Het is 15 december 1961. Adolf Eichmann, een van de belangrijkste architecten van de Holocaust, wordt ter dood veroordeeld door een Israëlische rechtbank. Ruim een jaar eerder, op 11 mei 1960, werd hij door geheime agenten van de Israëlische inlichtingendiensten Mossad en Shin Bet ontvoerd uit Argentinië.
Eichmann was SS-officier en stond aan het hoofd van het ‘Referat IV B4’, een afdeling van de Gestapo die verantwoordelijk was voor de planning en uitvoering van de deportaties. Eichmann coördineerde nauwgezet de treinen die slachtoffers van bezette gebieden naar kampen transporteerden. Hij was ook aanwezig op de Conferentie van Wannsee, waar de definitieve oplossing van het jodenvraagstuk werd besproken en waar de systematische uitroeiing uiteen werd gezet.
Opgehangen
Na de oorlog kon Eichmann ontsnappen naar Argentinië. Hij leefde daar jarenlang onder een valse identiteit, tot hij in 1960 opgespoord werd door de Israëlische inlichtingendiensten en in Buenos Aires gevonden werd. Hij werd berecht in Jeruzalem in 1961, waar hij schuldig werd bevonden aan misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en genocide.
Uiteindelijk werd Eichmann op 1 juni 1962 geëxecuteerd door middel van ophanging. De filosofe Hannah Arendt beschreef Eichmann als een voorbeeld van de “banaliteit van het kwaad” omdat hij zichzelf presenteerde als een simpele bureaucraat die slechts bevelen van hogerop uitvoerde.
Meer ‘dag op dag’
Eichmann had geen invloed en inspraak in de afwikkeling van het joodse vraagstuk dan premier Netanyahu anno 2024 met de endlösing van de Palestijnse bevolking in Gaza. Maar waarom moet een ondergeschikte, ambtenaar, die het vervoer nolens volens moest regelen van gedeporteerden, opdraaien voor een beslissing getroffen door hogere echelons. Anderzijds hebben de Belgische liberale minister van justitie en de toenmalige procureur-generaal, tussen 10 en 12 mei 1940, ruim achtduizend joden laten arresteren en deporteren naar concentratiekampen in Zuid-Frankrijk. Die werden na de capitulatie van Frankrijk eind juni ’40 niet vrijgelaten. Israël heeft later nooit iets ondernomen om de Belgische verantwoordelijken voor die wederrechtelijke deportaties voor de rechter te dagen. Bestaat er een plausibele verklaring voor die selectieve verontwaardiging? Of was het proces Eichmann een show uit politiek opportunisme op dat moment?