit-Russische troepen. In de Poolse grensdorpen kan men hun helikopters en hun schietoefeningen heel goed horen. Iedereen verwacht het ergste.

In een gesprek met Poetin heeft de Wit-Russische dictator Loekasjenko spottend gezegd dat de Wagners “naar het westen willen oprukken”. Naar Polen dus. Een cynische grap? Of een deel van het propaganda- en intimidatiespel? Het westelijke deel van Oekraïne en Wit-Rusland was eeuwenlang Pools grondgebied. Na de Eerste Wereldoorlog probeerden de Polen die gebieden te heroveren. In Oekraïne mislukte dat, maar de Poolse gebieden in Wit-Rusland werden opnieuw Pools. Ze werden pas na de Tweede Wereldoorlog weer door de USSR geannexeerd. De Russische propaganda probeert ijverig het fabeltje te verspreiden dat de Polen nog steeds plannen hebben om het westelijke deel van Oekraïne te heroveren. Dat idee leeft misschien nog in een kleine extreem-nationalistische kring, maar ook niet meer dan dat. President Zelensky vatte het heel goed samen: “Anders dan de Russen, hebben de Oekraïners en de Polen de lessen uit de geschiedenis wel begrepen.” Alle Polen met enige historisch bewustzijn herinneren zich nog hoe de opstand van de Oekraïense kozakken (1648-1657) – overigens met hulp van de Tataren – bijna leidde tot de volledige ineenstorting van het Pools-Litouwse Gemenebest.

Favoriete scenario

Het is één van Poetins meest geliefkoosde scenario’s: stuur FSB-agenten en Russische troepen in burger of in uniformen zonder kentekens naar een grensprovincie van een land dat op de lijst ‘te veroveren’ staat. Laat die een separatistische beweging opstarten en een reeks aanvallen en terreurdaden uitvoeren. Het is het beste als in die provincie een Russische minderheid ‘gered’ moet worden. Als die er niet is, zoals in Georgië, kan gelijk welke andere minderheid in dat scenario ingeschakeld worden. Als de centrale regering dan terugschiet of probeert die provincie weer onder controle te krijgen, schreeuwt het Kremlin luidkeels “Agressie! Genocide! NAVO-agenten! De CIA!” en het stuurt het Russische leger erop af, eventueel met de hulp van Kadyrovs Tsjetsjeense beulen. Met enige varianten is dat in Georgië gebeurd, in de Donbas en op de Krim. In de Baltische staten werd zo’n scenario ijverig voorbereid, maar zonder succes.

Poolse versie

De huurlingen van Wagner in Wit-Rusland oefenen nu voor een Poolse versie van dat scenario. En Poetin zal beweren dat hij er helemáál niets mee te maken heeft. Net zoals hij in 2014 beweerde dat de “groene mannetjes” op de Krim geen Russische militairen waren. Een openlijke aanval van de Wagners op Polen zou in één dag eindigen met hun volledige vernietiging. Dat zal niet gebeuren. Maar men moet voorbereid zijn op grensincidenten, sabotagedaden, beschietingen of drone-aanvallen vanuit Wit-Rusland op Poolse doelwitten, eventueel ‘per vergissing’ of met raketten die ‘uit de koers waren geraakt’. Dat is al eerder gebeurd. De Polen zullen niet met zich laten sollen, zoals de Franse politiediensten in de banlieues of de Blauwhelmen in Rwanda of ex-Joegoslavië. Als de Polen genoeg getreiterd worden, zullen zij zeker terugschieten.

Groot-Russen

Dat zal dan voorgesteld worden als een aanval van de NAVO op Wit-Rusland. We weten niet welke reactie Poetin dan in gedachten heeft. Maar de annexatie van Wit-Rusland, om het te ‘redden’ natuurlijk, is al heel lang een van zijn openlijke doelstellingen. Alleen Loekasjenko staat hem daarbij in weg. Deze miniatuur-Poetin speelt het al heel lang klaar zijn grote Russische ‘broeder’ van zich af te houden. Maar misschien worden dat zijn laatste stuiptrekkingen en zal de annexatie van Wit-Rusland als wisselgeld dienen om Poetins tanende binnenlandse imago weer wat op te krikken na de mislukkingen in Oekraïne. Wat de Wit-Russen daar zelf van denken, daar geven echte trotse Groot-Russen – en dat zijn er vele miljoenen! – natuurlijk geen moer om.